14 punktów Wilsona - film z polskimi napisami

Zanim zaczniemy omawiać styczeń 1918 roku, najpierw przypomnimy sobie kontekst, to, co działo się na świecie, a szczególnie wydarzenia powiązane z I wś. Po pierwsze, kwietnia 1917 roku, wiele z tych wydarzeń miało miejsce w 1917 roku, Stany Zjednoczone wypowiedziały wojnę Niemcom. Za główny powód podały nieograniczoną wojnę podwodną prowadzoną przez Niemców. Miał też wtedy miejsce upadek Imperium Rosyjskiego. ...upadek Imperium Rosyjskiego... W wyniku rewolucji zostaje obalony car, lutego/marca 1917 roku, a w październiku władzę przejmują bolszewicy. Zasadniczo, Bolszewicy po przejęciu władzy nie mieli żadnego interesu w kontynuowaniu wojny z Niemcami. Tak więc ogłoszono zawieszenie broni, a Rosjanie zaczęli negocjować warunki porozumienia z państwami centralnymi. Powiedzmy, że właśnie teraz trwają negocjacje traktatu brzeskiego. Na dodatek, ponieważ państwa centralne nie muszą już skupiać się na Rosji na froncie wschodnim, to starają się przenieść, a zwłaszcza Niemcy, swoje wojska z powrotem na front zachodni, i chcą to zrobić zanim Stany Zjednoczone zdążą zmobilizować swoje wojska. Mamy więc wyścig na front zachodni... ...front zachodni... o to, czy Niemcom uda się zebrać wojska i przeprowadzić ofensywę, mogącą przypuszczalnie wyeliminować Francję z wojny, zanim USA będą miały szansę znacząco wzmocnić front zachodni. To wyścig pomiędzy niemieckimi, przemieszczonymi wojskami z frontu wschodniego, niemieckimi wojskami... wojskami ze wschodu... z frontu wschodniego, a nowymi wojskami USA... ...wojskami amerykańskimi. Tak wygląda kontekst. Nikt nie wiedział, co dokładnie wydarzy się na froncie zachodnim. Niektórzy myśleli, że skoro Niemcy były w stanie prowadzić dwufrontową wojnę przeciwko wielkiemu imperium Rosji, a teraz będą mogły skupić się całkowicie na froncie zachodnim, to może uda im się zadać decydujący cios. Inni uważali, że Stany Zjednoczone to wschodząca potęga, sprowadza świeże wojska, ma duży potencjał przemysłowy. Mogłyby więc, zwłaszcza gdyby wojna miała jeszcze trochę potrwać, mogłyby stać się kluczowym elementem dla aliantów. Właśnie w takich okolicznościach prezydent Wilson, prezydent Woodrow Wilson, 8 stycznia 1918 r. wygłasza przemówienie na połączonych sesjach Kongresu. To jest fragment przemówienia, przeczytam tylko fragment, nie będę czytał całego przemówienia. Mówił o wielu rzeczach, głównie o tym, dlaczego biorą udział w wojnie, jakie są moralne przyczyny I wś, a najbardziej znane jest ono z wymienionych w nim "Czternastu punktach". Warto się z nimi zapoznać, bo miały one duży wpływ na postanowienia traktatu wersalskiego, który był właściwie traktatem pokojowym z Niemcami, którego, jak na ironię, USA nie ratyfikowało, ale także wpłynęły na nastroje podczas konferencji pokojowej w Paryżu po I wś pomiędzy tymi, którzy byli bardziej idealistami, jak Woodrow Wilson, a tymi, którym bardziej zależało na zemście, zwłaszcza w stosunku do państw centralnych. To fragment przemówienia: "Przystępujemy do wojny ze względu na pogwałcenia prawa, które przejęły nas do głębi i uczyniły życie naszych obywateli niemożliwym, dopóki nie zostaną one naprawione, a świat nie zapewni gwarancji, że to się nie powtórzy. Żądania te zatem nie dotyczą jedynie nas, a całego świata, tak, by był on bezpieczny..." a całego świata, tak, by był on bezpieczny..." To bardzo idealistyczne. Pamiętajmy, że wszystkim, a zwłaszcza europejskim mocarstwom, zależy na tym, kto otrzyma jaką ziemię, imperium, kto przejmie kontrolę nad jaką kolonią. "... a w szczególności, aby bezpieczny był każdy naród miłujący pokój, który, jak nasz, pragnie żyć własnym życiem, określać własne instytucje, być pewnym sprawiedliwości i uczciwego postępowania ze strony innych narodów świata, a nie używania siły i samolubnej agresji. Wszystkie narody świata są zatem partnerami w tym interesie, a my ze swej strony widzimy bardzo wyraźnie, że jeśli sprawiedliwość nie zostanie wymierzona innym, to nie zostanie ona wymierzona nam. Dlatego też program pokoju na świecie jest naszym programem; a ten program, jedyny możliwy program jaki dostrzegamy, jest następujący:" To jego Czternaście Punktów, postaram się wam przybliżyć kontekst każdego z nich. Pierwszy z nich to: "Otwarte przymierza pokojowe, zawierane w sposób jawny, po których nie będzie żadnych prywatnych porozumień międzynarodowych, lecz dyplomacja będzie zawsze prowadzona nieskrycie i na widoku publicznym". Kontekst jest taki, że po przejęciu władzy przez bolszewików, zaczęli oni ujawniać te wszystkie tajne pakty i porozumienia, w których brało udział Imperium Rosyjskie. Mówiliśmy już o tych wszystkich umowach i sojuszach, które doprowadziły do I wś, i tak Wilson próbuje powiedzieć - - załatwiajmy wszystko jawnie, dzięki temu każdy będzie wiedział, mniej więcej, co może, a co nie może się wydarzyć. mniej więcej, co może, a co nie może się wydarzyć. Punkt 2: "Całkowita wolność żeglugi na morzach, poza wodami terytorialnymi, zarówno w czasie pokoju, jak i wojny, poza przypadkami, kiedy morza te będą zamknięte całkowicie lub częściowo w skutek międzynarodowych postanowień". Czyli koniec z brytyjskimi blokadami, koniec z nieograniczoną wojną podwodną. Jedyny przypadek, kiedy można decydować, co dzieje się na otwartych wodach, to wtedy, kiedy międzynarodowa społeczność postanowi, że chce wymusić przestrzeganie międzynarodowych paktów. Punkt 3: "Zniesienie wszystkich barier gospodarczych i ustanowienie równości warunków handlowych dla wszystkich narodów zgadzających się na pokój i zrzeszających się dla jego utrzymania". Czyli zasadniczo chodzi o wolny handel. ...wolny handel... Punkt 4: "Wzajemna wymiana wystarczających gwarancji, tak aby zbrojenia narodowe zostały zredukowane do minimalnego poziomu zapewniającego bezpieczeństwo kraju". Stara się więc zlikwidować militaryzm, gromadzenie broni, które przyczyniły się do wybuchu I wojny światowej z taką zaciekłością i w tak krótkim czasie. Numer 5: "Swobodne, otwarte i absolutnie bezstronne uregulowanie wszystkich roszczeń kolonialnych, oparte na ścisłym przestrzeganiu zasady, że przy określaniu wszystkich takich kwestii suwerenności, interesy ludności zainteresowanej mają równą wagę co słuszne roszczenia rządu, którego też prawa mają być określone." To ważny punkt, z którego pewnie nie ucieszyli się ani Brytyjczycy, ani Francuzi. Mowa tu zasadniczo o samostanowieniu, że ludność danych narodów, danych państw, ich interes jest tak samo ważny co wasz. "Swobodne, otwarte i absolutnie bezstronne uregulowanie wszystkich roszczeń kolonialnych". To bardzo ważny punkt. Pamiętajmy, że kończył się wtedy okres imperiów, ale większość europejskich potęg nadal uważało, że te międzynarodowe imperia są ważną częścią ich prestiżu. Punkt 6: "Ewakuacja wszystkich rosyjskich terytoriów i takie uregulowanie wszystkich kwestii dotyczących Rosji, które zapewni najlepszą i najswobodniejszą współpracę innych narodów świata w zapewnieniu jej swobodnej i nieskrępowanej możliwości niezależnego decydowania o własnym politycznym rozwoju i polityce narodowej oraz zapewni jej szczere przyjęcie do społeczeństwa wolnych narodów pod instytucjami jej wyboru..." to nadal jest jedno zdanie, tutaj postawił średnik, i czyta dalej: " ...i, więcej niż przyjęcie, także pomoc wszelkiego rodzaju, jakiej może potrzebować i jakiej może sobie życzyć. Traktowanie Rosji przez jej bratnie narody w kolejnych miesiącach..." pamiętajmy, że trwają negocjacje z państwami centralnymi nad traktatem brzeskim, "...będzie sprawdzianem ich dobrej woli, ich zrozumienia jej potrzeb różniących się od ich własnych interesów, roztropnej i bezinteresownej sympatii". Chodzi o to, że Wilson nie wie, czy to alianci, czy państwa centralne wygrają na froncie zachodnim, ale wie, że państwa centralne formułują Rosji warunki traktatu brzeskiego. Mówi - to będzie dla was test waszej dobrej woli, waszego zrozumienia potrzeb tego na nowo powstającego państwa po tym, jak bolszewicy przejęli władzę. Oczywiście nie ma jeszcze tego antagonizmu pomiędzy USA i przyszłym Związkiem Radzieckim, który wyłoni się później. Mówi tutaj - dajcie Rosji szansę na bycie sobą. Punkt 7: "Belgia, z czym się wszyscy zgadzają, musi zostać ewakuowana i przywrócona, bez jakichkolwiek prób ograniczenia suwerenności, którą ma cieszyć się wspólnie ze wszystkimi innymi wolnymi narodami". To chyba oczywista sprawa. Niemcy przeprawili się przez Belgię, aby dotrzeć do Francji. Wielka Brytania wykorzystała to jako uzasadnienie przystąpienia do wojny. Innymi słowy - wynocha z Belgii. Punkt 8: "Wszystkie francuskie terytoria powinny zostać uwolnione, a najechane regiony odbudowane, a krzywda wyrządzona Francji przez Prusy w 1871 roku w sprawie Alzacji oraz Lotaryngii, która zachwiała pokojem na świecie na prawie pięćdziesiąt lat, powinna zostać naprawiona, tak by pokój znów został zapewniony dla dobra wszystkich". Alzacja i Lotaryngia, poruszaliśmy już ten temat kilkakrotnie. Alzacja i Lotaryngia, poruszaliśmy już ten temat kilkakrotnie. To ten region, o tutaj. Został on zajęty przez Niemcy, właściwie podczas zjednoczenia Niemiec w czasie wojny francusko-pruskiej, ze względu na jego zasoby. Było to jedno z uzasadnień, był to powód, dla którego Francja mogłaby wypowiedzieć wojnę Niemcom, był to powód, dla którego Francja mogłaby wypowiedzieć wojnę Niemcom, i dlaczego też Niemcy mogli być uprzedzeni wobec Francji, i dlaczego też Niemcy mogli być uprzedzeni wobec Francji, myśląc, że Francja chciałaby odzyskać część tego terytorium. myśląc, że Francja chciałaby odzyskać część tego terytorium. 9: "Korekta granic włoskich powinna być dokonana wzdłuż wyraźnie rozpoznawalnej linii narodowościowej". Hej, gdzie ludzie mówią po włosku? 10: "Ludy austro-węgierskie, których miejsce wśród narodów powinno być zabezpieczone i zapewnione, powinny otrzymać jak najswobodniejszą możliwość autonomicznego rozwoju". jak najswobodniejszą możliwość autonomicznego rozwoju". To jest kolejna ważna sprawa. To kolejny rozpad imperium, kolejny punkt dotyczący samostanowienia spośród "Czternastu punktów". Austro-Węgry, jak już mówiliśmy, były imperium. W jego skład wchodziło wiele, wiele narodów. Byli Czesi, o tutaj. Byli Słowacy, o tu. Byli też Austriacy, mówiący po niemiecku, o tutaj. Byli Węgrzy, o gdzieś tutaj. Byli Słoweńcy, gdzieś tutaj. Byli Chorwaci, gdzieś tutaj. Byli też Bośniacy, gdzieś tutaj, i wiele, wiele innych narodowości, zwłaszcza w pobliżu granic z Rumunią i Ukrainą. Inaczej mówiąc - pozwólmy tym ludziom sami zdecydować o swoim losie, do pewnego stopnia. Mowa tu o wszystkich tych narodach. To był punkt dziesiąty. "Jak najswobodniejszą możliwość autonomicznego rozwoju". Nie twierdzi tu, że koniecznie muszą mieć własne państwa, ale że powinny mieć możliwość jakiegoś rodzaju samorządności. Punkt 11: "Rumunia, Serbia i Czarnogóra powinny zostać ewakuowane; okupowane terytoria przywrócone; Serbia powinna uzyskać wolny i bezpieczny dostęp do morza; a stosunki między różnymi państwami bałkańskimi muszą być oparte na przyjacielskich porozumieniach zgodnych z historycznie ustanowionymi liniami podziału wspólnot i narodowości; oraz międzynarodowe gwarancje politycznej i ekonomicznej niezależności i integralności terytorialnej różnych państw bałkańskich powinny zostać zawarte". W pewnym sensie to kładzenie fundamentu pod przyszłe państwo Jugosławii, które będzie znajdować się mniej więcej o tutaj. To państwo południowych Słowian, którego powstania pragnęli odpowiedzialni za zamach na arcyksięcia Franciszka, który, według niektórych, okazał się punktem zapalnym I wojny światowej. "Ludność turecka obecnego Imperium Osmańskiego powinna mieć zapewnioną bezpieczną suwerenność, a inne narody zamieszkujące Imperium powinny mieć zapewnione niepodważalne bezpieczeństwo życia i absolutnie niepodważalną możliwość autonomicznego rozwoju..." i absolutnie niepodważalną możliwość autonomicznego rozwoju..." czyli znowu, samostanowienie, "... a Dardanele powinny być na stałe otwarte jako wolny szlak dla okrętów i statków handlowych wszystkich narodów, na mocy międzynarodowych gwarancji". Cieśnina Dardanele, mówiliśmy już o niej kiedyś, znajduje się ona o tutaj, i zapewnia połączenie pomiędzy Morzem Egejskim a Morzem Czarnym. Już prawie kończymy. Następny punkt: "Niepodległe państwo polskie powinno zostać utworzone i obejmować regiony zamieszkane przez bezsprzecznie polską ludność, mieć zapewniony wolny i bezpieczny dostęp do morza, a którego polityczna i gospodarcza niezależność oraz integralność terytorialna powinny być zagwarantowane międzynarodowym przymierzem". Polska nie istniała jako odrębne państwo przed I wś. Teraz Woodrow Wilson to proponuje. Zostanie ona wydzielona z mniej więcej tego obszaru, o tutaj. I nareszcie, punkt 14: "Powszechne stowarzyszenie narodów musi zostać utworzone na mocy określonych paktów w celu zapewnienia wzajemnych gwarancji politycznej niezależności i terytorialnej integralności zarówno wielkim, jak i małym państwom." Właściwie to ten punkt doprowadził do powstania Ligi Narodów. Jeśli mówimy o wielkich ideach, to właśnie była wielka idea, szczególnie w tamtych czasach - Europa ciągle wplątuje się w wojny między sobą, hej, może byśmy tak wszyscy wspólnie znaleźli jakieś rozwiązanie i utworzyli taki klub wszystkich narodów, żeby rozwiązywać konflikty i nie dopuścić, by wybuchła kolejna wojna światowa. To była bardzo, bardzo idealistyczna idea, która została wprowadzona w życie poprzez traktat wersalski, sporządzony podczas konferencji pokojowej w Paryżu po I wojnie światowej. Niefortunne w przypadku Ligi Narodów jest to, że choć jej pomysłodawcą był Woodrow Wilson, to traktat wersalski oraz Liga Narodów nie zostały ratyfikowane przez USA. USA nigdy nie przystąpiło do Ligi Narodów, przez co jakby straciła ona na wartości oraz nie dysponowała taką mocą, by zapobiec II wojnie światowej, która wybuchła zaledwie kilka dekad później, i została ona później zastąpiona przez ONZ. To naprawdę bardzo, bardzo wielka idea. Z powodu tych wielkich idei Woodrowa Wilsona, tych bardzo idealistycznych idei, cała Europa mówiła o terytoriach i imperializmie oraz o tym, jak przejmują one kontrolę nad innymi ludźmi, przejmują kontrolę nad ich zasobami, i do tego amerykański prezydent mówi - - słuchajcie, najważniejsze jest samostanowienie. Najważniejsze to uczynić świat bezpiecznym dla demokracji, bezpiecznym dla handlu, zawierać otwarte porozumienia. To bardzo potężna idea. Była to swego rodzaju podstawa, bardziej idealistyczna strona amerykańskiej polityki zagranicznej XX wieku. Jedni powiedzą, że jest jeszcze druga, bardzo cyniczna strona, kierowana jedynie własnym interesem, niemniej to jest ta idealistyczna strona amerykańskiej polityki zagranicznej, zwłaszcza na przestrzeni XX wieku. Za swoją pracę w tej dziedzinie Woodrow Wilson otrzymał Nagrodę Nobla kilka lat później. To jest zdjęcie Nagrody Nobla, pokazanej z obu stron. Teraz przybliżmy sobie trochę te napięcia związane z konferencją pokojową w Paryżu - napięcia związane z konferencją pokojową w Paryżu - nie wszyscy podzielali tę idealistyczną postawę, oczywiście te europejskie potęgi, które poniosły znacznie większe straty niż Ameryka, choć Amerykanie też posieśli spore koszta i stracili wielu, wielu ludzi. Ale oczywiście, jakbyś był Francuzem, miałbyś Niemców na swoim terytorium, straciłbyś znaczną część swojej populacji, ogromną liczbę męskiej populacji, mógłbyś być trochę bardziej zdenerwowany. Za przykład weźmy George'a Clemenceau, ówczesnego premiera Francji. Był dość sceptyczny, jeśli chodzi o "Czternaście punktów". To jego cytat, a ma wiele takich interesujących cytatów: „Pan Wilson nudzi mnie swoimi czternastoma punktami, podczas gdy Bóg Wszechmogący ma ich tylko dziesięć". To poniekąd zapowiada późniejsze napięcia między Clemenceau, Brytyjczykami oraz europejskimi aliantami po jednej stronie a Amerykanami podczas konferencji pokojowej w Paryżu. Ci pierwsi szukali raczej zemsty, zwłaszcza na Niemcach, podczas gdy Amerykanie, a szczególnie Woodrow Wilson, mieli o wiele bardziej idealistyczne nastawienie.