If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Jeżeli jesteś za filtrem sieci web, prosimy, upewnij się, że domeny *.kastatic.org i *.kasandbox.org są odblokowane.

Główna zawartość

Datowanie węglem 14 cz. 1 - film z polskimi napisami

Datowanie węglem C14 - 1. Stworzone przez: Sal Khan.

Chcesz dołączyć do dyskusji?

Na razie brak głosów w dyskusji
Rozumiesz angielski? Kliknij tutaj, aby zobaczyć więcej dyskusji na angielskiej wersji strony Khan Academy.

Transkrypcja filmu video

To co chcę zrobić w tym filmiku to pokazać wam jak powstaje węgiel14 i jak wchodzi w każdą żyjącą istotę a wtedy albo później w tym filmiku albo w przyszłych będziemy rozmawiać jak używamy go do datowania. Aby dowiedzieć się, że ta kość ma 12000 lat a ta osoba umarła 18000 lat temu . Więc pozwólcie, że narysuję Ziemię powierzchnia Ziemi wygląda tak jest to tylko część powierzchni Ziemi i mamy atmosferę ziemską Narysowałem ją na żółto Więc tutaj mamy atmosferę ziemską. 78%- najbardziej obfitym pierwiastkiem jest azot Napiszę azot, jego symbolem jest N i ma 7 protonów i 7 neutronów ma masę atomową 14 jest to najbardziej typowy izotop azotu o słowie izotop mówimy w filmikach z działu chemicznego Izotop. Protony definiują pierwiastek. Ale ta liczba tutaj może się zmienić w zależności od liczby neutronów którą mamy więc różne wersje danego pierwiastka nazywane są izotopami Wyobraziłem sobie je w głowie jako wersje pierwiastka. Mamy naszą atmosferę a ze słońca mamy to co powszechnie nazywane jest promieniami kosmicznymi ale właściwie to nie są promienie to cząsteczki kosmiczne możemy wyobrazić je sobie jako pojedyńcze protony co jest tym samym co jądro wodoru mogą one również być cząsteczkami alfa i to to samo co jądro helu i jest też kilka elektronów. Będą one występować razem i uderzać w rzeczy w naszej atmosferze one uformują neutrony i pokażemy neutron z dolną literką n a 1 to masa i nie piszemy niczego ponieważ nie ma tutaj protonów tak jak mieliśmy je w azocie, 7 protonów więc to nie jest pierwiastek to cząsteczka elementarna. ale mamy te uformowane neutrony i od czasu do czasu i żeby to było wyraźnie, to nie jest typowa reakcja ale od czasu do czasu jeden z tych neutronów uderzy w jeden z azotów 14 we właściwy sposób więc to uderza w jeden z protonów azotu i zastępuje proton Pozwólcie, że wyraże się wyraźnie. Więc to uderza w jeden z protonów więc zamiast 7 protonów mamy teraz 6 ale ta liczba 14 nie spada do 13 ponieważ to zastępuje proton samym sobą więc nadal mamy 14 a teraz ponieważ to ma tylko 6 protonów to nie jest już azot z definicji to jest teraz węgiel i ten proton został uderzony został emitowany pozwólcie, że zrobię to w innym kolorze plus proton, który lata sobie dookoła możemy nazwać to wodorem, wodór1 i może on otrzymać elektron jeśli go nie otrzyma jest to tylko jon wodorowy dodatni jon albo jądro wodoru ale ten proces- raz jeszcze to nie jest typowy proces ale zdarza się od czasu do czasu- tak tworzy się węgiel14. Więc tutaj mamy węgiel14. Możecie wyobrazić to sobie jako azot14 gdzie jeden z protonów zastąpiony jest neutronem. I to co jest tutaj interesujące to to, że to ciągle jest tworzone w naszej atmosferze nie w ogromnych ilościach ale w całkiem dużych. Pozwólcie, że to zapiszę. Ciągle tworzony Ciągła formacja i to co się dzieje i wyrażę się bardzo wyraźnie popatrzmy na tabele okresową. typowy węgiel węgiel z definicji ma 6 protonów ale typowy izotop, najczęstszym izotopem węgla jest węgiel12. więc węgiel12. Więgiel12 jest najczęstszy. Więc większość węgla w naszym ciele to węgiel12 ale to co jest interesujące to to, że ta mała część węgla14 tworzy się i węgiel14 może łączyć się z tlenem aby utworzyć dwutlenek węgla. A wtedy dwutlenek węgla zostaje wchłonięty do reszty atmosfery, naszych oceanów może być wiązany przez rośliny, więc kiedy ludzie mówią wiązanie węgla to mówią o używaniu lekkiej energii ze słońca aby przyjąć gazowy węgiel i zamienić go w tkankę organiczną. Więc ten węgiel14 jest ciągle tworzony przemieszcza się do oceanów... Już jest w powietrzu ale miesza się przez całą atmosferę oceany i powietrze i wted przemieszcza się do roślin, a rośliny są stworzone z tego wiązania węgla z tego węgla zaabsorbowanego w formie gazowej i przeobrażony w jakiś rodzaj ciała stałego w jakąś formę żyjącą. Tym właśnie jest drewno. Jest on w roślinach w zwierzęrach, które jedzą rośliny, więc to możemy być my. I czemu to jest interesująco? Wyjaśniłem mechanizm gdzie część naszego ciała, nawet jeśli węgiel12 jest najczęstszym izotopem, część naszego ciała, kiedy żyjemy złożona jest z węgla14. Interesującą rzeczą jest: jedynym czasem kiedy możesz wchłonąć węgiel14 jest podczas twojego życia, kiedy jesz. ponieważ kiedy umrzesz jesteś pochowany pod ziemią więc nie ma możliwości aby węgiel14 stał się częścią tkanki ponieważ nic nie jemy co zawierałoby nowy węgiel14. I to co jest tutaj interesujące to to: kiedy umierasz, nie otrzymasz nowego węgla14, i ten węgiel14 który mieliśmy w momencie śmierci będzie... Więc węgiel14 który mieliśmy rozłoży się przez beta rozkład. I uczyliśmy się o tym. do azotu14. Więc ten proces się odwraca. Więc rozłozy się on z powrotem w azot14, w beta rozkładzie emitujemy elektron i elektron antyneutrino. Nię będę się zagłębiać w szczegóły. Ale to co się tutaj dzieje to to: Mamy jeden z neutronów który zamienia się w proton i wydziela coś w tym procesie. Czemu to jest interesujące? Powiedziałem, że kiedy żyjemy mamy węgiel14. i węgiel14 ciągle się rozkłada. Ale to co jest interesujące kiedy umieramy i nie spożywamy już roślin albo nie oddychamy jeśli jesteśmy rośliną wiążącą go z atmosfery i to ma nawet zastosowanie do roślin: kiedy roślina umiera, nie przyjmuje już dwutlenku węgla z atmosfery i nie zamienia go w nową tkankę węgiel14 w tej tkance "zamraża się" i ten węgiel14 rozkłada się w specyficznym tempie. I możemy użyć tego tempa żeby określić jak dawno to coś umarło. Więc tempo z jakim to się dzieje, tempo rozkładu węgla14 jest takie: połowa znika po jakichś 5730 latach. I jest to nazwane połową życia. I mówimy o tym w innych filmikach. To nazywa się połową życia. I chcę wyrazić się jasno: nie wiemy która połowa zniknęła. jest to kwestia prawdopodobieństwa. Możemy powiedzieć: "Oh, połowa węgla14 po lewo rozłoży się i cały węgiel14 po prawo sie nie rozłoży przez 5730lat." To mówi nam: każdy węgiel14 ma 50% szansy na rozłożenie na azot14 w ciągu 5730 lat. Więc w ciągu 5730 lat połowa z niego rozłoży się. Czemu to jest interesujące? Jeśli wiemy że wszystkie istoty żywe mają określoną porcję węgla14 w swoich tkankach jako część tego z czego się składają i gdybyśmy znaleźli jakieś kości powiedzmy, że znaleźliśmy jakieś kości. Tutaj. Wykopaliśmy ją na jakimś rodzaj wykopalisk. I mówimy :"hej, ta kość ma połowę węgla14 ze wszystkich żywywch istot które teraz widzimy." więc będzie to całkiem rozsądne oszacowanie aby powiedzieć: "Ta rzecz musi mieć 5730 lat." Możemy kopać głębiej i znajdziemy inną kość może znajdziemy inną kość. Może nawet kilka metrów głębiej. I mówimy: "Wow, ta tutaj ma 1/4 węgla14 który znajdziemy w żywej istocie": Więc ile ma ona lat? Jeśli ma tylko 1/4 węgla14, musiała przejść przez dwie połowy życia po jednej miałaby miałaby połowę węgla i wtedy po połowie życia połowa tego zamienia się w azot14. I to znaczyłoby, że miała dwie połowy życia. To samo co dwa razy 5730lat. albo powiedzielibyśmy, że ta kość ma 11460 lat. mniej więcej.