Pod kątem ciągłości i zmiany: szerzenie się islamu

"Nawrócenie danego regionu następowało stopniowo i bardzo powoli. Chociaż dawniejsi muzułmańscy i zachodni pisarze zakładali, że nawracano siłą, szybko i wszystkich na raz, źródła nawet raz nie wspominają o masowym nawróceniu dużej grupy ludzi albo całych wiosek, miasteczek, czy regionów. Jedynym znanym wyjątkiem może być sytuacja na bizantyjskiej rubieży. Dostępne dowody wskazują raczej na powolny i nierównomierny proces przemian społecznych i religijnych. Na dodatek "współczesne" pojmowanie nawróceń nie odpowiada prawdzie historycznej pod tym kątem, że ludzie zaczynali uznawać się za muzułmanów z wielu różnych powodów politycznych, ekonomicznych i społecznych. Nawrócenie niekoniecznie oznaczało znaczącą wewnętrzną przemianę duchową.

Istnieje wiele powodów tak powolnego nawracania. Muzułmańsko-arabska elita przyjęła wizję podwójnego społeczeństwa, w którym najeźdźcy będą tworzyć arystokrację, a podbite ludy będą tworzyć poddanych: ci pierwsi będąc muzułmanami, ci drudzy nie. Elity arabskie nie chciały masowo nawracać ludzi po części po to, by bronić swoich wyjątkowych przywilejów, a po części po to, by nie pozbawiać reżimu wpływów z wysokich podatków. Pierwsze reżimy muzułmańskie były też religijnie tolerancyjne wobec nieislamskich ludów. W wysoce płynnym społeczeństwie VII wieku w życiu publicznym uczestniczyli ludzie ze wszystkich narodowości i religii. Muzułmanie i niemuzułmanie nie byli segregowani w miejscach publicznych, na przykład na rynkach, w łaźniach, czy podczas świąt. W Syrii korzystali nawet z tych samych kościołów, zanim zdobywcy zdołali zbudować własne meczety. Muzułmanie uznawali i akceptowali te kościoły jako świątynie i mogli nie do końca odróżniać islam od chrześcijaństwa".