If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Jeżeli jesteś za filtrem sieci web, prosimy, upewnij się, że domeny *.kastatic.org i *.kasandbox.org są odblokowane.

Główna zawartość

Początki judaizmu, część 2 - film z polskimi napisami

Omówienie dokonań pierwszych królów zjednoczonej Judy i Izraela do początków żydowskiej diaspory, wraz ze zniszczeniem Drugiej Świątyni.

Chcesz dołączyć do dyskusji?

Na razie brak głosów w dyskusji
Rozumiesz angielski? Kliknij tutaj, aby zobaczyć więcej dyskusji na angielskiej wersji strony Khan Academy.

Transkrypcja filmu video

W poprzednim filmie rozpoczęliśmy omawianie historii Patriarchów w Księdze Rodzaju. Jak Abraham i jego lud osiedla się w Kanaanie, ale później zostają oni zniewoleni w Egipcie. Zgodnie ze Starym Testamentem, to zniewolenie trwa przez ponad 500 lat, aż do pojawienia się Mojżesza, o którym również mówiliśmy w ostatnim filmie. Autorstwo kolejnych czterech ksiąg Biblii Hebrajskiej jest często przypisywane Mojżeszowi. Opisują one jak Mojżesz uwolnił naród żydowski z niewoli, otrzymał przykazania, Prawo, od Boga, i w końcu sprowadził naród z powrotem do Kanaanu. Jak wspominałem w ostatnim filmie, te pięć pierwszych ksiąg Biblii Hebrajskiej, także pierwszych pięć książek z chrześcijańskiego Starego Testamentu, są nazywane Torą, a ich autorstwo jest przypisywane Mojżeszowi, choć historycy mają co do tego wątpliwości. Nawet do tego stopnia, że mocno rozważa się historyczność samych postaci. Naród żydowski, według biblijnych relacji, znalazł się w Kanaanie. W dalszej części tego filmu zagłębimy się w bardziej historyczny okres pierwszych istotnych królów Izreala. Wkraczamy teraz w pierwsze tysiąclecie p.n.e.. Ludzie, Izraelici, osiedlili się w Kanaanie. W XI wieku p.n.e. do władzy doszedł król Saul. Jest on uważany za pierwszego znaczącego króla, albo w ogóle pierwszego króla zjednoczonego królestwa Izraela i Judy. To jest król Saul. Zastąpił go król Dawid, jego zięć. To była bardzo niełatwa sukcesja. Dawid jest uważany za ważną postać w judaizmie, chrześcijaństwie i islamie. Jest uważany za wojownika, poetę, filozofa. Naprawdę wzmacnia i jednoczy królestwo. Zastąpił go jego syn, król Salomon. Król Salomon jest znany w Biblii ze swojej mądrości. Znany jest również ze zbudowania Pierwszej Świątyni w Jerozolimie. Jak widać, Pierwsza Świątynia w Jerozolimie została zaznaczona na tej osi czasu, zielony to okresy według biblijnych relacji, potem także według relacji historycznych. Kiedy ludność żydowska w większości nie była w Kanaanie gdzie byli w niewoli, albo byli zniewoleni. Byli na wygnaniu gdzieś indziej. To na biało, co tu pokazuję, to niewola w Egipcie, a to będzie niewola babilońska o której wkrótce porozmawiamy. więc to na biało, to wtedy mamy istnienie świątyń w Jerozolimie. Pierwsza Świątynia w Jerozolimie, to jest jej wyobrażenie, została wybudowana przez Salomona. Zjednoczone królestwa Judy i Izraela nie trwają dłużej niż tych trzech królów. Wkrótce potem zostają podzielone na dwa królestwa. Królestwo Judy i królestwo Izraela. Królestwo Izraela zostanie obalone przez Asyryjczyków w 722 roku, gdy odmówią złożenia hołdu królowi asyryjskiemu. Królestwo Judy zasadniczo staje się państwem satelickim Asyryjczyków. Trzeba pamiętać, że nawet jeśli przez większość tej historii nazywane są królestwami, to są one państwami satelickimi dla większych potęg, czy to Asyryjczyków, Babilończyków, Egipcjan, Seleucydów. Ciągle są państwami satelickimi. Jednak mają też pewien stopień autonomii i dlatego nazywane są królestwami. W 722 roku królestwo Izraela zostało obalone i wielu Żydów musiało pójść na wygnanie w niewoli Asyryjczyków. Potem, w VI wieku p.n.e., ma miejsce słynny babiloński podbój, nowobabiloński podbój Nabuchodonozora II, który podbija Judę. Po raz kolejny, to tak naprawdę poboczna walka między babilończykami a Egipcjanami, o czym mówiliśmy w innych filmach. To prowadzi nas do niewoli babilońskiej. To jest obraz Jerozolimy, i być może równie ważnej, Pierwszej Świątyni Salomona będącej zniszczoną i zabrania narodu żydowskiego do niewoli, kiedy to zostali zabrani z Jerozolimy do Babilonu. Są przetrzymywani w niewoli, ich znaczna część jest przetrzymywana w niewoli, w Babilonie z okresu od około 597, 586 r. p.n.e. aż do zdobycia Babilonu przez Cyrusa Wielkiego, zdobycia przez Persję Achemenidów, o których rozmawialiśmy w innym filmie. Po raz kolejny, koniec niewoli to tak naprawdę efekt uboczny większych bitew i podbojów wtedy trwających. Cyrus Wielki uwalnia naród żydowski w 538 r. p.n.e. To koniec niewoli babilońskiej. Przesiedla ich z powrotem do Jerozolimy oraz on i jego następcy pomagają w odbudowie świątyni. Wtedy powstaje Druga Świątynia w Jerozolimie. Często nazywa się ją Drugą Świątynią Judaizmu bo był to okres, w którym naród żydowski został przesiedlony do Jerozolimy. Przebudowują tę Drugą Świątynię, dzięki której wiele ze Starego Testamentu przybiera obecną formę. Będzie to trwało kilkaset lat. Jak wspomniałem, królestwo Judei było państwem satelickim tych wszystkich różnych imperiów. W końcu staje się państwem satelickim Cesarstwa Rzymskiego pod koniec pierwszego tysiąclecia p.n.e.. Gdy zbliżamy się do 70 roku n.e., czyli krótko po Jezusie, ma miejsce wojna żydowska nazywana czasem Żydowską Rewoltą. Wtedy to Rzymianie niszczą Drugą Świątynię. To naprawdę istotne, Druga Świątynia jak powiedzieliśmy, jej przebudowa zaczęła się pod koniec niewoli i w sławie zostaje naprawdę ładnie skonstruowana na początku I wieku p.n.e. Później, w 70 roku n.e., Jerozolima zostaje ponownie zniszczona. Tym razem przez Rzymian. To jest początek diaspory żydowskiej, kiedy to zostają wygnani, tym razem na tysiące lat, z Rzymu. Rozprzestrzenili się po Cesarstwie Rzymskim i innych imperiach, o czym mówimy więcej w innych filmach. To ważne, ponieważ teraz naród żydowski jest w przeważającej części rozproszony. Nie mają świątyni, i nie widać znaczącego osiedlania się ludności żydowskiej na tym terenie dopóki nie dotrzemy do XX wieku.