Główna zawartość
Kurs: Historia świata > Rozdział 6
Lekcja 5: Polityczne konsekwencje I wojny światowej na Bliskim Wschodzie- Theodor Herzl i narodziny politycznego syjonizmu - film z polskimi napisami
- Kampania mezopotamska, synajska i palestyńska - film z polskimi napisami
- Umowa Sykes-Picot i deklaracja Balfoura - film z polskimi napisami
- Arabia po I wojnie światowej - film z polskimi napisami
- Bliski Wschód w trakcie i po I wojnie światowej
© 2024 Khan AcademyWarunki użytkowaniapolitykę prywatnościInformacja o plikach cookie
Kampania mezopotamska, synajska i palestyńska - film z polskimi napisami
Stworzone przez: Sal Khan.
Chcesz dołączyć do dyskusji?
Na razie brak głosów w dyskusji
Transkrypcja filmu video
Do tej pory skupialiśmy się głównie na Europie, i niektórzy z was stwierdzili: "Dlaczego to jest I wojna
ŚWIATOWA? Powinna nazywać się I wojna EUROPEJSKA".
Prawdę mówiąc, głównie dlatego, że największe
europejskie potęgi posiadały imperia na całym świecie, to naprawdę była światowa wojna.
Najważniejszymi frontami były front zachodni
i front wschodni, ale istniało wiele, wiele
innych frontów, wiele innych kampanii. Sporo
z nich pomogło ukształtować współczesny świat, zwłaszcza świat dwudziestego wieku. Były fronty i
kampanie afrykańskie, pomiędzy różnymi koloniami
posiadanymi przez imperia w Afryce. Był front na Kaukazie pomiędzy Imperium Osmańskim a Rosją. Zaangażowana była też Japonia.
Japonia podczas I wś była po stronie aliantów. Nie należała do głównych graczy I wojny światowej,
ale pomogła zapewnić wsparcie morskie
i pomogła w walce z niektórymi koloniami niemieckimi na Pacyfiku
i w Chinach. To, na czym chciałbym się
skupić w tym filmie, to jedna z najciekawszych kampanii, albo raczej kilka kampanii
I wojny światowej, bo mocno przyczyniły się one
do ukształtowania dzisiejszego Bliskiego Wschodu i wiele z tego,
jak teraz wyglądają kraje i wiele konfliktów obecnych dziś na Bliskim Wschodzie można
w pewnym stopniu powiązać z wydarzeniami poprzedzającymi
I wojnę światową i tymi, które miały miejsce
po jej zakończeniu. Trochę kontekstu: cały ten region o tutaj, który uważamy teraz za Bliski Wschód, a zwłaszcza Arabia, był nominalnie pod kontrolą osmańską. Władza Imperium Osmańskiego
słabła przez całe stulecia poprzedzające XX wiek, zwłaszcza biorąc pod uwagę
Półwysep Arabski. Turcy nie mieli tam bezpośredniej
kontroli. Bardzo ciężko było kontrolować licznie występujące
tam plemiona arabskie. Egipt w czasie, gdy wkraczamy
w I wojnę światową... pod koniec XIX wieku Brytyjczycy zaczęli okupować Egipt, w zasadzie przejęli
nad nim kontrolę. W czasie, gdy wkraczamy
w I wś, Egipt jest oficjalnie protektoratem Imperium Brytyjskiego. Oznacza to w zasadzie, że jest
własnością Brytyjczyków. Egipt stanowił ogromne znaczenie
strategiczne w tamtym momencie. Tak naprawdę,
nadal się to nie zmieniło ze względu na Kanał Sueski. Znajduje się on o tutaj. Jest to sztuczny kanał, zbudowany
w 1869 roku przez Francuzów, i łączy on Morze Śródziemne z Czerwonym. Aby zrozumieć
jego znaczenie, wystarczy spojrzeć na mapę z szerszej,
globalnej perspektywy. To najszybszy sposób, aby dostać się
z Europy drogą morską przez Morze Czerwone i Morze Arabskie do Indii, które stanowiły znaczącą część brytyjskiego imperium, albo
żeby popłynąć dalej na wschód, wpłynąć na Ocean Indyjski
i popłynąć dalej na wschód. Miało to ogromne, ogromne, ogromne
znaczenie strategiczne. To właściwie stanowiło powód
rozpoczęcia wielu kampanii. Często nazywa się je zbiorczo kampaniami bliskowschodnimi lub rozdziela się je czasem jako
kampanię synajską i palestyńską oraz kampanię mezopotamską. Mezopotamia, czyli dzisiejszy Irak. Półwysep Synaj, to część
obecnego Egiptu. Palestyna w 1914 roku, to co wtedy
było uważane za Palestynę, teraz jest częścią Izraela,
częścią Zachodniego Brzegu, częścią Strefy Gazy, częścią Libanu. Jak się przekonamy, wszystkie
te kraje, które teraz uznajemy za odrębne państwa, Liban, Jordania, Syria, zostały uformowane,
ukształtowane przez to, wydarzyło się podczas I wojny światowej i pod jej koniec. Na samym początku, w 1914 roku, Brytyjczycy
wylądowali w tym miejscu, na południowym krańcu Mezopotamii. W miarę przebiegu wojny wciąż przemieszczali się na północ
wzdłuż rzeki Tygrys. Wciąż na północ, na północ, na północ. Pod koniec wojny zajęli już zasadniczo teren stanowiący większą część dzisiejszego Iraku.
Przez większość czasu była to bardzo udana kampania
dla Brytyjczyków, chociaż mieli kilka
znaczących porażek. W szczególności, pod koniec
1915 roku Brytyjczycy zostali zatrzymani w Kut.
Byli zasadniczo oblegani przez Turków,
oblężenie trwało 147 dni. Po tych 147 dniach musieli się poddać. Głodowali. Nie mogli dostać zaopatrzenia. Umierali z powodu chorób. To zdjęcie hinduskiego żołnierza
po oblężeniu Kut, po tym jak zostali pojmani
przez Turków po ich kapitulacji. Choć
kampania mezopotamska zakończyła się sukcesem Brytyjczyków, to oblężenie Kut zapisało się
w historii brytyjskiej wojskowości, czy też światowej historii
wojskowości, jako jedno z największych upokorzeń
armii brytyjskiej, kiedy to tak ogromne wojsko musiało się poddać. Dosłownie umierali z głodu.
Jedno powinienem zaznaczyć: będę mówić o aliantach, o wojskach brytyjskich, ale
w bliskowschodnich kampaniach oraz w kampanii
synajskiej i palestyńskiej, a także w kampanii mezopotamskiej,
indyjskie wojska, należące do Imperium
Brytyjskiego, odegrały istotną rolę, zwłaszcza
w mezopotamskiej kampanii, podobnie jak
wojska australijskie i nowozelandzkie. Kiedy
mówimy o brytyjskich wojskach, mamy na myśli
też wszystkie inne narodowości wchodzące w skład
imperium brytyjskiego. Do 1918 roku udało im się
opanować znaczną część dzisiejszego Iraku, czyli większą część Mezopotamii. Po drugiej
stronie, można by to chyba nazwać egipską stroną kampanii, kilka pierwszych
ofensyw zostało podjętych przez Turków.
Stwierdzili: 'Słuchajcie, Brytyjczycy kontrolują Kanał Sueski.
Jeśli udałoby nam się go odzyskać, byłby to dość
paraliżujący cios dla Brytyjczyków, zwłaszcza
jeśli chodzi o możliwość dotarcia do różnych portów
ich imperium'. Tak więc w 1915 roku Turcy
próbują przeprowadzić ofensywę, aby zdobyć Kanał Sueski. Zostaje ona odparta. Nie udaje się.
Próbują znowu w 1916 roku. I znowu się nie udaje. Po tym,
to Brytyjczycy przechodzą do ofensywy.
Mówimy - Brytyjczycy, ale mamy na myśli wojska egipskie, wojska arabskie... Czyli
Egipcjanie i Arabowie. Mają ze sobą też wojska australijskie i wojska indyjskie. Rozpoczynają ofensywę. Ofensywa ta trwa w zasadzie przez całą I wojnę światową. W 1915 r.
udaje im się obronić Kanał Sueski. W 1916 roku obronili go ponownie.
W 1917 roku rozpoczynają ofensywę. Po
kilku próbach, w 1917 roku udaje im się zająć Gazę.
Następnie zdobywają Jerozolimę, co było dla nich wielkim osiągnięciem. Jak wiadomo,
Jerozolima ma tysiącletnią historię różnych armii próbujących ją zdobyć. Dalej kontynuują
te działania, a widząc, że koniec wojny jest bliski, szczególnie w 1918 roku, Brytyjczycy i alianci skupili się na zgarnianiu ziemi.
Wiedzieli, że jak tylko zostanie ogłoszone
zawieszenie broni, to jest to ostatnia szansa na zgarnięcie
terenu, a potem już tylko biurokratom
pozostają negocjacje. Więc w 1918 Brytyjczycy zdobywali kolejne tereny,
w szczególności alianci. Zdobywają Damaszek. Docierają
na północ aż do Aleppo. Pod koniec 1918 roku mamy koniec wojny.
Zawarto zawieszenie broni z Imperium Osmańskim
pod koniec października. Wiemy, że Austro-Węgry podpisały rozejm na początku listopada, podobnie jak Niemcy, i jest po I wojnie światowej. W międzyczasie działo się wiele
ciekawych rzeczy, ja robię bardzo ogólny przegląd tych kampanii. Jedną
opisuje znany film "Lawrence z Arabii". Akcja rozgrywa
się w czasie tych kampanii. To zdjęcie T.E. Lawrence'a, który był bardzo, bardzo ciekawą
postacią, ale znany jest z tego, że pomógł Arabom powstać przeciwko Turkom, przeciwko
rządom tureckim. Był mocno zaangażowany
w pomocy w koordynowaniu powstania Arabów przeciwko Turkom. W tamtym czasie Arabowie pomagali aliantom "przegonić" Turków z powrotem. Najciekawszą rzeczą jest tego wynik, i omówimy to bardziej szczegółowo w przyszłych filmach, ponieważ pod koniec wojny alianci
mieli pod kontrolą całe to terytorium
... pod kontrolą... może wezmę lepszy kolor ... pod kontrolą całe to terytorium, o tutaj, więc pozostało im jedynie ukształtować
współczesny Bliski Wschód. Wcześniej ustalono, że Francuzi zdobędą kontrolę nad obszarem,
który teraz jest Syrią i Libanem. Liban znajduje się mniej więcej tutaj. Syria to byłby ten region. wliczając Damaszek, czyli
mniej więcej region o tutaj, Brytyjczykom
pozostawiono kontrolę nad dzisiejszym Izraelem, Palestyną,
Jordanią i Irakiem. Jak pokażą to lata dwudzieste,
to wszytsko było brytyjskim mandatem. Podzielili go i wiele z ich decyzji doprowadziło do tego, jak obecnie wygląda
Bliski Wschód, Francuzi natomiast
sprawowali kontrolę nad Libanem i Syrią w ramach ich mandatu.