If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Jeżeli jesteś za filtrem sieci web, prosimy, upewnij się, że domeny *.kastatic.org i *.kasandbox.org są odblokowane.

Główna zawartość

Tętnice, tętniczki, żyłki i żyły - film z polskimi napisami

Dowiedz się, czym się różnią poszczególne naczynia krwionośne. Rishi jest lekarzem zajmującym się dziecięcymi chorobami zakaźnymi i pracuje w Khan Academy. Te filmy nie dostarczają porad medycznych i istnieją wyłącznie w celach informacyjnych. Nie zostały stworzone z intencją zastąpienia profesjonalnych porad medycznych, diagnozy i leczenia. Zawsze szukaj porady wykwalifikowanego lekarza jeśli masz jakiekolwiek pytania dotyczące stanu zdrowia. Nigdy nie lekceważ profesjonalnej porady medycznej ani nie opóźniaj poszukiwania jej, bo coś obejrzałeś lub przeczytałeś w jakimkolwiek filmie Khan Academy. Polskie napisy dzięki wsparciu Fundacji HASCO-LEK. Stworzone przez: Rishi Desai.

Chcesz dołączyć do dyskusji?

Na razie brak głosów w dyskusji
Rozumiesz angielski? Kliknij tutaj, aby zobaczyć więcej dyskusji na angielskiej wersji strony Khan Academy.

Transkrypcja filmu video

Chcę dowiedzieć się, jak krew płynąca z serca, które narysuję o tutaj, przebywa całą drogę do mojego palca u stopy. Tutaj narysuję swoją stopę i pokażę Ci o którym palcu dokładnie mówię. Powiedźmy, że to prawy palec. Teraz, żeby zacząć podróż, musimy wyjść od lewej komory i trafić do największej tętnicy w ciele. Jest nią aorta. Aorta jest bardzo, bardzo szeroka. Dlatego właśnie powiedziałem, że jest dużą tętnicą. I z aorty - tak naprawdę nie narysowałem wszystkich odgałęzień aorty. Ale z aorty, krew wędruje do mojego brzucha. I zmierza w kierunku mojej lewej i prawej nogi. Prześledźmy najpierw lewą nogę. Więc mamy, o tu na samej górze tętnice która jest trochę mniejsza. Może nazwę ją tętnicą średniego rozmiaru, w tym momencie. Teraz schodzimy w dół, w kierunku mojej kostki. Powiedźmy, że pokonaliśmy całkiem duży dystans w kierunku kostki. Również tam, oczywiście, jest trochę rozgałęzień. Prześledźmy teraz gałąź, która kieruje się w stronę stopy, o dokładnie ta na samej górze. Powiedźmy, że ta biegnie w kierunku mojej stopy, i będzie jeszcze mniejszą tętnicą. Nazwijmy ją małą tętnicą. Stąd, tak naprawdę będziemy zmierzać w kierunku tętniczek, które będą jeszcze mniejsze. Mamy rozgałęzienie. Teraz mamy tu bardzo, bardzo małe rozgałęzienia wychodzące z mojej małej tętnicy. Podążajmy teraz za tym po prawej, to właśnie jest moja tętniczka. Tak więc, to są wszystkie rozgałęzienia, przez które muszę przejść. I na samym końcu, trafiam do tych malutkich gałęzi. Będe musiał rysować je bardzo, bardzo cieniutko, aby przekonać Cię, że zmierzamy do coraz mniejszych struktur. Narysuję trzy z nich. Nie. Narysujmy cztery, tak dla zabawy. I to rzeczywiście trafi teraz do komórek moich małych palców. Narysuję trochę komórek palców tutaj żeby przekonać Cię, że tam dotarłem. Powiedźmy jedna, dwie tutaj i może jedna o tutaj. To są komórki moich palców. I po tym, jak komórki palców pobiorą to co potrzebują - może to być glukoza lub trochę tlenu. Cokolwiek potrzebują, będą też wydzielały trochę śmieci. Będzie to, oczywiście, trochę dwutlenku węgla, odpad, który musi zostać wydzielony z organizmu. Najpierw trafi on do struktury zwanej żyłką. I ta żyłka będzie w zasadzie trafiać do wielu innych żyłek. Może do tej żyłki tutaj na dole, a może to do tej powyżej, wychodzącej z drugiego palca. I będzie to właściwie sposób na połączenie się i znowu, w o wiele, wiele większe żyły. Może żyły trafiają stąd, do innej żyły o tutaj. I te żyły trafiają do przeogromnej żyły, którą nazywamy żyłą główną dolną. Zapiszę to tutaj, żyła główna dolna. I ta ogromna żyła transportuje całą krew z dolnej części ciała. Jest również druga żyła, żyła główna górna, która transportuje krew z rąk i głowy. Więc te dwie żyły, żyła główna górna i dolna, prowadzą krew z powrotem do serca. Mówiąc ogólnie, to wszystko jest określane, jako żyły. Wróćmy teraz i zacznijmy od dużej i średniej tętnicy. Są one czasami określane, jako tętnice elastyczne. Powodem, z którego są nazywane tętnicami elastycznymi, jednym dobrym powodem, dlaczego są tak nazywane, jest to, że mają wbudowane w ścianę białkę zwane elastyną. Mają bardzo dużo elastyny. I jeśli myślisz o słowie elastyna lub elastyczność - oczywiście są to bardzo podobne słowa - myślisz o czymś takim jak gumka recepturka czy balon. I jest to prawdopodobnie najprostszy sposób myślenia o tym. Jeśli masz naczynie krwionośne, jedną z tych wielkich tętnic, na przykład, i powiedźmy, że krew płynie pod dużym ciśnieniem ponieważ serce kurczy się i generuje duże ciśnienie krwi, ta tętnica po prostu zacznie się wydymać. I jeśli spojrzysz na nią z zewnątrz, będzie wyglądała, jak mała kiełbaska coś w tym stylu, kiedy jest wydęta. To co się wydarzyło pomiędzy pierwszym, a drugim rysunkiem, to pojawienie się energii wywołanej przez duże ciśnienie, serce wypompowuje bardzo dużo krwi pod znacznym ciśnieniem. I, oczywiście, w tej krwi jest energia. Ta wysokociśnieniowa energia jest przekształcana w energię elastyczną. Jest to właściwe konwersja energii. Nie zawsze myślimy o tym w ten sposób, ale to się właśnie dzieje. I kiedy zajdzie zamiana energii ciśnienia na energię elastyczną, to co dzieje się później to równoważenie powstałego wysokiego ciśnienia. Więć równoważysz wysokie ciśnienie. Jest to naprawdę bardzo ważne, ponieważ krew, która trafia do Twoich tętnic jest pod, nie zapominajmy, dużym ciśnieniem. Więc wiemy, że układ tętniczy jest wysokociśnieniowym systemem. Więc ma to dużo sensu, że pierwsze kilka tętnic to te ogromne naczynia, nawet te średniej wielkości, będą w stanie poradzić sobie z powstałym ciśnieniem. Teraz, narysuję niewielką linie, żeby trochę uporządkować informacje. Te małe tętnice i te tętniczki, te dwie właściwe nazywane są tętnicami mięśniowymi. Powód, znowu, jeśli tylko spojrzysz na ścianę tętnicy, będziesz znał odpowiedź. Ściana tętnicy jest naprawdę bardzo umięśniona. W rzeczywistości, jest to mięsień gładki. Więc nie jest to rodzaj mieśnia, który masz w swoim sercu czy w bicepsie, ale mięsień gładki jest w ścianie tętnicy. I jest go tam bardzo dużo. Więc znowu, jeśli masz malutkie naczynie krwionośne, jak to i jeśli wyobrazisz sobie tony mięśni gładkich na zewnątrz, narysujmy to w ten sposób, małe, otaczające mięśnie gładkie. I jeśli te mięśnie zdecydują, że chcą się skurczyć, że chcą się ścisnąć, otrzymasz coś co będzie wyglądało, jak małe źdźbło trawy ponieważ mięśnie się skurczyły. Są mocno zwinięte, więc powstaje coś w rodzaju niewielkiego źdźbła trawy. Proces ten nazywa się zwężeniem naczyń. Vaso oznacza naczynia krwionośne. A zwężanie odnosi się do zmniejszania tych naczyń. Więc zwężanie naczyń, to inaczej ich pomniejszanie. Proces ten zwiększa opór. Tak jakbyś próbował dmuchnąć przez bardzo, bardzo małe źdźbło trawy, mamy wtedy ogromny opór. Więc tak samo jest tutaj. I właściwie, duży opór i zmiana w zwężeniu naczyń dzieje się na poziomie tętniczek. Więc dlatego są one bardzo specjalne i dlatego chciałem, żeby je zapamiętał. Z nich, krew przepływa do naczyń włosowatych. Nie zaznaczyłem ich za pierwszym razem, ale pozwól, że napiszę to teraz tutaj. Kilka, jak mówiłem, naczyń włosowatych. Zapiszę to tutaj. Potem krew przepływa przez nie i trafia do żyłek lub ewentualnie do żył. Ważna rzecz dotycząca żył- zatrzymam się tutaj i opowiem w wielkim skrócie- żyły mają takie malutkie zastawki. I te zastawki zapewniają to, że krew płynie zawsze w jednym kierunku. Więc jedna ważna rzecz dotycząca żył - mają zastawki. I pamiętaj, kolejna ważna rzecz to to, że potrafią sobie radzić z ogromnymi objętościami. Przeciwnie do tęnic, gdzie był problem z dużym ciśnieniem, tutaj po stronie żył, musimy myśleć o dużej objętości. Pamiętaj około 2/3 Twojej krwi w każdym momencie znajduje się w jakieś żyle lub żyłce.