If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Jeżeli jesteś za filtrem sieci web, prosimy, upewnij się, że domeny *.kastatic.org i *.kasandbox.org są odblokowane.

Główna zawartość

Diagnostyka HIV — Założenia i rodzaje badań — film z polskimi napisami

Odwiedź nas na (http://www.khanacademy.org/science/healthcare-and-medicine) aby dowiedzieć się więcej o zdrowiu i medycynie. Te filmy nie stanowią porady medycznej i pełnią jedynie funkcję informacyjną. Filmy te nie mają na celu zastąpienia profesjonalnej porady medycznej, diagnozy lub leczenia. Zawsze zasięgnij porady personelu medycznego w razie jakichkolwiek pytań związanych z Twoim stanem zdrowia. Nigdy nie lekceważ profesjonalnej porady medycznej lub nie zwlekaj z jej zasięgnięciem pod wpływem żadnych przeczytanych w Khan Academy treści, lub obejrzanych tu filmów. Polskie napisy: fundacja Edukacja dla Przyszłości, dzięki wsparciu Fundacji HASCO-LEK i Fundacji Akamai. Stworzone przez: Vishal Punwani.

Chcesz dołączyć do dyskusji?

Na razie brak głosów w dyskusji
Rozumiesz angielski? Kliknij tutaj, aby zobaczyć więcej dyskusji na angielskiej wersji strony Khan Academy.

Transkrypcja filmu video

W jaki sposób diagnozuje się HIV? Normalnie, kiedy poczujemy się źle idziemy do lekarza, opowiadamy o swoich objawach idziemy do lekarza, opowiadamy o swoich objawach i często lekarz jest już w stanie postawić diagnozę. Ale w przypadku HIV nie jest tak łatwo. A to dlatego, że objawy zakażenia HIV nie są specyficzne. A to dlatego, że objawy zakażenia HIV nie są specyficzne. Innymi słowy nie są one charakterystyczne dla HIV. Mogą równie dobrze wskazywać na przykład na grypę. Ból głowy, bóle mięśni i stawów, gardła, Ból głowy, bóle mięśni i stawów, gardła, Ból głowy, bóle mięśni i stawów, gardła, każdy z nas czuł się kiedyś w ten sposób, ale to nie znaczy od razu, że mamy HIV. Skoro więc nie możemy diagnozować HIV na podstawie objawów, to jak? Skoro więc nie możemy diagnozować HIV na podstawie objawów, to jak? Jak postawić rozpoznanie? Przy pomocy badań krwi. Poszukujemy w niej kilku różnych elementów, w tym przeciwciał skierowanych przeciwko wirusowi HIV w tym przeciwciał skierowanych przeciwko wirusowi HIV oraz fragmentów samego wirusa, takich jak enzymy, białka, czy RNA. takich jak enzymy, białka, czy RNA. Po zakażeniu wirusem HIV, postaram się to przedstawić na wykresie. Oto nasza oś x. Podpiszemy ją jako dni i dzień 0 to dzień, w którym doszło do zakażenia. Dalej zapiszę miesiące, a jeszcze dalej lata. Dalej zapiszę miesiące, a jeszcze dalej lata. Czyli po zakażeniu wirusem HIV, do akcji wkracza układ odpornościowy. Czyli po zakażeniu wirusem HIV, do akcji wkracza układ odpornościowy. I rozpoczyna się produkcja przeciwciał. Zwykle mija około miesiąc, zanim zaczynamy produkować przeciwciała. Zwykle mija około miesiąc, zanim zaczynamy produkować przeciwciała. Wykrywanie przeciwciał anty-HIV to najbardziej powszechne badanie Wykrywanie przeciwciał anty-HIV to najbardziej powszechne badanie wykorzystywane w diagnostyce HIV. Zobacz, poziom przeciwciał rośnie po około miesiącu od zakażenia Zobacz, poziom przeciwciał rośnie po około miesiącu od zakażenia i później zaczyna nieco spadać. Częściowo przez to, że HIV atakuje układ odpornościowy, więc również produkcję przeciwciał. Ale później znów zaczyna on rosnąć, bo zaczynamy radzić sobie z wirusem. Z czasem więcej komórek przeżywa i może produkować przeciwciała. Z czasem więcej komórek przeżywa i może produkować przeciwciała. W ubiegłym wieku technologia nie była tak rozwinięta jak teraz W ubiegłym wieku technologia nie była tak rozwinięta jak teraz i musiały minąć co najmniej dwa miesiące od zakażenia, zanim byliśmy w stanie wykryć przeciwciała krążące we krwi. zanim byliśmy w stanie wykryć przeciwciała krążące we krwi. Dlatego mogło się zdarzyć, że ktoś zgłosił się do lekarza przed upływem tych dwóch miesięcy i powiedziano mu, że nie jest zakażony HIV, podczas gdy w rzeczywistości był. i powiedziano mu, że nie jest zakażony HIV, podczas gdy w rzeczywistości był. Czyli w okresie pierwszych 2 miesięcy od zakażenia istniało ogromne ryzyko otrzymania wyniku fałszywie ujemnego. Ujemnego, pomimo bycia zakażonym. Jest to problemem z dwóch powodów. Po pierwsze i najbardziej oczywiste, daje to błędną diagnozę. Ale gorsze jest to, że w okresie pierwszych tygodni od infekcji, zakaźność jest najwyższa. że w okresie pierwszych tygodni od infekcji, zakaźność jest najwyższa. Na szczęście technologie laboratoryjne poszły do przodu i dostępne dzisiaj testy są w stanie wykryć przeciwciała znacznie wcześniej. i dostępne dzisiaj testy są w stanie wykryć przeciwciała znacznie wcześniej. Teraz, zamiast czekać dwa miesiące wykrywamy przeciwciała praktycznie od początku ich produkcji. Czyli w ciągu około miesiąca od momentu zakażenia. Czyli w ciągu około miesiąca od momentu zakażenia. Może to zająć nieco więcej czasu, ale zwykle jest to około miesiąc. Może to zająć nieco więcej czasu, ale zwykle jest to około miesiąc. Taka jest średnia. Czyli wykrywamy je wcześniej nie dlatego, że teraz ludzie szybciej produkują przeciwciała, Czyli wykrywamy je wcześniej nie dlatego, że teraz ludzie szybciej produkują przeciwciała, tylko dlatego, że mamy bardziej czułe testy. tylko dlatego, że mamy bardziej czułe testy. Zatem okno czasowe, w którym otrzymuje się wynik fałszywie ujemny Zatem okno czasowe, w którym otrzymuje się wynik fałszywie ujemny również się skurczyło. A to bardzo dobrze. Tyle o przeciwciałach, czyli diagnostyce HIV na podstawie wykrywania reakcji organizmu na wirusa. czyli diagnostyce HIV na podstawie wykrywania reakcji organizmu na wirusa. Ale mamy też badanie, które wykonuje się zwykle równocześnie z wykrywaniem przeciwciał. Opiera się ono na detekcji specyficznego białka HIV, zwanego p24. Opiera się ono na detekcji specyficznego białka HIV, zwanego p24. Jest ono częścią wirusa HIV. Jak widzisz, stężenie białka p24 zmienia się w czasie. Jak widzisz, stężenie białka p24 zmienia się w czasie. Na tym wykresie narysuję to, jak zazwyczaj prezentują się te zmiany. Na tym wykresie narysuję to, jak zazwyczaj prezentują się te zmiany. I teraz spójrz. Z jednej strony, białko p24 jest świetnym markerem, bo pojawia się jeszcze wcześniej niż przeciwciała. bo pojawia się jeszcze wcześniej niż przeciwciała. bo pojawia się jeszcze wcześniej niż przeciwciała. Więc okienko diagnostyczne to w tym przypadku tylko 2 tygodnie. Ale z drugiej strony, test trzeba wykonać odpowiednio wcześnie, bo poziom p24 szybko spada. A to trudne, kiedy nie ma jeszcze objawów. A to trudne, kiedy nie ma jeszcze objawów. Powodem spadku stężenia p24 jest to, że przeciwciała anty-HIV, które zaczynają powstawać w tym momencie, że przeciwciała anty-HIV, które zaczynają powstawać w tym momencie, łączą się z antygenem p24 w kompleksy, które uniemożliwiają jego wykrycie za pomocą standardowych testów. które uniemożliwiają jego wykrycie za pomocą standardowych testów. Zatem wynik tego testu może być pozytywny na białko p24, przeciwciała albo obydwa. Zatem wynik tego testu może być pozytywny na białko p24, przeciwciała albo obydwa. Zatem wynik tego testu może być pozytywny na białko p24, przeciwciała albo obydwa. Co dalej? Czy to oznacza już, że masz HIV? Otóż wynik takiego testu musi jeszcze zostać potwierdzony. Testy wykrywające przeciwciała opierają się na badaniach typu ELISA - immunoenzymatycznych. Brzmi dość skomplikowanie, ale chodzi o badanie polegające na zmieszaniu próbki krwi ale chodzi o badanie polegające na zmieszaniu próbki krwi z odrobiną enzymów i przeciwciał służących do wykrywania przeciwciał anty-HIV lub białka p24. przeciwciał anty-HIV lub białka p24. Weźmy teraz kilka scenariuszy. Załóżmy, że test wypada negatywnie. W takim przypadku możemy być niemalże pewni, że dana osoba nie ma HIV W takim przypadku możemy być niemalże pewni, że dana osoba nie ma HIV i w zależności od obecnych czynników ryzyka zakażenia może ona zostać ponownie zbadana za trzy do sześciu miesięcy, może ona zostać ponownie zbadana za trzy do sześciu miesięcy, jeśli wydaje nam się, że ryzyko jest duże. Jeśli jednak test ELISA wypada pozytywnie musimy wykonać badanie potwierdzające, by zyskać pewność, że to właśnie wirus HIV, by zyskać pewność, że to właśnie wirus HIV, bo może się zdarzyć, że pacjent choruje na toczeń albo kiłę, albo inną chorobę, która sprawia, że test na przeciwciała daje pozytywny wynik. albo inną chorobę, która sprawia, że test na przeciwciała daje pozytywny wynik. Zatem aby zyskać pewność, przechodzimy do wykonania drugiego testu, Zatem aby zyskać pewność, przechodzimy do wykonania drugiego testu, tym razem metodą Western Blot. Western Blot polega na wykrywaniu we krwi konkretnych białek wirusa. Western Blot polega na wykrywaniu we krwi konkretnych białek wirusa. Przypuśćmy, że to jest nasz Western Blot. Szukamy w nim obecności białek powierzchniowych wirusa, Szukamy w nim obecności białek powierzchniowych wirusa, czyli białek gp120 oraz gp41. Szukamy też innych białek produkowanych przez wirusa, w tym niektórych enzymów, na przykład odwrotnej transkryptazy i integrazy. w tym niektórych enzymów, na przykład odwrotnej transkryptazy i integrazy. Western Blot służy do potwierdzenia diagnozy poprzez wykrywanie białek wirusa, byśmy mieli pewność, że to HIV, a nie coś innego daje pozytywny wynik testu ELISA. Powracając do diagnostyki, jeśli ktoś ma pozytywny wynik testu ELISA i pozytywny wynik Western Blot to możemy u niego rozpoznać zakażenie HIV. Bo szansa na HIV wynosi tu 99,99% Jeśli jednak test ELISA jest pozytywny, ale Western Blot negatywny, Jeśli jednak test ELISA jest pozytywny, ale Western Blot negatywny, to znaczy, że wynik testu ELISA jest fałszywie dodatni. Taka osoba najprawdopodobniej nie ma HIV. Taka osoba najprawdopodobniej nie ma HIV. Bo pamiętaj, są pewne choroby, które mogą dać pozytywny wynik testu ELISA na HIV. które mogą dać pozytywny wynik testu ELISA na HIV. Należy jednak wiedzieć, że ELISA wykazuje 99,5% specyficzność wobec HIV. Należy jednak wiedzieć, że ELISA wykazuje 99,5% specyficzność wobec HIV. A gdy ELISA wypada negatywnie, szansa na obecność zakażenia HIV jest niezwykle mała, chyba że pacjent znajduje się akurat w okresie okienka diagnostycznego. chyba że pacjent znajduje się akurat w okresie okienka diagnostycznego. Wtedy badanie trzeba powtórzyć po 3 miesiącach, by ewentualne przeciwciała zdążyły się wytworzyć. Na koniec wspomnę jeszcze o tym, że bardzo ważne jest również określenie typu HIV u naszego pacjenta. że bardzo ważne jest również określenie typu HIV u naszego pacjenta. Istnieją dwa typy wirusa HIV: HIV-1 i HIV-2, Istnieją dwa typy wirusa HIV: HIV-1 i HIV-2, przy czym typ 1 występuje zdecydowanie częściej. Są one do siebie bardzo podobne, powodują tą samą chorobę, Są one do siebie bardzo podobne, powodują tą samą chorobę, ale różnią się niektórymi białkami i enzymami. ale różnią się niektórymi białkami i enzymami. Określenie typu wirusa jest ważne ze względu na to, Określenie typu wirusa jest ważne ze względu na to, że niektóre spośród leków używanych w leczeniu zakażenia HIV-1 nie działają na HIV-2. Dlatego trzeba to wiedzieć. A rozstrzygamy to poprzez badanie RNA, dzięki któremu nie tylko dowiemy się, czy nasz pacjent ma HIV-1 czy HIV-2, ale także możemy wykryć zakażenie bardzo wcześnie, bo już w około 12 dniu od momentu zakażenia. Zatem okienko diagnostyczne jest tu już bardzo bardzo wąskie. RNA wirusowe wykrywamy za pomocą testu NAT - analizy kwasów nukleinowych, który różni się od testów ELISA oraz Western Blot. który różni się od testów ELISA oraz Western Blot. Za pomocą NAT możemy wychwycić z krwi maleńkie ilości RNA HIV, Za pomocą NAT możemy wychwycić z krwi maleńkie ilości RNA HIV, a później przeprowadzić jego amplifikację, czyli skopiować go do takich ilości, by były wykrywalne przez testy. czyli skopiować go do takich ilości, by były wykrywalne przez testy. Na koniec wspomnę jeszcze o testach na HIV do samodzielnego wykonania, Na koniec wspomnę jeszcze o testach na HIV do samodzielnego wykonania, które stają się coraz bardziej dostępne w coraz większej ilości miejsc. które stają się coraz bardziej dostępne w coraz większej ilości miejsc. Znacznie upraszczają one i przyspieszają diagnostykę HIV. Znacznie upraszczają one i przyspieszają diagnostykę HIV. A są naprawdę proste. Nie wymagają pobrania zwykłej próbki krwi, zazwyczaj wystarcza tylko pobranie wymazu z wewnętrznej strony policzka albo maleńkiej ilości krwi z palca. Kolejnym ogromnym plusem jest to, że dają one wynik już po około 20 minutach, podczas gdy testy, o których mówiłem wcześniej potrzebują od kilku dni do tygodnia. Testy do samodzielnego wykonania również wykorzystują technikę ELISA, Testy do samodzielnego wykonania również wykorzystują technikę ELISA, a więc wykrywają obecność przeciwciał anty-HIV i białka p24 a więc wykrywają obecność przeciwciał anty-HIV i białka p24 w ślinie lub we krwi. w ślinie lub we krwi. Jedynym minusem tego typu testów jest to, że choć są tanie, proste i szybkie, ich dokładność jest nieco mniejsza niż testów konwencjonalnych. ich dokładność jest nieco mniejsza niż testów konwencjonalnych. Można je więc traktować bardziej jak testy przesiewowe niż diagnostyczne. Innymi słowy, są one bardzo przydatne w wykrywaniu osób niezakażonych. Innymi słowy, są one bardzo przydatne w wykrywaniu osób niezakażonych. Więc jeśli ktoś uzyska negatywny wynik takiego testu to z dużym prawdopodobieństwem nie jest zakażony HIV. Jeśli jednak wynik jest reaktywny lub pozytywny, trzeba wykonać badania konwencjonalne trzeba wykonać badania konwencjonalne i potwierdzić lub wykluczyć wstępną diagnozę.