If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Jeżeli jesteś za filtrem sieci web, prosimy, upewnij się, że domeny *.kastatic.org i *.kasandbox.org są odblokowane.

Główna zawartość

Tropikalne biomy lasów deszczowych

W tym artykule omawiamy główne cechy lasów tropikalnych, w tym klimat i różnorodność biologiczną.
Biom to inna nazwa odrębnego typu ekosystemu. Biomy są charakteryzowane poprzez panujący w nich klimat, który determinuje znajdującą się tam roślinność. Klimat oraz rośliny decydują, jakie zwierzęta żyją w danym biomie. Niniejszy artykuł dotyczy klimatu i różnorodności biologicznej jednego z najbardziej zróżnicowanych i charakterystycznych biomów: tropikalnych lasów deszczowych.
Biom tropikalnych lasów deszczowych charakteryzują cztery główne cechy: bardzo wysoka roczna suma opadów, wysoka średnia temperatura, gleby ubogie w składniki odżywcze oraz wysoki poziom różnorodności biologicznej (bogactwo gatunkowe).
Opady:  Określenie “las deszczowy” wskazuje, że są to jedne z najbardziej wilgotnych ekosystemów na świecie. Lasy deszczowe, ogólnie rzecz biorąc, otrzymują każdego roku bardzo wysokie sumy opadów, jakkolwiek dokładne wielkości różnią się w poszczególnych latach oraz pomiędzy lasami.  Na przykład w tropikalnych lasach deszczowych Ameryki Południowej przeciętnie spada od 200 do 300 cm (80 - 120 cali, 6,5-10 stóp) deszczu rocznie. Pomimo stosunkowo stabilnych ilości deszczu w tych ekosystemach, w niektórych lasach deszczowych wyraźnie zaznacza się pora sucha. Czas występowania, długość trwania oraz nasilenie pory deszczowej i suchej w różnych miejscach świata są zmienne. Tropikalne lasy deszczowe charakteryzują się także wysoką wilgotnością; około 88% w porze deszczowej i około 77% w porze suchej.
Temperatura: Tropikalne lasy deszczowe występują wokół równika, pomiędzy Zwrotnikiem Raka (23°27’N) a Zwrotnikiem Koziorożca (23°27’S).  Równik jest wystawiony na bezpośrednie działanie promieni słonecznych. Ten ciągły dopływ promieniowania prowadzi do permanentnie wysokich temperatur przez cały rok. Typowa temperatura w ciągu dnia w tropikalnym lesie deszczowym o dowolnej porze roku wynosi 29°C (85°F), choć temperatury mogą być znacznie wyższe. W większości tropikalnych lasów deszczowych różnica temperatur pomiędzy porami roku wynosi zaledwie 5°C (9°F).
Skład gleby: Z powodu ogromnej ilości i różnorodności listowia w tropikalnym lesie deszczowym można by oczekiwać, że gleby tych lasów będą bogate w składniki odżywcze. W rzeczywistości gleby są ubogie w składniki odżywcze, ponieważ nutrienty nie są w nich zbyt długo przechowywane. Obfite deszcze, które występują w lasach deszczowych, wypłukują materię organiczną z gleby. Chociaż dekompozycja zachodzi w gorących, wilgotnych warunkach szybko, to wiele martwych, opadłych liści i innych organicznych szczątków zostaje wymytych zanim zdążą się z nich uwolnić wszystkie składniki odżywcze. Woda deszczowa wsiąka ponadto w grunt i wypłukuje składniki odżywcze. Jednakże duża różnorodność destruentów, takich jak bakterie czy grzyby, przyspiesza proces dekompozycji na tyle, że składniki odżywcze uwolnione podczas rozkładu są szybko podejmowane przez rośliny, zamiast odkładać się w glebie.
Różnorodność biologiczna: Tropikalne lasy deszczowe są obszarami o ogromnie wysokiej różnorodności biologicznej w porównaniu do innych ekosystemów. W tropikalnych lasach deszczowych na Borneo naukowcy stwierdzili obecność ponad 15 000 gatunków roślin, w tym ponad 2 500 gatunków storczyków! Biolodzy szacują, że tropikalne lasy deszczowe są miejscem występowania około 50% lądowych gatunków roślin i zwierząt, choć zajmują one jedynie około 6% powierzchni lądów na świecie.
Mimo iż tropikalne lasy deszczowe na całym świecie łączy wiele podobieństw dotyczących klimatu i składu gleby, to jednak las deszczowy w każdym regionie jest wyjątkowy. Nie znajdziemy dokładnie tych samych gatunków we wszystkich tropikalnych lasach deszczowych na świecie. Na przykład gatunki w tropikalnych lasach deszczowych w Afryce nie są takie same jak w Ameryce Środkowej. Jednakże różne gatunki pełnią podobne funkcje w lasach deszczowych właściwych dla ich regionu.
Rośliny kwiatowe, aby się rozmnażać, potrzebują być zapylane. W czasie zapylania pyłek jest przenoszony z męskich organów rozrodczych na żeńskie w kwiecie, co prowadzi do powstania nasion. Dla wielu roślin w tropikalnych lasach deszczowych zapylaczami są zwierzęta, przywabiane przez roślinę za pomocą krzykliwych kolorów, kuszących zapachów i nagrody w postaci pożywnego pyłku. Rośliny polegają także na zwierzętach lub działaniu wiatru, by umożliwić rozprzestrzenianie swoich nasion na nowe obszary. Takie rozprzestrzenianie poszerza zasięg populacji. Wiele roślin kryje swoje nasiona w apetycznych owocach. Zwierzęta mogą przenosić nasiona, które przyczepią się do ich sierści lub piór; mogą upuszczać nasiona podczas jedzenia owocu; nasiona mogą też przechodzić przez ich przewód pokarmowy po zjedzeniu owocu. Gatunki pełniące tę ważną ekologiczną rolę w różnych tropikalnych lasach deszczowych są rozmaite. Poniżej kilka przykładów z całego świata:
Drzewa kapokowe w tropikalnych lasach deszczowych w Kostaryce są zapylane przez nietoperze, a ich nasiona - roznoszone przez wiatr. Orzesznica wyniosła w basenie Amazonki jest zapylana przez pszczoły storczykowe, a jej nasiona są roznoszone przez aguti - duże gryzonie, rodzime dla Ameryki Środkowej i Południowej. Pielgrzan madagaskarski jest zapylany przez lemury - niewielkie naczelne, endemiczne dla Madagaskaru - natomiast nasiona są roznoszone przez papugi. Fikusy na Borneo są zapylane przez bleskotki (owady z rzędu błonkówek), a ich nasiona roznoszą orangutany, jedne z wielkich małp człekokształtnych.
Naczelne są charakterystycznym elementem tropikalnych lasów deszczowych oraz przykładem różnic regionalnych pomiędzy tymi lasami. Naczelne to grupa zwierząt obejmująca małpy człekokształtne (w tym ludzi), pozostałe małpy oraz małpiatki. W Ameryce Środkowej i Południowej występują wyjce, czepiaki, kapucynki i saimiri, w Afryce zaś żyją koczkodany, pawiany, szympansy i goryle. Madagaskar jest jedynym miejscem występowania lemurów, natomiast w Azji żyją nosacze, makaki, langury, gibbony i orangutany. Oznacza to, że ochrona jednego z lasów deszczowych nie ocali całej różnorodności reprezentowanej przez lasy deszczowe na całym świecie. Na lasy deszczowe całego świata wywierana jest ogromna presja człowieka - z powodu rolnictwa zakładającego wycinanie i wypalanie lasów, górnictwa, niezracjonalizowanego pozyskiwania drewna, a także rozwoju dróg i miast.
Zdjęcia: Wyjec - Jason Rothmeyer, Las deszczowy - Neil Palmer, Orangutan - Tony Hisgett.

Chcesz dołączyć do dyskusji?

Na razie brak głosów w dyskusji
Rozumiesz angielski? Kliknij tutaj, aby zobaczyć więcej dyskusji na angielskiej wersji strony Khan Academy.