If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Jeżeli jesteś za filtrem sieci web, prosimy, upewnij się, że domeny *.kastatic.org i *.kasandbox.org są odblokowane.

Główna zawartość

Gatunek inwazyjny

Co sprawia, że gatunek jest uznawany za inwazyjny. W jaki sposób gatunki inwazyjne mogą niszczyć biocenozy.

Kluczowe informacje

  • Gatunki inwazyjne to gatunki, które zostały wprowadzone na tereny poza swoim rodzimym zasięgiem i mogą wyrządzić — lub wyrządziły — szkody w swoim nowym środowisku.1
  • Gatunki inwazyjne mogą wypierać gatunki rodzime w walce o zasoby lub siedlisko, zmieniając strukturę biocenozy i potencjalnie prowadząc do wyginięcia innych gatunków.
  • Przypadek karpi azjatyckich dobrze pokazuje potencjalny wpływ gatunków inwazyjnych. Ryby te, sprowadzone przez ludzi do Stanów Zjednoczonych, zasiedliły drogi wodne i mogą zagrażać rodzimym populacjom ryb oraz łowiskom Wielkich Jezior.

Wprowadzenie

Spójrz na znajdujące się poniżej zdjęcie. Piękna poranna przejażdżka pomiędzy wzgórzami Tennessee! Zaczekaj chwilę... te drzewa... są czymś pokryte. Przyjrzyj się, a zobaczysz, że prawie cały krajobraz przykryty jest grubą, zieloną pokrywą. Pokrywę tę tworzy inwazyjna roślina o nazwie kudzu.
Zbocze wzgórza w Tennessee przykryte pnączami kudzu pokrywającymi drzewa, krzewy i ziemię.
Obraz: Kudzu, Katie Ashdown, CC BY 2.0
Przykład kudzu dobrze pokazuje, co może się stać, kiedy gatunek zostanie wprowadzony do nowego ekosystemu o bogatych zasobach i niewielkiej liczbie drapieżników. Kudzu zostało sprowadzone do Stanów Zjednoczonych z Azji pod koniec XIX wieku jako roślina ozdobna i było powszechnie sadzone na Południu na początku XX wieku w celu ograniczenia erozji gleby. Ludzie, którzy sadzili tę roślinę, nie wiedzieli, że szybko zdominuje cały krajobraz, rosnąc nawet po 30 cm dziennie i okrywając ziemię, krzewy, drzewa, a nawet domy i stare samochody ciasnym gorsetem pnączy.2
Gatunki inwazyjne takie jak kudzu są żywym — i strasznym! — przykładem tego, jak zmiany ekologiczne, w tym te spowodowane działalnością człowieka, mogą zmieniać biocenozy i ekosystemy. W tym artykule przyjrzymy się dokładniej temu, czym jest gatunek inwazyjny i w jaki sposób gatunki inwazyjne mogą zaburzać ekosystemy — często redukując liczbę gatunków rodzimych i zmieniając ogólną strukturę biocenozy.

Czym jest gatunek inwazyjny?

Gatunek inwazyjny to gatunek, który został wprowadzony na teren poza swoim rodzimym zasięgiem i może wyrządzić — lub wyrządził — szkody w swoim nowym środowisku.1 W Stanach Zjednoczonych można znaleźć wiele gatunków inwazyjnych, kilka z nich przedstawiono na zdjęciach poniżej. Niezależnie od tego, czy spędzasz czas wędrując po lesie, na letniej wycieczce statkiem, czy też na spacerze ulicami miasta, jest duża szansa, że napotkałeś na swojej drodze gatunek inwazyjny.
W górnym rzędzie: obraz po lewej stronie przedstawia krwawnicę pospolitą, wysoki, cienki, fioletowy kwiat. Środkowy obraz przedstawia wiele małych racicznic zmiennych przyczepionych do znajdującego się w jeziorze przedmiotu stworzonego przez człowieka. Obraz po prawej stronie przedstawia szakłaka pospolitego, gęstą roślinę z żółtymi kwiatami. W dolnym rzędzie: obraz po lewej stronie przedstawia czosnaczka pospolitego, małą roślinę z białymi kwiatami. Środkowy obraz przedstawia opiętka jesionowca, jasnozielonego owada przypominającego świerszcza. Obraz po prawej stronie przedstawia szpaka.
Zmodyfikowany obraz Community ecology: Figure 16, OpenStax College, Biology, CC BY 4.0; modyfikacja oryginalnych prac autorstwa — od lewej do prawej, zaczynając od lewego górnego rogu — Liz West; M. McCormick, NOAA; E. Dronkert; Dan Davison; USDA; Don DeBold

Studium przypadku: karpie azjatyckie

Przyjrzyjmy się zwierzętom, które mogłyby być uznawane za kudzu świata wodnego: karpiom azjatyckim. Od kiedy zostały sprowadzone do Stanów Zjednoczonych w latach 70. XX wieku, liczba karpi azjatyckich gwałtownie wzrosła dzięki ich ogromnemu apetytowi i szybkiemu rozmnażaniu, obecnie tworząc aż do 95% biomasy w niektórych rzekach Missisipi i Illinois. Ryby te doprowadziły również do międzynarodowego procesu sądowego dotyczącego dostępu do dróg wodnych pomiędzy Stanami Zjednoczonymi i Kanadą! To dramatyczny przykład tego, co może się stać, kiedy gatunek inwazyjny zadomowi się w nowym miejscu.
Od czego się to wszystko zaczęło? Karpie azjatyckie — które nie są tylko jednym gatunkiem, ale grupą spokrewnionych gatunków — zostały wprowadzone w Stanach Zjednoczonych w latach 70. XX wieku.2 Były importowane głównie przez hodowle ryb i oczyszczalnie ścieków, które wykorzystywały fakt, że karpie mogą być filtratorami, aby pozbyć się nadmiaru planktonu ze stawów. Jednak część ryb uciekła. Do lat 80. XX wieku ryby te zasiedliły drogi wodne dorzecza Missisipi, w tym rzek Illinois i Missouri.
Ze względu na wielki apetyt i szybkie rozmnażanie, karpie azjatyckie mogą wypierać rodzime gatunki ryb, z którymi dzielą siedlisko i źródło pożywienia. Amur czarny zjada małże i ślimaki, ograniczając ich dostępność dla rodzimych gatunków ryb i niszcząc populacje skorupiaków. Inny gatunek karpi azjatyckich, tołpyga biała, zjada plankton, główne źródło pożywienia wielu rodzimych gatunków ryb w ich larwalnym i młodocianym stadium.2
Chociaż karpie azjatyckie mogą być jedzone, ryby te są ościste i raczej nie są popularną potrawą w Stanach Zjednoczonych. Co więcej, jeśli wybierasz się na ryby, uważaj: karp azjatycki mógłby cię uderzyć! Ryby te, przestraszone odgłosem nadciągającej motorówki, często wyskakują w powietrze, jak na zdjęciu poniżej, i mogą wylądować w łodzi lub bezpośrednio uderzyć w znajdujące się w niej osoby.
W tle: pracownik US Fish and Wildlife Services z siecią na łodzi. Na pierwszym planie: karp azjatycki wyskakujący z wody wysoko w powietrze
Obraz: Asian carp, Steve Hillebrand, USFWS, CC BY 2.0
Wielkie Jeziora i cenione hodowle łososi i palii jeziorowych również są zagrożone przez obecność karpi azjatyckich. Te inwazyjne ryby zasiedliły już rzeki i kanały, które prowadzą do jeziora Michigan, w tym główne drogi wodne łączące Wielkie Jeziora z rzeką Mississippi.
Żeby zapobiegać przedostawaniu się karpi z tego kanału, użyto elektrycznych barier, które miały zniechęcać ryby do migracji. Jednak zagrożenie jest na tyle poważne, że kilka stanów i Kanada procesowały się o to, aby na stałe odciąć kanał Chicago od jeziora Michigan. Jeszcze nie wiemy, czy karpie azjatyckie okażą się być tylko utrapieniem — jak gatunki inwazyjne, takie jak racicznica zmienna — czy też ostatecznie zniszczą największe słodkowodne łowisko na świecie.
Historia karpi azjatyckich pokazuje, w jaki sposób ekologia populacji i biocenoz, zarządzanie rybołówstwem i polityka mogą się przecinać oraz jak wielkie znaczenie może mieć ekologia dla zasobów żywności i gospodarki Stanów Zjednoczonych. Pokazuje również to, w jaki sposób ekologia może mieć znaczenie dla osób spędzających dzień na rzece... które mogą zostać uderzone przez lecącego karpia!

Chcesz dołączyć do dyskusji?

Na razie brak głosów w dyskusji
Rozumiesz angielski? Kliknij tutaj, aby zobaczyć więcej dyskusji na angielskiej wersji strony Khan Academy.