If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Jeżeli jesteś za filtrem sieci web, prosimy, upewnij się, że domeny *.kastatic.org i *.kasandbox.org są odblokowane.

Główna zawartość

Czym jest szpiczak mnogi? - film z polskimi napisami

Stworzone przez: Matthew McPheeters.

Chcesz dołączyć do dyskusji?

Na razie brak głosów w dyskusji
Rozumiesz angielski? Kliknij tutaj, aby zobaczyć więcej dyskusji na angielskiej wersji strony Khan Academy.

Transkrypcja filmu video

Pomówmy o szpiczaku mnogim. Zacznę od przedstawienia Babs. Babs jest 70 letnią starszą panią, i w ciągu ostatnich kilku miesięcy stała się bardzo nieprzyjemna. Zaczęła bardzo narzekać. Z tego względu nazwę ją "Babs the Crab". Na co dokładnie, narzekała Babs? Po pierwsze, miała objawy związane z układem pokarmowym, takie jak zaparcia, mdłości i słaby apetyt. Oznaczę je tutaj. Piła również o wiele więcej wody i towarzyszyło jej wzmożone pragnienie. Była również bardziej zmęczona niż zazwyczaj, a niektórzy członkowie jej rodziny zauważyli, że jej skóra stała się trochę bardziej blada niż zazwyczaj. Zapiszę te objawy tutaj, "zmęczenie" oraz "bladość", zrobimy tak, aby jej skóra wyglądała trochę bardziej blado. Ostatnio starsza pani narzekała na ciągły ból dolnej części pleców. Pomimo, że każde z narzekań Babs są niezbyt specyficzne i niejasne, jeśli przyjrzymy się im całościowo, to są jednak dość wymowne. Bystry pracownik medyczny stwierdziłby, że może ona mieć szpiczaka mnogiego. Zanim powiem, dlaczego te objawy wskazują na szpiczaka mnogiego, odpowiemy na pytanie, "czym jest szpiczak mnogi?". Szpiczak mnogi jest złośliwym rodzajem nowotworu komórek plazmatycznych. Zacznę od tego, ponieważ to jest bardzo ważne. Czym są komórki plazmatyczne? Komórki plazmatyczne są rodzajem krwinek, które produkują przeciwciała. Przeciwciała są częścią układu odpornościowego i pomagają naszemu organizmowi zwalczyć infekcję. Mamy cztery główne mechanizmy związane ze szpiczakiem mnogim, o których chcę powiedzieć. Pierwszym mechanizmem jest monoklonalna produkcja immunoglobin, czyli przeciwciał. Oznaczymy immunoglobuliny skrótem Ig. Co mam przez to na myśli? Jeśli masz nowotwór złośliwy komórek plazmatycznych, to nowotwór ten rozpoczyna się w pojedynczej komórce, która potem się replikuje i replikuje. Więc to co masz, to zwiększoną produkcję rodzaju przeciwciał, które produkuje ta komórka. I te immunoglobuliny są białkami, a białka mogą się wytrącić i osadzić w różnych miejscach nerki. Prowadzi to do niewydolności nerek. Kolejnym mechanizmem jest zwiększona podatność kości na uszkodzenia. W przypadku nowotworu komórek plazmatycznych określone czynniki są wydzielane do krwi i wpływają na kości, co prowadzi do ich uszkodzenia. I ta zwiększona podatność na uszkodzenia prowadzi do litycznego uszkodzenia kości. Co predysponuje te kości do złamań. Oznacza to, że są one bardziej podatne na złamania. Najbardziej prawdopodobne miejsce tych uszkodzeń to kręgosłup. I gdy ta kość zostanie uszkodzona i złamie się, to prowadzi do wydzielenia wapnia. Prowadzi do hiperkalcemii. Kolejnym mechanizmem jest zatłoczenie szpiku kostnego. Zanim opiszę ten mechanizm, chciałby pokrótce powiedzieć, czym jest szpik kostny. Pozwól, że narysuję tutaj kość. Szpik kostny jest środkową częścią kości, miejscem gdzie są produkowane krwinki. Narysuję kilka krwinek tutaj. Niektóre z nich produkują czerwone krwinki, a inne płytki krwi, a jeszcze inne będą odpowiadały za produkcję komórek plazmatycznych. To jest normalny szpik kostny produkujący różnego rodzaju krwinki. W przypadku nowotworu złośliwego tych komórek plazmatycznych, jeden z rodzajów komórek plazmatycznych zacznie w niekontrolowany sposób rosnąć, co doprowadzi do zatłoczenia szpiku kostnego przez jeden rodzaj komórek plazmatycznych. Więc szpik kostnych nie będzie dłużej zdolny produkować odpowiedniej ilości czerwonych krwinek czy płytek krwi. Co doprowadzi do anemii i małopłytkowości. Anemia odnosi się do niskiego poziomu czerwonych krwinek we krwi, a małopłytkowość do niskiego poziomu płytek krwi we krwi. Ostatnim mechanizmem jest obniżona produkcja normalnych immunoglobin, oznaczę je jeszcze raz skrótem Ig. Jeśli organizm nie jest zdolny do produkcji normalnych przeciwciał, nie jest wtedy zdolny do odpowiedniego zwalczenia infekcji. Więc osoby ze szpiczakiem mnogim będą bardziej narażone na infekcje. Może zobaczyć, jak różne kolory na tym schemacie odnoszą się do różnych mechanizmów, które wiążą szpiczaka mnogiego z objawami naszej Babs the Crab, które opisaliśmy, więc nie były one przypadkowe. Zacznę od hiperkalcemii. Jeśli ktoś ma hiperkalcemię, często będzie miał objawy związane z układem pokarmowym, takie jak zaparcia, mdłości i słaby apetyt. Możesz powiązać je z literą C, podkreślę literę "C" w słowie "CRAB". Kolejnym jest niewydolność nerek, jeśli ktoś ma niewydolność nerek, to czasami jego nerki nie będą w stanie zachować wody, co można powiązać z uczuciem pragnienia. Dlatego Babs czuła wzmożone pragnienie, wynikało to z niewydolności nerek. Powiążemy z tym literę "R" ze słowa "CRAB". Kolejna jest anemia, anemia oznacza, że masz obniżoną ilość czerwonych krwinek. Czerwone krwinki transportują tlen w organizmie. Więc jeśli nie masz odpowiedniej ilości czerwonych krwinek, nie może dostać odpowiedniej ilości tlenu, więc Twoje ciało szybciej się męczy. Skóra staje się blada, jesteś osłabiony i blady przez anemię. Podkreślę literę "A", w słowie CRAB. I ostatecznie, masz lityczne osłabienie kości, co zwiększa ryzyko uszkodzenia. Często ludzie ze szpiczakiem mnogim odczuwają ból pleców w ich dolnej części. Podkreślimy literę B tutaj, w słowie CRAB. Więc nasza Babs narzekała ze względu na te wszystkie objawy, które powodował szpiczak mnogi. Osoba ze szpiczakiem mnogim doświadczy hiperkalcemii, niewydolności nerek, anemii i osłabienia kości, które będzie powodowało ból pleców. W jaki sposób diagnozuje się szpiczaka mnogiego? Możesz wrócić do tych wszystkich mechanizmów, żeby coś wymyślić. W przypadku niewydolności nerek, można sprawdzić określony poziom składników krwi, takich jak mocznik czy kreatynina, które wskażą na niewydolność nerek. Możesz również wykonać test, nazywany elektroforezą, która jest specjalnym testem, który wykrywa monoklonalną proliferację IgG, można go wykonać zarówno z wykorzystaniem osocza, jak i moczu, a rezultatem jest M-pik. Jest to trochę mylące, i nie chcę wchodzić we wszystkie szczegóły, ale pamiętaj, że elektroforeza wykrywa monoklonalną produkcję Ig. W przypadku litycznego uszkodzenia kości, aby je zdiagnozować, należy wykonać zdjęcie kości. Hiperkalcemia jest wykrywana we krwi. W przypadku anemii i małopłytkowości diagnoza odbywa się przy pomocy określenia ilości wszystkich krwinek. Co pokaże obniżoną ilość czerwonych krwinek i płytek krwi, można również zobaczyć zatłoczenie szpiku kostnego wykonując biopsję. To są badania, które możesz wykonać, aby zdiagnozować szpiczaka mnogiego. Omówię teraz pokrótce leczenie szpiczaka mnogiego. Jak w przypadku wielu rodzajów leczenia nowotworów, specyficzne metody leczenia szpiczaka mnogiego szybko się zmieniają, więc nie odniosę się do specyficznego rodzaju lekarstwa, które jest wykorzystywane, ale omówię ogólne podejście w leczeniu szpiczaka mnogiego. Mamy dwa główne podejścia. Pierwsze z nich odnosi się do leczenia objawów tej choroby, co prowadzi do jej regresji. Osiąga się to różnymi lekami, jak również chemoterapią. Innym rodzajem leczenia szpiczaka mnogiego jest leczenie przyczynowe. Osiąga się to przez przeszczep szpiku kostnego. Oznacza go skrótem BMT. W przypadku nowotworu celem jest wyleczenie pacjenta, jednak przeszczep szpiku kostnego może być bardzo trudny u niektórych, a szpiczak mnogi, taki jak u Babs jest najbardziej powszechny u osób starszych ze średnią wieku powyżej 70 lat. Dlatego przeszczep szpiku kostnego często nie może zostać przeprowadzonych, ponieważ pacjent nie zniósłby takiego leczenia zbyt dobrze. Więc głównym rodzajem leczenia są określone leki, jak i chemoterapia. Pamiętaj, że szpiczak mnogi jest rodzajem nowotworu złośliwego, nowotworu komórek plazmatycznych, powiązanym z takimi objawami, jak hiperkalcemia, niewydolność nerek, anemia czy lityczne uszkodzenie kości i ból pleców.