Cywilizacje w dolinie Indusu

Jak już mówiliśmy wcześniej w wielu filmach, niektóre z najwcześniejszych odkrytych cywilizacji znajdowały się w okolicach dolin rzecznych, i to nie zbieg okoliczności, ponieważ niektóre z pierwszych rolniczych działalności pojawiły się wokół dolin rzecznych a rolnictwo wspierało większe zagęszczenie ludności i bardziej osiadłe populacje, i pozwoliło na zwiększenie specjalizacji. Mówiliśmy już o kilku takich przykładach: starożytny Egipt wzdłuż Nilu, starożytna Mezopotamia przy Tygrysie i Eufracie. Teraz omówimy starożytną cywilizację doliny rzeki Indus. Indus znajduje się w większości na obszarze dzisiejszego Pakistanu, i stąd wzięła się nazwa: cywilizacja doliny Indusu. Cywilizacja doliny Indusu. Czasem nazywa się ją też kulturą harappańską, bo to w Harappie po raz pierwszy znaleziono dowody na istnienie tej rozległej cywilizacji. Teraz, żeby się zorientować w czasie, ten okres jest przez archeologów i historyków uważany za główny okres cywilizacji harappańskiej. Mamy dowody na istnienie wtedy prostych wiosek, cywilizacji, rolnictwa, już od 7000 roku p.n.e, i jest to oparte tylko na dowodach, które mamy teraz, ale kiedy ludzie odnoszą się do cywilizacji doliny Indusu zwykle mają na myśli okres około 3300 roku p.n.e., tutaj na pomarańczowo, to wczesny okres cywilizacji doliny Indusu. Niektóre z najważniejszych konstrukcji i elementów technologii, które zostały odkryte, pochodzą z tego okresu, często nazywanego szczytową formą cywilizacji doliny Indusu, po którym upada. Pomówimy o tym, jakie mogły być przyczyny tego upadku, chociaż nie jesteśmy co do tego całkowicie pewni. Nazywa się to upadkiem kultury harappańskiej. Teraz, żeby porównać to z tymi innymi cywilizacjami, pamiętajmy, że starożytni Sumeryjczycy zaczynali być całkiem, powiedzmy, cywilizowani, mniej więcej w tym okresie. Zaczyna mieć wtedy miejsce na dużą skalę mieszanie się Akadyjczyków i Sumerów, pod koniec trzeciego tysiąclecia. To wtedy mamy imperium Sargona Wielkiego, imperium akadyjskie. Dochodząc do końca tego szczytowego okresu o tutaj, znajdujemy się w okolicach czasu Hammurabiego, Babilonii, a w Egipcie, wracając około 2500 roku, to wtedy zostały zbudowane piramidy oraz panowali egipscy faraonowie, ci bogowie-królowie, rządzący przez większość tego okresu o tutaj i jak się przekonamy, miała wtedy miejsce na dużą skalę wymiana kulturowa pomiędzy tymi znaczącymi cywilizacjami. Aby docenić jak rozległa była ta cywilizacja doliny Indusu, pokażę wam tę mapę. Skupia się ona na regionie wokół doliny Indus, którą właśnie pokazałem. To mapa prawie całego Pakistanu, a te czerwone kwadraty to miejsca, w których znaleziono dowody istnienia tej cywilizacji. Pierwszym miejscem była Harappa, właśnie tutaj, w prowincji Pendżab w Pakistanie. Stąd wzięła się nazwa kultura harappańska. Ale jak widać, to nie tylko okolice Harappy. Największe stanowisko znajduje się w Mohendżo-Daro, tutaj, w prowincji Sindh w Pakistanie, i uważa się, że aż 40 000 osób mieszkało w tym mieście, które teraz nazywamy Mohendżo-Daro. Jak dotąd odkryto ponad 1000 takich miejsc na tym obszarze i uważa się, że aż pięć milionów ludzi mogło być częścią tej cywilizacji. Powodem, dla którego uważamy, że była to cywilizacja, pozwólcie mi dalej przewijać, żeby docenić tego skalę. Miejsca tu widoczne w większości znajdują się w Pakistanie. Jest ich też sporo w dzisiejszych Indiach. A więc te stanowiska tworzą rozległą sieć i powodem, dla którego uważamy, że to jedna cywilizacja, a przynajmniej połączona kultura, jest wiele przykładów standaryzacji. Standaryzacja znajduje się w ich wagach i miarach. Istnieje jednostka miary, która wynosi zaledwie 1,6 milimetra, a powodem, dla którego jest to ważne jest to, że nie tworzy się jednostki miary o wielkości 1,6 milimetra, chyba że ma się do czego jej użyć, chyba, że wie się, jak robić rzeczy tak precyzyjne. Jednymi z takich precyzyjnie zrobionych rzeczy są ich konstrukcje. Używali takich standardowych cegieł, a ten rozmiar cegieł i wiele z tych symboli, których używali zostało znalezionych na tych stanowiskach. Co nam mówi że, choć nie wiemy, czy byli oni kontrolowani przez jednego władcę lub cesarza, ale na pewno istniała wymiana kulturowa duża do tego stopnia, że używali cegieł tej samej wielkości, używali tych samych symboli, używali tych samych jednostek miary. A też, jak możecie sobie wyobrazić, posiadanie przez nich jednostki miary tak dokładnej, tak małej, oznacza, że byli wspaniałymi budowniczymi. Dowody, jakie znajdujemy, też to potwierdzają. To jest zdjęcie stanowiska w Mohendżo-Daro w dzisiejszej prowincji Sindh w Pakistanie, i widać, jakiej świetnej jakości jest to praca, nawet według nowoczesnych standardów. Pomyślmy, ile z tego, co teraz budujemy przetrwałoby 5000 lat w tak dobrym stanie, będąc wystawionym na działanie otoczenia. Uważa się, że była to publiczna łaźnia. W tle widać cytadelę. Odkryto też struktury obronne. Być może najbardziej imponujące są systemy kanalizacyjne. Wydaje się, że domy miały studnie, wodę. Była to więc zaawansowana technologicznie cywilizacja, zwłaszcza jak na tamten czas. Pod wieloma względami była bardziej zaawansowana niż inne ówczesne cywilizacje, o których mówiliśmy. Oto kilka przykładów ich sztuki. To tutaj to dzieło o nazwie "Tańcząca dziewczyna", i choć nie tańczy, wydaje się, że to może być jej zawód. To wszystko spekulacje dzisiejszych archeologów. To, jak sądzą, nazywa się "Kapłan-Król", ale jak mówiłem, to wszystko spekulacje. Tu mamy przykłady pieczęci przez nich wytwarzanych. To jest ich biżuteria, i znowu, to całkiem skomplikowana biżuteria, i nie została ona odkryta po prostu na wykopaliskach archeologicznych w tych różnych miejscach. Ich biżuteria znajdywana jest aż po stanowiska na Mezopotamii. Uważa się, że istniała bardzo aktywna sieć handlu morskiego między tymi obszarami. W cywilizacji doliny Indusu odkryto przykłady biżuterii opartych na muszlach z Półwyspu Arabskiego. Posiadali materiały z Chin, tu są materiały z innych części Indii, czyli ponownie, bardzo rozległa sieć handlowa. Te cywilizacje musiały o nich wiedzieć. Ale jak już mówiliśmy, byli oni niezwykle, jak się wydaje, zorganizowani. Nawet jeśli nie możemy odczytać ich pisma, to mamy kilka przykładów ich pisma. To są te przykłady i można zauważyć że ten element stał się teraz nieco niesławnym symbolem z powodu nazistów, to jest swastyka. Swastyka była jednym z symboli, których używali, to symbol w hinduizmie, jest uważany za symbol szczęścia. Naziści jakby przywłaszczyli to sobie i zmienili w coś bardzo negatywnego, ale to pokazuje nam też związek pomiędzy cywilizacją doliny Indusu lub kulturą harappańską i dzisiejszymi kulturami indyjskimi oraz na przykład hinduizmem. Chociaż po raz kolejny, nie wiemy dużo o ich religii, ponieważ ich język nie przetrwał i nie możemy rozszyfrować ich pisma. Ale ze względu na ich organizację i spójność, lub stosunkową spójność pomiędzy tymi różnymi stanowiskami, tak oddalonymi od siebie, to duży dystans nawet według dzisiejszych standardów, a szczególnie jeśli mówimy o czterech lub pięciu tysiącach lat temu. Z tego powodu uważa się, że musiał istnieć przynajmniej porządny system administracji lub organizacji na poziomie miasta-państwa, chociaż nie jesteśmy pewni, czy było to połączone imperium, czy była to organizacja poza nim czy wszyscy po prostu zdecydowali się na te same standardy, i symbole, rozmiary cegieł i tym podobne rzeczy. Jedną z kluczowych tajemnic cywilizacji doliny Indusu jest to, dlaczego upadła? Wydaje się, że była to kwitnąca cywilizacja, być może najbardziej rozległa. Jak mówiliśmy w innych filmach, najstarsze koło zostało odkryte w Mezopotamii, ale niektórzy uważają, że mogło ono być używane jeszcze wcześniej w cywilizacji doliny Indusu. Mówię o tym okresie, już w 3300 r. p.n.e, ale są dowody na to, że ta cywilizacja miała początek znacznie wcześniej. Na stanowisku, tutaj, w Mehrgarh, tutaj, w Pakistanie. Uważa się, że ludzie mieli tu proste wioski i rolnictwo już, i są na to dowody, już w 7000 r. p.n.e., to miejsce zostało odkryte w 1974 roku. Możemy odkryć rzeczy, które zabiorą nas jeszcze dalej w przeszłość, Czyli cywilizacja trwa przez tak długi okres, może nawet od 7000 roku p.n.e, przetrwała tysiące lat, i nagle zaczyna upadać. Są dowody na coraz mniejszy handel, coraz mniejsze zaawansowanie, a potem koniec. To jedna z tajemnic historii, tajemnic archeologii. Dlaczego cywilizacja doliny Indusu upadła? Niektóre ze starszych teorii mówiły, że być może to była obca inwazja, może niektórzy z przodków współczesnych mieszkańców Indii ich najechali, a może się jakoś zasymilowali. Nowsze teorie twierdzą inaczej. Uważa się, że mogła to być jakaś forma zmiany klimatu, że niektóre z ważnych rzek wyschły, co uczyniło rolnictwo o wiele trudniejszym. Niektórzy uważają, że mogła to być klęska żywiołowa, mogła to być jakaś powódź. Ale tego po prostu nie wiemy. Albo ludzie, z jakiegoś powodu, zdecydowali się odejść, umarli, może wyemigrowali do innych miejsc regionu. Ale chyba nie trzeba dodawać, że była to znacząca cywilizacja, a my tylko zahaczyliśmy temat tego, co o tym wiemy. Wiemy dużo i wiemy, że była imponująca, mimo że nie możemy odczytać ich pisma i nie wiemy o niej tak dużo, jak wiemy o starożytnej Mezopotamii i starożytnym Egipcie, ale wszystko wskazuje na to, że w miarę upływu czasu, będziemy odkrywać, o ile bardziej zaawansowana i imponująca była to cywilizacja niż to sobie dzisiaj wyobrażamy.