If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Jeżeli jesteś za filtrem sieci web, prosimy, upewnij się, że domeny *.kastatic.org i *.kasandbox.org są odblokowane.

Główna zawartość

Główne odłamy buddyzmu

Stela Buddy Maitreya, 687 r., Chiny; dynastia Tang (618–906 r.). Wapień. Muzeum Sztuki Azjatyckiej, Kolekcja Avery Brundage, B60S36+.
Powieksz to zdjęcie. Stela Buddy Maitreya, 687 r. n.e., Chiny; dynastia Tang (618–906 r.). Wapień. Dzięki uprzejmości Muzeum Sztuki Azjatyckiej, Kolekcja Avery Brundage, B60S36+.
W ciągu stuleci wytworzyły się dwa główne odłamy buddyzmu: szkoła, która rozprzestrzeniała się po Azji Południowo-Wschodniej i szkoła, która rozwinęła się w Azji Wschodniej. Później powstał także odłam zwany szkołą północną. Wszystkie trzy linie przekazu rozpoczęły działalność w Indiach i ewoluowały w miarę rozprzestrzeniania się po Azji.

Buddyzm Theravada

Uważa się, że Theravada jest najstarszą formą buddyzmu, sam termin pojawił się jednak później. Tradycja Theravada wspiera ścieżkę klasztorną i przestrzega najstarszych zachowanych nauk Buddy, zwanych wspólnie kanonem palijskim. Te oryginalne teksty zostały zapisane w języku palijskim przez mnichów ze Sri Lanki w I wieku n.e. Przed kodyfikacją nauki były przekazywane ustnie i pojawiły się obawy, że oryginalne teksty należy zachować w związku z rosnącą heterodoksją (uznawaniem odmiennych poglądów), która rozwijała się w Indiach.
Theravada uznaje prymat i człowieczeństwo historycznego Buddy, który był wzorem do naśladowania. Według tej tradycji, oświecenie jest żmudnym i długim procesem, dostępnym tylko dla mnichów, którzy wyraźnie podążają ścieżką samego Sikjamuni. Theravada jest obecnie dominującą formą buddyzmu na Sri Lance, a także w Birmie, Tajlandii, Laosie i Kambodży. Sztuka powiązana z tą tradycją koncentruje się na wydarzeniach z życia Buddy.

Buddyzm Mahajana

Mahajana jest ruchem filozoficznym, który głosił możliwość powszechnego zbawienia, oferując pomoc praktykującym w postaci współczujących istot zwanych bodhisattwami. Celem praktyk było otwarcie możliwości osiągnięcia buddyjskości (stania się Buddą) dla wszystkich czujących istot. Budda przestał być po prostu postacią historyczną, ale raczej był postrzegany jako postać transcendentna, którą wszyscy mogliby obrać za wzór i dążyć do przeobrażenia się w nią.
Nowe sutry (teksty) zostały dodane do kanonu buddyjskiego, powodując rozłam między różnymi szkołami. Reformatorzy nazywali siebie „Wielkim Wozem” (Mahajana), a tradycjonalistów nazwali „Niższym Wozem” (Theravada). Bodhisattwa rozwinął się jako oświecona istota, która odłożyła swoje zbawienie, aby pomóc innym. Początkowo postrzegani jako towarzysze Buddy, bodhisattwowie są istotami duchowymi, które ślubowały osiągnąć stan buddyjskości, ale odroczyły to dążenie, aby uwolnić wszystkie stworzenia we wszechświecie od cierpienia. Najpopularniejszymi bodhisattwami pojawiającymi się w rzeźbie i malarstwie są Awalokiteśwara (bodhisattwa miłosierdzia i współczucia), Maitreja (przyszły Budda) i Mandziuśri (bodhisattwa mądrości).
Mahajana rozprzestrzeniła się również na Azję Południowo-Wschodnią, jednak jej największy wpływ odczuwają narody Azji Wschodniej w Chinach, Korei i Japonii. W miarę rozwoju Mahajany, powiększał się ogromny panteon buddów, bodhisattwów i innych boskich i półboskich istot, które zostały zaczerpnięte i przyswojone z regionalnych i lokalnych tradycji.

Buddyzm tantryczny: dalsza ewolucja buddyzmu mahajany

Buddyzm tantryczny lub ezoteryczny, zwany też Wadżrajaną (potocznie: Diamentową Drogą), rozwinął się w Indiach około 500–600 n.e. jako odgałęzienie buddyzmu mahajany. Początki buddyzmu tantrycznego można również przypisać starożytnym praktykom hinduskim i wedyjskim, w tym ezoterycznym tekstom rytualnym mającym na celu osiągnięcie przeobrażeń fizycznych, umysłowych i duchowych. Buddyzm tantryczny jest czasami opisywany jako oferujący krótszą drogę do oświecenia. Ponieważ niektóre jego praktyki stały w opozycji do głównego nurtu buddyzmu i hinduizmu i obejmowały czyny uważane za tabu, praktykujący go ukrywali się. Wtajemniczeni ściśle współpracowali z duchowym przewodnikiem lub gurum
Buddyzm wadżrajany jest najściślej utożsamiany z buddyzmem tybetańskim, jednak wpłynął także na części Azji Południowo-Wschodniej i Azji Wschodniej. Buddyzm kwitł w Indiach przez ponad tysiąclecie, osiągając ekspansywną kulminację w okresie Pala we wschodnich Indiach. Do XI wieku n.e. buddyzm upadł głównie w wyniku najazdów muzułmańskich.
Zanim to jednak nastąpiło, doktryna buddyjska została przekazana Sri Lance, która stała się kolejnym punktem wyjścia dla rozprzestrzeniania się buddyzmu w Azji Południowo-Wschodniej. Podróżujący i misjonarze nieśli przesłanie buddyzmu drogą morską i lądową przez Azję Środkową do Chin do I wieku n.e. Buddyzm kwitł w Chinach między 300 a 900 r. n.e. i był punktem odniesienia dla buddyzmu, który rozwinął się w Korei i Japonii. Chińskie tłumaczenia tekstów indyjskich przyczyniły się do rozwoju druku.
Buddyzm jest nadal dość silny w Bhutanie, Kambodży, Japonii, Korei, Laosie, Birmie, Nepalu, Sri Lance, Tajlandii, Tybecie i Wietnamie. W całej swojej historii i przekazie buddyzm bardzo łatwo dostosowywał się do lokalnych wierzeń i zwyczajów, a połączenie tych lokalnych form z obcymi przybyłymi z innych krajów wierzeniami i symbolami jest cechą sztuki buddyjskiej w całej Azji.

Chcesz dołączyć do dyskusji?

Na razie brak głosów w dyskusji
Rozumiesz angielski? Kliknij tutaj, aby zobaczyć więcej dyskusji na angielskiej wersji strony Khan Academy.