Główna zawartość
Wirus Zika
Dowiedz się o biologii, pochodzeniu, cyklu życia i objawach infekcji wywołanej przez wirusa Zika. Tłumaczenie na język polski: fundacja Edukacja dla Przyszłości, dzięki wsparciu FUNDACJI HASCO-LEK.
Wprowadzenie
Być może słyszałeś o wirusie Zika w wiadomościach. Ze względu na niedawne rozprzestrzenianie się Ziki w Ameryce wiele osób chce dowiedzieć się więcej o tym wirusie.
W tym artykule przyjrzymy się wirusowi Zika z biologicznego punktu widzenia. Najpierw zbadamy strukturę, cykl życia i tryb transmisji wirusa Zika, aby zobaczyć, jak infekuje komórki. Następnie przyjrzymy się działaniu wirusa Zika na ludzi, a także perspektywom kontrolowania i obchodzenia się z wirusem.
Co to jest wirus Zika?
Zika należy do grupy wirusów o nazwie flawiwirusy, do której należą też wirusy dengi, Zachodniego Nilu i żółtej gorączki
Cechą charakterystyczną wirusów jest to, że nie mogą się namnażać samodzielnie. Zamiast tego muszą zainfekować komórki gospodarza i „przeprogramować” je, aby stały się fabrykami produkującymi wirusy. Wirus Zika nie jest wyjątkiem. Nie może się replikować samodzielnie, ale może infekować i replikować się w komórkach kilku gatunków, w tym ludzi, małp i komarów
Skąd pochodzi wirus Zika?
Zika nie jest nowym wirusem. Po raz pierwszy został wyizolowany z małpy z lasu Zika w Ugandzie w 1947 r., a pierwszy przypadek zachorowania człowieka odnotowano w 1954 r.
W 2007 r. miał miejsce pierwszy udokumentowany wybuch epidemii Zika na wyspie Yap w Mikronezji. Oszacowano, że podczas tej epidemii, ponad 70% populacji wyspy powyżej 3 roku życia zostało zainfekowane wirusem
W 2013 i 2014 r. na Polinezji Francuskiej i okolicznych wyspach miała miejsce kolejna epidemia Zika. Podczas tej epidemii służby zdrowia zauważyły zwiększoną częstotliwość zaburzeń neurologicznych, w tym zespołu Guillaina-Barrégo (który powoduje przejściowy paraliż), a także nieprawidłowości w układzie nerwowym i mózgu u niemowląt
Pierwsze lokalne przypadki Zika w obu Amerykach zostały zgłoszone w Brazylii w maju 2015 r. Od tego czasu obecność Zika odnotowano w wielu krajach w Ameryce Południowej i Środkowej. Obecnie występujące w obu Amerykach szczepy wirusa Zika są blisko spokrewnione z tymi z epidemii na Polinezji Francuskiej, co sugeruje, że wirus mógł dotrzeć do Brazylii właśnie z Polinezji Francuskiej
Jak przenosi się wirus Zika?
Podstawową drogą przenoszenia się Zika są komary z rodzaju Aedes. Pod tym względem Zika jest podobny do pokrewnych flawiwirusów, takich jak wirus dengi, żółtej gorączki czy wirus Zachodniego Nilu. Gdy komar zjada krew od osoby zarażonej Zika, wirus może zainfekować komórki komara. Po rozwinięciu się infekcji u komara (zwykle po około półtora tygodnia) jego ślina będzie zawierać cząsteczki wirusa
Chociaż ta droga rozprzestrzeniania się wirusa jest zdecydowanie najbardziej powszechna w przypadku wirusa Zika, możliwe są również inne drogi zakażenia. Na przykład ciężarna kobieta, która zaraziła się Zika, może przenosić wirusa na swój rosnący płód lub dziecko podczas porodu. Odnotowano również kilka przypadków przeniesienia Ziki przez kontakt seksualny lub transfuzję krwi od dawcy zakażonego wirusem Zika
W jaki sposób wirus Zika infekuje komórki?
Gdy wirusy Zika znajdą się w ludzkim ciele, muszą wniknąć do poszczególnych komórek gospodarza w celu replikacji i wytworzenia większej liczby wirusów. Wniknięcie do komórki jest możliwe, ponieważ wirus Zika posiada określone białka na swojej zewnętrznej otoczce, które oddziałują z białkami receptorowymi w ludzkich komórkach. Kiedy białka wirusowe wiążą się z receptorami komórkowymi, „oszukują” komórki w celu wprowadzenia wirusów do ich wnętrza
Wewnątrz komórki genom RNA wirusa jest uwalniany do cytoplazmy lub wypełnionego płynem głównego przedziału komórki. Tam cząsteczka RNA jest „czytana” (ulega translacji) przez enzymy w komórce, aby utworzyć długie białko, które jest dzielone na wiele mniejszych białek (patrz zdjęcie po lewej). Niektóre z tych białek są elementami strukturalnymi potrzebnymi do stworzenia nowych cząsteczek wirusowych, np. białka kapsydu i otoczki. Inne białka wirusowe kopiują i przetwarzają genom RNA
Białka wirusowe i kopie genomu RNA gromadzą się na powierzchni retikulum endoplazmatycznego (ER), który jest częścią systemu eksportu komórki. Nowe cząsteczki wirusowe opadają do wnętrza ER, zabierając ze sobą niewielki plaster błony ER. Ta „skradziona” błona utworzy wirusową otoczkę. Cząsteczki następnie wędrują do innej struktury, aparatu Golgiego, gdzie podlegają dalszej obróbce przed uwolnieniem na powierzchni komórki
Jakie są objawy i skutki infekcji wirusem Zika?
W większości przypadków objawy zakażenia wirusem Zika są bardzo łagodne. Według CDC tylko 1 na 5 osób zarażonych Zika w ogóle zachoruje, a typowymi objawami mogą być wysypka, gorączka, zapalenie spojówek (podrażnienie oczu) i ból stawów
Kobiety w ciąży i ich nienarodzone płody są bardziej narażone na niebezpieczne skutki infekcji wirusem Zika
W bardzo niewielkiej części przypadków, wirus Zika może prowadzić do problemów neurologicznych, takich jak zespół Guillaina-Barrégo. Zespół Guillaina-Barrégo jest chorobą autoimmunologiczną, powodującą paraliż, który zwykle jest przejściowy (w większości przypadków trwa kilka tygodni lub kilka miesięcy). Zauważono zwiększoną częstość występowania zespołu Guillaina-Barrégo w obszarach z aktywnymi zakażeniami Zika, ale naukowcy wciąż badają, czy istnieje tu jakikolwiek związek przyczynowy
Co można zrobić w sprawie wirusa Zika?
Doraźnie służba zdrowia zaleciła, aby ludzie chronili się przed wirusem Zika, unikając ekspozycji na komary w obszarach, w których wirus jest aktywny. Dla osób z grup wysokiego ryzyka, takich jak kobiety w ciąży, może to oznaczać odroczenie podróży do obszarów występowania wirusa Zika
W dłuższej perspektywie, szczepionka przeciwko Zika może zapewnić bardziej trwałą ochronę. Co zachęcające, szczepionka przeciwko dendze, flawiwirusowi pokrewnemu z Zika, została niedawno zatwierdzona do stosowania w Brazylii. Szczepionka została stworzona z nieaktywnej wersji wirusa żółtej gorączki, innego pokrewnego flawiwirusa, i możliwe, że podobna strategia może być zastosowana w przypadku szczepionki przeciw wirusowi Zika
Uwaga: ten artykuł nie zawiera porad medycznych i służy wyłącznie celom informacyjnym. Zawsze zwracaj się o poradę do wykwalifikowanego pracownika służby zdrowia w razie jakichkolwiek pytań dotyczących stanu zdrowia. Nigdy nie lekceważ profesjonalnej porady medycznej i nie zwlekaj z jej szukaniem z powodu czegoś, co przeczytałeś lub widziałeś w Khan Academy.
Ostatnia aktualizacja: 10 maja 2016
Chcesz dołączyć do dyskusji?
Na razie brak głosów w dyskusji