Jeśli widzisz tę wiadomość oznacza to, że mamy problemy z załadowaniem zewnętrznych materiałów na naszej stronie internetowej.

If you're behind a web filter, please make sure that the domains *.kastatic.org and *.kasandbox.org are unblocked.

Główna zawartość

Tętniaki aorty brzusznej — film z polskimi napisami

Stworzone przez: Vishal Punwani.

Chcesz dołączyć do dyskusji?

Na razie brak głosów w dyskusji
Rozumiesz angielski? Kliknij tutaj, aby zobaczyć więcej dyskusji na angielskiej wersji strony Khan Academy.

Transkrypcja filmu video

Tętniak aorty brzusznej, to, jak nazwa wskazuje, tętniak, czyli balonowe poszerzenie aorty w jej brzusznym odcinku. Jak wiesz, wyróżniamy tętniaki prawdziwe i rzekome, Jak wiesz, wyróżniamy tętniaki prawdziwe i rzekome, jednak w przypadku tętniaków aorty brzusznej, w skrócie AAA, najczęściej mamy do czynienia z tętniakami prawdziwymi, najczęściej mamy do czynienia z tętniakami prawdziwymi, czyli nieodwracalnymi poszerzeniami ściany aorty. Tętniak aorty brzusznej wygląda mniej więcej tak. To nasza aorta. Powiedzmy, że to ten fragment. Pojawiło się tutaj balonowate poszerzenie, symetrycznie z obydwu stron. Pojawiło się tutaj balonowate poszerzenie, symetrycznie z obydwu stron. Takie tętniaki, wypukłe z obu stron nazywamy tętniakami wrzecionowatymi. Zauważ, że poszerzeniu ulegają tu wszystkie warstwy ściany aorty. Zauważ, że poszerzeniu ulegają tu wszystkie warstwy ściany aorty. Zauważ, że poszerzeniu ulegają tu wszystkie warstwy ściany aorty. Wszystkie warstwy ściany są uwypuklone. Wszystkie trzy warstwy ściany aorty, wewnętrzna, środkowa i zewnętrzna, ulegają poszerzeniu tworząc tętniak prawdziwy. Żeby nazwać poszerzenie tętniakiem, musi ono być nieodwracalne i jego średnica musi wynosić co najmniej 1 i 1/2 prawidłowej średnicy tego naczynia. Czyli ten obszar musi mieć średnicę 1,5 razy większą niż prawidłowa, co najmniej 1,5. Czy tętniaki pojawiają się w jakimś szczególnym miejscu? Czy tętniaki pojawiają się w jakimś szczególnym miejscu? Otóż, tak. Tętniaki AAA najczęściej tworzą się poniżej odejścia tętnic nerkowych. Dotyczy to 95% tych tętniaków i za chwilę przekonamy się dlaczego. Ale najpierw zastanówmy się, dlaczego nie chcemy tętniaków w naszych aortach. Nie wiem, czy "aorta" występuje w liczbie mnogiej. Nieważne. Ważne jest to, że to potencjalne powikłania czynią je tak niebezpiecznymi. Mogą one ulegać pęknięciu, a wtedy krew wydostaje się z aorty do okolicznych tkanek. a wtedy krew wydostaje się z aorty do okolicznych tkanek. W krążeniu pozostaje wówczas zbyt mała objętość krwi, by pokryć zapotrzebowanie organizmu na tlen, glukozę i składniki odżywcze. Jeśli osoba z pękniętym tętniakiem nie trafi od razu do szpitala, tkanki ulegają poważnym uszkodzeniom niedokrwiennym. tkanki ulegają poważnym uszkodzeniom niedokrwiennym. tkanki ulegają poważnym uszkodzeniom niedokrwiennym. Pęknięcie jest najpoważniejszym powikłaniem tętniaka aorty brzusznej. Pęknięcie jest najpoważniejszym powikłaniem tętniaka aorty brzusznej. Będę używał skrótu AAA, bo "tętniak aorty brzusznej" to za długa fraza. Za chwilę przejdziemy do innych możliwych powikłań, Za chwilę przejdziemy do innych możliwych powikłań, ale pamiętajmy, że to pęknięcie tętniaka z krwotokiem do jamy brzusznej jest największym zagrożeniem AAA. Dobrze, co jeszcze? W tętniakach mogą formować się zakrzepy. Zakrzepy, inaczej skrzepliny, pojawiają się, gdy krew "wypada" z obiegu i zatrzymuje się w obrębie tętniaka. W przypadku tętniaków aorty brzusznej nie stanowi to dużego problemu, bo zazwyczaj przybierają one kształt wrzecionowaty, bo zazwyczaj przybierają one kształt wrzecionowaty, ale już tętniaki workowate, ale już tętniaki workowate, narysuję tu jeden z takich tętniaków, tętniaki workowate stanowią doskonałe środowisko do tworzenia się zakrzepów, tętniaki workowate stanowią doskonałe środowisko do tworzenia się zakrzepów, ponieważ krew, która do nich napływa, spowalnia i zaczyna krzepnąć. Jest to o tyle niebezpieczne, że taki zakrzep może przybierać spore rozmiary i doprowadzić do zamknięcia światła naczynia, blokując przepływ krwi. Ponadto, fragmenty zakrzepu mogą się oderwać i dostać do krwioobiegu, Ponadto, fragmenty zakrzepu mogą się oderwać i dostać do krwioobiegu, a następnie zatrzymać w jakimś mniejszym naczyniu a następnie zatrzymać w jakimś mniejszym naczyniu i spowodować uszkodzenia niedokrwienne wywołane niedoborem tlenu przez brak dopływu krwi do tkanek zaopatrywanych przez to naczynie. Jak mówiłem, w aorcie brzusznej raczej nie tworzą się tętniaki workowate, Jak mówiłem, w aorcie brzusznej raczej nie tworzą się tętniaki workowate, ale to nie znaczy, że pacjent nie może mieć powikłań zakrzepowych, ale to nie znaczy, że pacjent nie może mieć powikłań zakrzepowych, bo jeśli już ma tętniaka aorty, to gdzieś indziej może mieć też tętniaka workowatego, w którym mógł się wytworzyć zakrzep. Zapiszę więc, powikłania zakrzepowo-zatorowe. I ostatnie powikłanie, o którym chciałbym wspomnieć to to, że tętniaki mogą uciskać inne struktury, które leżą w ich pobliżu. Mogą uciskać swoich sąsiadów. Dla przykładu, tutaj widzimy tętniak zlokalizowany poniżej nerek. Może on uciskać chociażby żyłę główną dolną. Ten tętniak może uciskać żyłę główną dolną i ograniczać w ten sposób powrót krwi żylnej do serca, bo jak wiesz, krew w żyłach płynie w tę stronę. bo jak wiesz, krew w żyłach płynie w tę stronę. Zatem tego typu poszerzenie aorty może ograniczać przepływ krwi przez żyłę główną dolną może ograniczać przepływ krwi przez żyłę główną dolną do prawego przedsionka. Zatem tętniaki mogą uciskać. Uciskać pobliskie struktury, co może być problematyczne. Mogą również powodować ból. Wyobraź sobie, że masz takiego balona w środku brzucha. Wyobraź sobie, że masz takiego balona w środku brzucha. Nie dziwi, że może to boleć, bo jego masa uciska inne narządy i drażni neurony odpowiadające za czucie bólu. Dlatego posiadanie tętniaka zdecydowanie nie jest czymś pożądanym. Dlatego posiadanie tętniaka zdecydowanie nie jest czymś pożądanym. Ale skąd one się w ogóle biorą? Jak się tworzą? Przyczyn jest kilka. Najczęstszą przyczyną formowania się tętniaków aorty jest arterioskleroza, czyli zmiany degeneracyjne. Oznacza to stan, w którym ściany aorty przestają wyglądać prawidłowo, Oznacza to stan, w którym ściany aorty przestają wyglądać prawidłowo, być silne i elastyczne, a zaczynają słabnąć i tracić elastyczność. Stają się bardziej twarde i sztywne. A słabsza, mniej elastyczna, bardziej sztywna tętnica przestaje sobie radzić z falami krwi, działającymi na nią co sekundę. Można wyróżnić trzy główne przyczyny arteriosklerozy, czyli twardnienia tętnic. Jedną z nich jest miażdżyca, polegająca na gromadzeniu się lipidów w wewnętrznej ścianie tętnicy. polegająca na gromadzeniu się lipidów w wewnętrznej ścianie tętnicy. Dalej kalcyfikacja ścian tętnic, czyli odkładanie się w nich z wiekiem soli wapnia, również jest przyczyną narastania sztywności naczyń. Przewlekle podwyższone ciśnienie krwi, nadciśnienie tętnicze, także przyczynia się do procesu arteriosklerozy, także przyczynia się do procesu arteriosklerozy, ponieważ wysokie ciśnienie krwi skutkuje pogrubieniem warstwy środkowej ścian tętnic. To zatem trzy główne czynniki, odpowiadające za rozwój arteriosklerozy, która przyczynia się z kolei do tworzenia tętniaków. Ale to nieco bardziej skomplikowane. Warstwa środkowa ściany aorty bogata jest w białka, w tym kolagen, który nadaje jej wytrzymałość na rozciąganie, czyli odporność na działanie wysokiego ciśnienia, oraz elastyna, która nadaje jej sprężystość, możliwość powrotu do wyjściowego kształtu po przejściu fali ciśnienia. możliwość powrotu do wyjściowego kształtu po przejściu fali ciśnienia. W miarę przesuwania się w dół aorty, zwłaszcza w obrębie aorty brzusznej, kolagenu i elastyny jest coraz mniej, nawet u osób zupełnie zdrowych. Z tego powodu, dalsze odcinki aorty są bardziej narażone na rozwój tętniaków. Ponadto, z wiekiem dochodzi do degeneracji włókien kolagenowych i elastynowych. Ponadto, z wiekiem dochodzi do degeneracji włókien kolagenowych i elastynowych. Zatem aorta ulega nie tylko poszerzeniu i osłabieniu z powodu degeneracji kolagenu, ale także traci swoją sprężystość i nie może powrócić do odpowiedniego kształtu po zadziałaniu ciśnienia przepływającej krwi. Powiedziałem wcześniej, że 95% AAA lokalizuje się poniżej tętnic nerkowych. Oto dlaczego. Jest tam mniej kolagenu i elastyny niż w wyżej położonych odcinkach. Dlatego ten obszar jest bardziej narażony. Dodatkowo, jeśli w aorcie pojawi się już niewielkie poszerzenie, Dodatkowo, jeśli w aorcie pojawi się już niewielkie poszerzenie, ma ono tendencję do pogłębiania się. Wynika to z prawa Laplace'a: poszerzając rurę, zwiększamy ciśnienie wywierane na jej ściany przez znajdujący się w środku płyn. I to zwiększenie ciśnienia generuje dalsze poszerzanie się światła naczynia. To błędne koło. Jakie są czynniki ryzyka powstania tętniaka? Wspomniana wcześniej miażdżyca, czyli odkładanie lipidów w ścianach naczyń to znaczący czynnik ryzyka. Znacząco zwiększa szanse na powstanie tętniaka. Palenie tytoniu to bardzo ważny czynnik ryzyka. Po części dlatego, że przyczynia się do rozwoju miażdżycy, a po części dlatego, że bezpośrednio uszkadza ściany tętnic. Zapiszę palenie na czerwono, bo jest szczególnie szkodliwe. Nadciśnienie, czyli patologicznie podwyższone ciśnienie tętnicze to kolejny czynnik ryzyka. POChP, czyli przewlekła obturacyjna choroba płuc. Zatrzymajmy się tu na moment. Palenie papierosów pogłębia zmiany miażdżycowe, pogłębia nadciśnienie tętnicze, a także jest główną przyczyną POChP. Zatem już samo rzucenie palenia znacznie zmniejsza ryzyko rozwoju tętniaka. znacznie zmniejsza ryzyko rozwoju tętniaka. Kolejnym czynnikiem ryzyka jest płeć męska. Mężczyźni, z nie do końca wyjaśnionych powodów, mężczyźni są pięć razy bardziej narażeni na powstanie tętniaka niż kobiety. mężczyźni są pięć razy bardziej narażeni na powstanie tętniaka niż kobiety. Czynnikiem jest też wiek. Osoby po 65 roku życia, czyli osoby starsze, albo, jak mawia mój teść, niemłode, również są w grupie ryzyka rozwoju tętniaków aorty, a to dlatego, że z wiekiem rośnie sztywność tętnic. Częściowo jest to wynik wapnienia ich ścian, czyli odkładania się w nich soli wapnia, o czym mówiliśmy wcześniej, a częściowo degeneracji włókien kolagenu i elastyny. a częściowo degeneracji włókien kolagenu i elastyny. Ważne są też czynniki genetyczne. Czynniki genetyczne, czyli wywiad rodzinny. Jeśli nasz krewny pierwszego stopnia miał tętniaka aorty, to u nas również może się takowy pojawić. Są też inne czynniki genetyczne. Schorzenia genetyczne dotyczące budowy kolagenu lub elastyny Schorzenia genetyczne dotyczące budowy kolagenu lub elastyny również predysponują do tętniaków. A skąd wiemy, że ktoś ma AAA? Można mieć AAA i wcale o tym nie wiedzieć, ponieważ większość jest bezobjawowa. Większość AAA jest rozpoznawana przypadkowo w RTG zlecanych z innego powodu, czasem w czasie rutynowego badania fizykalnego lub dopiero kiedy dojdzie do pęknięcia. Potencjalne objawy można podzielić na dwie grupy. Potencjalne objawy można podzielić na dwie grupy. Pierwsza to objawy mogące towarzyszyć niepękniętemu tętniakowi, a druga to objawy pękniętego tętniaka. Jeśli niepęknięty tętniak daje objawy, to najczęściej jest to ciągły ból brzucha. to najczęściej jest to ciągły ból brzucha. AAA może powodować przewlekły silny ból brzucha. AAA może powodować przewlekły silny ból brzucha. Może to być nie tylko ból brzucha, ale i okolicy lędźwiowej, a nawet pachwin. Niektórzy pacjenci opisują uczucie pulsowania w brzuchu. Niektórzy pacjenci opisują uczucie pulsowania w brzuchu. Pacjent może odczuwać tętnienie, zwłaszcza gdy tętniak jest duży. Objawy pękniętego tętniaka są natomiast znacznie gorsze. Objawy pękniętego tętniaka są natomiast znacznie gorsze. Pęknięty AAA wymaga natychmiastowego transportu do szpitala. Taki pacjent, oprócz tego, że zazwyczaj odczuwa silny ból brzucha, będzie rozwijał hipotensję. Dzieje się tak z powodu wylewu krwi poza układ krwionośny. Dzieje się tak z powodu wylewu krwi poza układ krwionośny. W takich warunkach nie da się utrzymać ciśnienia. Może pojawić się tachykardia, czyli przyspieszenie akcji serca. Wynika ona z tego, że serce wyczuwa spadek ciśnienia krwi i stara się pracować szybciej i ciężej, żeby utrzymać jej krążenie. Może nastąpić utrata przytomności. Jest ona skutkiem spadku ciśnienia, przez który do mózgu dociera niedostateczna ilość krwi i dochodzi do omdlenia. Następnie wstrząs. To stan, kiedy do tkanek dociera niedostateczna ilość krwi, a więc i tlenu. Jak widać nie jest kolorowo. Jak zatem diagnozuje się tętniaki aorty brzusznej? Jak zatem diagnozuje się tętniaki aorty brzusznej? W diagnostyce uwzględnia się badanie fizykalne oraz metody obrazowe. W diagnostyce uwzględnia się badanie fizykalne oraz metody obrazowe. W czasie badania, lekarka lub lekarz poszukują pulsującej masy w obrębie jamy brzusznej za pomocą dotyku, ale nie zawsze jest to łatwe, choćby dlatego, że aorta leży dość głęboko. Znajduje się ona tuż przed kręgosłupem, czyli za wszystkimi innymi narządami jamy brzusznej. Ponadto, niektórzy pacjenci mają pokaźną ilość tkanki tłuszczowej, Ponadto, niektórzy pacjenci mają pokaźną ilość tkanki tłuszczowej, która utrudnia wyszukanie tętniaka. która utrudnia wyszukanie tętniaka. Badania obrazowe są tu dużo bardziej czułe i swoiste. Pierwszym jest najczęściej USG. USG wykorzystuje fale ultradźwiękowe do tworzenia obrazów wnętrza organizmu. I jest ona świetną metodą poszukiwania AAA, I jest ona świetną metodą poszukiwania AAA, a czasem nawet pozwala określić, czy doszło do pęknięcia. Ogromnym atutem USG jest możliwość bardzo szybkiego wykonania, Ogromnym atutem USG jest możliwość bardzo szybkiego wykonania, zwłaszcza przy podejrzeniu pęknięcia. TK, czyli tomografia komputerowa pozwala wykryć AAA, ale też ocenić jego dokładną lokalizację, a także średnicę, co ma duże znaczenie przy wyborze metody leczenia. co ma duże znaczenie przy wyborze metody leczenia. MRI również świetnie obrazuje całą aortę, umożliwia dokładne położenie ewentualnego tętniaka i jego wielkości, umożliwia dokładne położenie ewentualnego tętniaka i jego wielkości, a dodatkowo nie naraża pacjenta na działanie promieniowania, jednak zajmuje dużo czasu, nie ma tak dużej dostępności i jest bardziej kosztowny.