Hunefer, Księga Umarłych

Hunefer i jego żona Nasha żyli w czasach panowania dziewiętnastej dynastii, około 1310 roku p.n.e. Był „skrybą królewskim” i „skrybą boskich ofiarowań”. Był także „nadzorcą królewskiego bydła” i szafarzem króla Setiego I. Te tytuły wskazują, że pełnił on ważne funkcje administracyjne i był blisko faraona. Lokalizacja jego grobowca nie jest znana, ale mógł zostać pochowany w Memfis.

Wysoki status Hunefera odzwierciedla doskonała jakość jego Księgi Umarłych, która została specjalnie dla niego wykonana. Księga, oraz figurka Ptaha-Sokara-Ozyrysa, w której znaleziono papirus, są jedynymi przedmiotami, które można przypisać Huneferowi. Papirus Hunefera charakteryzuje się dobrym stanem zachowania, a duże i wyraźne winiety (ilustracje) są pięknie wyrysowane i pomalowane. Winieta ilustrująca rytuał „Otwarcie Ust” jest jednym z najbardziej znanych fragmentów papirusu w kolekcji Muzeum Brytyjskiego i dostarcza wielu informacji na temat tej części pogrzebu.

Centralnym punktem górnej sceny jest mumia Hunefera, podtrzymywana przez boga Anubisa (lub kapłana w masce szakala). Żona i córka Hunefera opłakują go, a trzech kapłanów odprawia rytuały. Dwaj kapłani z białymi szarfami odprawiają rytuał Otwarcia Ust. Biały budynek po prawej stronie przedstawia grobowiec wraz z portalem i małą piramidą. Obie te cechy można zobaczyć w prawdziwych grobowcach tych czasów z Teb. Na lewo od grobowca znajduje się stela, która stałaby po jednej stronie wejścia. Zgodnie z konwencją sztuki egipskiej jest pokazana jako znacznie większa niż w rzeczywistości, aby jej treść (uwielbienie Ozyrysa przez zmarłego wraz ze standardową formułą ofiarowania) była całkowicie czytelna.

Po prawej stronie dolnej sceny znajduje się stół z różnymi przyborami potrzebnymi do rytuału Otwarcia Ust. Po lewej stronie pokazano rytuał, w którym ofiarowana jest przednia część łydki cielęcia, odcięta żywemu zwierzęciu. Zwierzę następnie składano w ofierze. Cielę pokazano razem z matką, której postać może być zinterpretowana jako okazująca niepokój.

Scena toczy się od lewej do prawej. Anubis prowadzi Hunefera na sąd Ozyrysa. Dalej pokazano Anubisa nadzorującego wagę używaną do rozstrzygnięcia sądu. Serce Hunefera, ukazane jako garnek, było ważone względem pióra, symbolu bogini prawdy Maat, ustalonego porządku rzeczy, w tym kontekście oznaczającego „to, co słuszne”. Starożytni Egipcjanie wierzyli, że serce jest siedliskiem emocji, intelektu i charakteru, a zatem reprezentuje dobre lub złe aspekty życia człowieka. Jeśli serce nie równoważyło się z piórem, to zmarły był skazany na nieistnienie i konsumpcję przez okrutnego „pożeracza”, pokazaną tutaj dziwną bestię, która jest częściowo krokodylem, częściowo lwem i częściowo hipopotamem.

Ponieważ papirus poświęcony zapewnieniu dalszego istnienia Hunefera w życiu pozagrobowym raczej nie ukaże tego wyniku, pokazano go po prawej stronie, doprowadzonego do Ozyrysa przez jego syna Horusa, jako tego, który stał się „prawdą głosu” lub „usprawiedliwionym”. Były to standardowe epitety stosowane w tekstach do zmarłych osób. Dalej przedstawiono Ozyrysa siedzącego pod baldachimem z jego siostrami Izydą i Nefthys. U góry widać Hunefera wielbiącego rząd bóstw, które nadzorują sąd.

R.O. Faulkner, The Ancient Egyptian Book of the Dead (revised ed. C. A. R. Andrews) (London, The British Museum Press, 1985).

R.B. Parkinson and S. Quirke, Papyrus (Egyptian Bookshelf) (London, The British Museum Press, 1995).

S. Quirke and A.J. Spencer, The British Museum book of ancient Egypt (London, The British Museum Press, 1992).

© Rada Powiernicza Muzeum Brytyjskiego