Objawy podmiotowe i przedmiotowe kardiomiopatii — film z polskimi napisami

Porozmawiamy dziś o objawach kardiomiopatii. Jeśli rozbijemy sobie słowo „kardiomiopatia” na „kardio” - serce, „mio” - mięsień i „patia” - choroba, zapamiętamy, że kardiomiopatie to choroby mięśnia sercowego. Pomoże nam to też zrozumieć ich objawy. Posłużę się tu takim schematem. To uproszczony rysunek serca. Serce to w zasadzie narząd zbudowany z dwóch pomp, przedzielonych przez płuca i narządy krążenia dużego. Dorysujmy tu jeszcze jakieś narządy. Niech będzie mózg, serce, wątroba i może jeszcze jelita. Wyobraźmy sobie, że to serce jest w czyimś organizmie i patrzymy na tę osobę od przodu, dając lustrzane odbicie. Chodzi o to, że prawą stronę serca mamy tu po lewej. Prawe serce zbiera krew z narządów obwodowych i pompuje ją do płuc. Po prawej stronie rysunku mamy z kolei lewe serce. Po tym, jak krew zostaje natlenowana w płucach, trafia do lewego serca, a stamtąd do pozostałych narządów. W narządach zachodzi wymiana tlenu i składników odżywczych, po czym trafia z powrotem do prawej części serca. I tak na okrągło. Kardiomiopatia to choroba mięśnia sercowego. Powoduje ona upośledzenie czynności serca. A gdy serce zawodzi, krew nie jest efektywnie pompowana do płuc ani do reszty organizmu. W efekcie tego, że krew nie zostaje popchnięta dalej, dochodzi do zastoju. W kontekście prawej strony serca płuca nie otrzymują wystarczającej ilości krwi. A gdy płuca nie dostają odpowiedniej ilości krwi pojawia się duszność. To jeden z najważniejszych objawów kardiomiopatii i może wiązać się też ze zwiększeniem częstości oddechów. A zatem zwiększenie RR, od „respiratory rate”. Będąc przy prawej stronie serca, gdy krew nie może być pompowana dalej pojawia się zastój. Zastój ten ma miejsce w narządach krążenia dużego, ponieważ prawa komora pompuje krew z narządów do płuc. Objawia się to obrzękami obwodowymi. Obrzęki obwodowe. W kardiomiopatii, czy też każdej innej niewydolności serca, najczęściej obserwujemy je na kończynach dolnych. Pacjent ma obrzęki na nogach. Okej, mamy więc objawy niewydolności prawej strony serca, a co z lewym sercem? Jeśli lewa strona serca pompuje mniejszą ilość krwi skutkuje to objawami z różnych narządów, ponieważ lewa komora dostarcza krew do krążenia dużego. Daje to cały szereg objawów. Krew opuszczająca lewą komorę dociera między innymi do samego mięśnia sercowego, a gdy mięśniówka serca nie dostaje odpowiedniej ilości krwi, w odpowiedzi zwiększa się częstość akcji serca. Pojawia się również ból. Ból w klatce piersiowej pochodzący z mięśnia sercowego, dławica. Kolejnym objawem zmniejszonego wyrzutu z lewej komory, narysuję nam parę mięśni. Zmniejszony przepływ krwi z lewej komory będzie się objawiał osłabieniem i zmęczeniem. Ponadto, krew z lewej komory kieruje się nie tylko w dół, ale także do mózgu. A gdy mózg dostaje za mało krwi pojawiają się omdlenia, utraty przytomności. Ale tak jak w prawym sercu, gdzie oprócz zmniejszenia przepływu przez płuca mieliśmy też zastój w krążeniu dużym, tutaj również mamy zastój. Do lewej komory krew dociera z płuc, zatem zastój będzie tu dotyczył płuc. A zastój w obrębie płuc może doprowadzić do obrzęku płuc. Obrzęk płuc, czyli pojawienie się w nich płynu, co można wysłuchać stetoskopem w postaci trzeszczeń. Opowiem teraz krótko o trzech rodzajach kardiomiopatii, ponieważ każdy z nich daje pewne typowe dla siebie objawy. Pierwszy z nich to kardiomiopatia rozstrzeniowa. Polega ona na tym, że jamy serca ulegają znacznemu powiększeniu. Narysuję to. Powiększenie się jam serca sprawia, że jego ściany ulegają ścieńczeniu i nie może ono efektywnie pompować krwi dając niewydolność serca. Do typowych objawów kardiomiopatii rozstrzeniowej należy zwiększenie ciśnienia w żyłach szyjnych. CIśnienie w żyłach szyjnych, w skrócie JVP. Co to oznacza? Zastój powodowany niewydolnością prawej komory, narysuję to szybko, tutaj mamy lewą stronę serca, zastój krwi ma miejsce w obrębie naczyń żylnych szyi. Wygląda to tak. Taki zastój u osoby z kardiomiopatią widoczny jest jako poszerzenie szył szyjnych. Poszerzenie żył szyjnych. Kolejnym objawem jest pojawienie się trzeciego tonu serca - S3. Normalnie wyróżniamy dwa tony serca, brzmiące mniej więcej jak „lab-dab”, natomiast w kardiomiopatii rozstrzeniowej jamy serca stale są wypełnione pewną ilością krwi, więc kiedy napływają jej kolejne porcje, to zamiast napływać do pustej, a właściwie prawie pustej komory, napływa do dość mocno wypełnionej już komory, co wywołuje charakterystyczny dźwięk, możliwy do wysłuchania za pomocą stetoskopu. Trzeci ton serca, S3. Innym typowym objawem kardiomiopatii rozstrzeniowej jest powiększenie sylwetki serca, czyli kardiomegalii. Wymażę już kardiomiopatię rozstrzeniową i przejdziemy do kolejnego typu, kardiomiopatii restrykcyjnej. W przebiegu kardiomiopatii restrykcyjnej ściany mięśnia sercowego sztywnieją i stają się mało podatne. A gdy tak się dzieje, nie mogą się one prawidłowo rozkurczać, a tym samym prawidłowo wypełniać krwią. Zatem choć serce normalnie się kurczy, pompuje zmniejszoną ilość krwi, ponieważ jego jamy są mniejsze, a raczej nie mieszą wystarczającej ilości krwi, co daje taki sam efekt. Tak jak wcześniej, skutkuje to zmniejszonym wyrzutem oraz zastojem, ale także innymi, bardziej charakterystycznymi objawami. Jeden z nich pokrywa się z tym, co widzimy w kardiomiopatii rozstrzeniowej. Mowa o poszerzeniu żył szyjnych. Zapiszę to jako JVP. W kardiomiopatii restrykcyjnej mamy też typowy objaw osłuchowy, czwarty ton serca - S4. W kardiomiopatii rozstrzeniowej mieliśmy trzeci ton, będący wyrazem napływu krwi do wypełnionej już komory, natomiast w restrykcyjnej czwarty ton spowodowany jest napływem krwi do komory, która jest nieelastyczna i nie poddaje się napływowi krwi. Jest bardzo sztywna, stąd charakterystyczny dźwięk, jaki możemy usłyszeć podczas osłuchiwania, czwarty ton serca. Tyle na temat kardiomiopatii restrykcyjnej. Przejdźmy do ostatniego typu, jakim jest kardiomiopatia przerostowa. Kardiomiopatia przerostowa ma pewne wspólne cechy z kardiomiopatią restrykcyjną, bo tutaj też ściany są usztywnione, ale w tym przypadku są również znacznie pogrubiałe. Wskazuje na to sama nazwa „przerostowa” Hipertrofia komórek oznacza ich powiększenie. I tak samo dzieje się w kardiomiopatii przerostowej. Pogrubimy sobie więc ściany tego serca. Ale charakterystyczne dla kardiomiopatii przerostowej jest to, że to pogrubienie dotyczy przede wszystkim przegrody międzykomorowej. Ulega ona asymetrycznemu przerostowi. Taka przerośnięta przegroda blokuje wypływ krwi z lewego serca, co sprawia, że objawy niewydolności lewokomorowej są jeszcze bardziej nasilone. Ze względu na podobieństwo do kardiomiopatii restrykcyjnej, czyli te mało rozciągliwe ściany, tutaj też będziemy mieli czwarty ton serca. Ale może występować też charakterystyczny szmer. Szmer to odgłos, który powstaje, gdy przepływ krwi jest turbulentny. I szmerem charakterystycznym dla kardiomiopatii przerostowej jest szmer skurczowy, który nasila się w trakcie próby Valsalvy. Co to wszystko znaczy? Spróbujmy to sobie rozszyfrować. Wyróżniamy dwie główne fazy pracy serca. Fazę napełniania, gdy mięsień sercowy jest rozluźniony, czyli inaczej fazę rozkurczową oraz fazę wyrzutu, gdy mięsień sercowy się kurczy, czyli fazę skurczową. Ten szmer pojawia się w czasie skurczu, gdy krew jest wyrzucana z lewej komory i jest on spowodowany przepływem turbulentnym. Oznacza to, że krew nie wypływa z komory swobodnie, co wywołuje charakterystyczny dźwięk możliwy do wysłuchania stetoskopem. Nie trudno sobie wyobrazić, że kiedy przestrzeń pomiędzy przegrodą a aortą się zwęża, przepływ turbulentny się nasila. Natomiast próba Valsalvy to manewr podobny do tego, który wykonuje się w trakcie wypróżniania. I podczas próby Valsalvy mniej krwi powraca do serca, a co za tym idzie, mniejsza jest objętość lewej komory. A gdy lewa komora jest mniejsza, ściana serca znajduje się jeszcze bliżej przegrody, więc droga ujścia krwi z komory jest jeszcze węższa i szmer się nasila, staje się jeszcze głośniejszy. Stąd szmer skurczowy, głośniejszy przy próbie Valsalvy. To bardzo charakterystyczny objaw kardiomiopatii przerostowej. Jest na tyle charakterystyczny, że każdy, u którego wykryje się taki szmer powinien zostać zbadany w kierunku kardiomiopatii przerostowej, nawet jeśli nie ma żadnych innych objawów. Dobrze, to był więc krótki przegląd objawów kardiomiopatii, czyli choroby mięśnia sercowego. Jeśli mięsień sercowy objęty jest chorobą, to nie jest w stanie efektywnie pompować krwi z prawej i lewej komory, dając objawy niedokrwienia płuc i narządów krążenia dużego, a także zastoju w krążeniu dużym, z prawego serca i zastoju w płucach, z lewego serca. Są to niespecyficzne objawy, wspólne dla wszystkich typów kardiomiopatii, ale są także inne, typowe dla każdego z nich, wymienione w tym miejscu.