Główna zawartość
Historia świata
Kurs: Historia świata > Rozdział 6
Lekcja 8: Mussolini i faszyzmFaszyzm i Mussolini - film z polskimi napisami
Pierwszy faszystowski reżim został ustanowiony przez Benito Mussoliniego we Włoszech w 1925 roku. Słowo "faszyzm" pochodzi od włoskiego słowa "fascio"("wiązka, związek"), symbolizującego siłę w jedności. Faszyści wierzą w jednopartyjną, totalitarną kontrolę nad narodem i jego gospodarką. Reżimy faszystowskie cenią sobie nacjonalizm i militaryzację oraz często budują nacjonalistyczny zapał wokół koncepcji wspólnej wyższości rasowej lub etnicznej. Faszystowski reżim Mussoliniego z lat 20. zainspirował reżim Adolfa Hitlera w Niemczech. Stworzone przez: Sal Khan.
Chcesz dołączyć do dyskusji?
Na razie brak głosów w dyskusji
Transkrypcja filmu video
Kiedy ktoś posługuje się dzisiaj
terminami "faszyzm" lub "faszysta", zazwyczaj używa ich w sposób obraźliwy, aby odnieść je do grupy,
reżimu lub nawet jednostki, która jest nadmiernie agresywna,
kontrolująca i totalitarna. Tak naprawdę jednak ich początki
sięgają Benito Mussoliniego, który sprawował władzę we Włoszech
w latach 20. i 30. XX wieku, a także w czasie II wojny światowej. Włosi z dumą nazywali siebie
faszystami, a swoją ideologię faszyzmem. Terminy faszysta i faszyzm pochodzą od włoskiego słowa "fascio", które dosłownie oznacza wiązkę. Wywodzi się to z idei, że wiązka np. rózg jest silniejsza niż pojedyncza rózga. Jest to też symbol faszyzmu. Ten symbol wiązki, ten pęk rózg, istniał na tysiące lat przed Mussolinim. Sięga aż do czasów rzymskich. A nawet, opierając się
na tym, co przeczytałem, nawet poprzedza rzymskie czasy jako symbol jedności,
symbol siły państwa. Jeszcze zanim pojawił się Mussolini, termin ten był używany przez wiele,
wiele, wiele grup, które postrzegały siebie jako
ligę rewolucjonistów, grupę ludzi w jakiś sposób
walczących o zmianę. Nie inaczej było z Mussolinim. Na przełomie 1914 i 1915 roku założył on Fasci d'Azione Rivoluzionaria. I jeszcze raz bardzo przepraszam za moją okropną wymowę włoskich słów. Dosłownie oznacza to grupę
działania rewolucyjnego, czy też rewolucyjną grupę działania, została ona założona przez
Mussoliniego w 1915 roku. Tak naprawdę był to odłam
Partii Socjalistycznej. Jest w tym pewna ironia,
bo Mussolini i faszyzm są w szczególności kojarzeni z silnie
antysocjalistyczną ideologią. Ale kiedy Europa przystępowała
do I wojny światowej w 1914 roku, ...1914... część głównego nurtu
Włoskiej Partii Socjalistycznej była przeciwna włączeniu się
Włoch do wojny. Chcieli, aby Włochy zachowały neutralność. Natomiast odłamowe, bardziej
nacjonalistyczne grupy mówiły: 'Słuchajcie, to jest szansa dla Włoch, żeby upomnieć się o swoje prawa. Powinniśmy przyłączyć się
do wojny po stronie ententy'. Mussolini był jedną z tych jednostek. Z powodu jego silnego
pro-wojennego nastawienia, został wyrzucony ze swojej... był szefem socjalistycznej
gazety w 1914 roku. Po tym, w 1915 roku zakłada
Fasci d'Azione Rivoluzionaria. Po tym, w 1915 roku zakłada
Fasci d'Azione Rivoluzionaria. A pod koniec I wojny
światowej, w 1919 roku, zakłada nową grupę o nazwie
Fasci Italiani di Combattimento. Dosłownie tłumaczy się
to tak: fasci oznacza grupę, lub ligę, czyli Rewolucyjna
Liga Włochów Bojowników. grupę, lub ligę, czyli Rewolucyjna
Liga Włochów Bojowników. Albo Włoska Grupa Rewolucyjna Bojowników, tak też można by to przetłumaczyć, albo Grupa Włoskich Bojowników, tak też pasuje. Ich ideologia... ich ideologia nie była dobrze ugruntowana
w momencie założenia. Jej zamysł skupiał się wokół idei bycia super pro-nacjonalistycznym, ale zaczęła się ona rozwijać
w latach 20-tych i 30-tych. Główną ideą, jak już mówiłem,
był skrajny nacjonalizm. ...skrajny nacjonalizm... Przez skrajny nacjonalizm,
czy nacjonalizm w ogóle, rozumiemy stawianie
interesów jednego narodu, jednej grupy ponad wszystkimi innymi. Przedkładanie interesów
państwa nad wszystko inne. Faszyzm często postrzegany
jest za prawicowy. Ale w swojej najczystszej formie
nie jest on ani lewicowy, ani prawicowy. Na lewym końcu spektrum możemy sobie wyobrazić komunizm lub socjalizm. Ja zapiszę komunizm, bo można go traktować jako skrajną formę socjalizmu. Komunizm. A po skrajnej prawicy,
można sobie wyobrazić po prostu całkowity wolny rynek. Całkowity, nieskrępowany, wolny rynek. Ultra mały rząd. A faszyści i skrajni nacjonaliści nie uważali się za żaden z tych
dwóch krańców spektrum. Postrzegali siebie jako odrębną drogę, na której wszystko było podporządkowane, sama ekonomia była
podporządkowana państwu. To powiedziawszy, mieli oni
tendencję do sprzymierzania się bardziej z prawicowcami. Więc nawet jeśli nie byli oni całkowicie
wolnorynkowymi kapitalistami, to byli za to zagorzałymi
antykomunistami i antysocjalistami, to byli za to zagorzałymi
antykomunistami i antysocjalistami, co spowodowało, że sprzymierzali
się nieco bardziej z prawicą. Ale nie uważali siebie za Ale nie uważali siebie za jedną z tych skrajnie
prawicowych ideologii, według których rząd powinien
być podporządkowany gospodarce i powinien być tak mały,
jak to tylko możliwe. Uważali raczej, że gospodarka ma służyć interesom narodowym. Inną ideologią, którą faszyści
zaczęli wyznawać, była idea, że siła jest
pełnoprawną częścią polityki. A więc siła w polityce. Jak to wygląda w praktyce
pokazali faszyści Benito Mussoliniego wykorzystując Czarne Koszule, czyli ich grupę paramilitarną, do ostatecznego przejęcia
kontroli politycznej i jej egzekwowania. Można to było później zobaczyć
też np. u nazistów. Oni też są zwykle kojarzeni z faszyzmem, ich oddziały szturmowe
i bataliony szturmowe, ich siły paramilitarne,
które wykorzystywali do sprawowania kontroli politycznej. Innym ich aspektem - i, jak
można się domyślić, dotyczy to i Mussoliniego, i nazistów - było to, że nie byli oni
fanami demokracji. było to, że nie byli oni
fanami demokracji. Nie tylko uważali, że wszystko powinno być podporządkowane państwu, ale że państwo powinno
mieć absolutną kontrolę. Tak więc nie demokracja, ale silny przywódca na szczycie. Jedna silna partia na szczycie. W przypadku Mussoliniego byli to faszyści, a w przypadku Hitlera - naziści. Tak więc totalitaryzm. Całkowity totalitaryzm. I jeszcze - a to wszystko łączy się w całość - agresywna polityka zagraniczna. Ta agresywna polityka zagraniczna wynikała z przekonania
o wyższości kulturowej - - a jeśli mowa o nazistach, to też z wiary w skrajną wyższość rasową, wyższość kulturową. Rozróżniam ich tu nieco, ponieważ Mussolini nie traktował tego na serio. Chociaż Hitler patrzył na Mussoliniego jak na wzór do naśladowania - przejęcie
władzy przez Mussoliniego w 1922 roku zainspirowało Hitlera do
przeprowadzenia puczu monachijskiego, to Mussolini nie miał zbyt
dobrego zdania o Hitlerze przez większość lat dwudziestych,
a nawet wczesne lata trzydzieste. Uważał, że idee Hitlera dotyczące
czystości rasowej były urojeniem, że nie ma czegoś takiego jak czysta rasa. Nie podobało mu się też, że
Hitler nazwał Włochów rasą kundli. Z drugiej strony sam uważał, że Włosi są kulturowo lepsi, co stanowiło dla nich uzasadnienie ich agresywnej polityki zagranicznej, przejmowania kolejnych
terytoriów w Europie i Afryce. I jak się przekonamy, przez to, że mieli tyle wspólnego pod względem
ideologicznym -- naziści byli po prostu jakby ich
bardziej ekstremalną wersją, choć sami faszyści też
byli dość ekstremalni, ale naziści byli bardziej
ekstremalną wersją tej samej ideologii -- to, chociaż w latach 20. i na początku 30. Mussolini chętniej sprzymierza się z innymi potęgami w Europie, w szczególności z Wielką Brytanią i Francją, to w drugiej połowie lat 30. Mussolini i Hitler okazują się sobie bratnimi duszami. Obaj prowadzą agresywną
politykę zagraniczną. Obaj chcą zdobywać kolejne terytoria. Obaj uważają, że potrzebują przestrzeni dla
swoich lepszych populacji, dla swoich lepszych kulturowo,
a w przypadku nazistów, lepszych rasowo populacji, aby
mogły się one rozwijać i kwitnąć. W ten sposób więc w drugiej połowie lat 30. i podczas II wojny światowej Mussolini i faszyści stają się bliskimi sojusznikami Hitlera i nazistów.