If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Jeżeli jesteś za filtrem sieci web, prosimy, upewnij się, że domeny *.kastatic.org i *.kasandbox.org są odblokowane.

Główna zawartość

Terapia HAART — co to, dla kogo, dlaczego, kiedy i jak? - film z polskimi napisami

Odwiedź nas na (http://www.khanacademy.org/science/healthcare-and-medicine) aby dowiedzieć się więcej o zdrowiu i medycynie. Te filmy nie stanowią porady medycznej i pełnią jedynie funkcję informacyjną. Filmy te nie mają na celu zastąpienia profesjonalnej porady medycznej, diagnozy lub leczenia. Zawsze zasięgnij porady personelu medycznego w razie jakichkolwiek pytań związanych z Twoim stanem zdrowia. Nigdy nie lekceważ profesjonalnej porady medycznej lub nie zwlekaj z jej zasięgnięciem pod wpływem żadnych przeczytanych w Khan Academy treści, lub obejrzanych tu filmów. Polskie napisy: fundacja Edukacja dla Przyszłości, dzięki wsparciu Fundacji HASCO-LEK i Fundacji Akamai. Stworzone przez: Vishal Punwani.

Chcesz dołączyć do dyskusji?

Na razie brak głosów w dyskusji
Rozumiesz angielski? Kliknij tutaj, aby zobaczyć więcej dyskusji na angielskiej wersji strony Khan Academy.

Transkrypcja filmu video

Być może termin HAART nie jest ci obcy. Być może termin HAART nie jest ci obcy. Ale co to dokładnie jest? HAART to "wysoce aktywna terapia antyretrowirusowa" HAART to "wysoce aktywna terapia antyretrowirusowa" czyli nowoczesny sposób leczenia zakażenia wirusem HIV. czyli nowoczesny sposób leczenia zakażenia wirusem HIV. Nazywamy ją wysoce aktywną, bo w porównaniu do poprzednich metod leczenia HAART jest znacznie bardziej efektywna. Zatem nazwa jest trafna. Kiedyś zakażenie HIV leczyło się pojedynczym lekiem, Kiedyś zakażenie HIV leczyło się pojedynczym lekiem, zazwyczaj z grupy NRTI, hamującym odwrotną transkrypcję, a tym samym infekcję komórek CD4. Niestety HIV bardzo chętnie ulega mutacjom i okazało się, że jeśli osoba zakażona przyjmuje tylko jeden rodzaj leku i okazało się, że jeśli osoba zakażona przyjmuje tylko jeden rodzaj leku to HIV szybko się na niego uodparnia. to HIV szybko się na niego uodparnia. W efekcie lek przestaje działać i infekcja wznawia się w momencie, w którym została przerwana. i infekcja wznawia się w momencie, w którym została przerwana. i infekcja wznawia się w momencie, w którym została przerwana. Tylko że jest już bardziej agresywna, bo wirus zyskał odporność na stosowany lek. bo wirus zyskał odporność na stosowany lek. I tutaj wkracza HAART, terapia wysoce aktywna. Nie wykorzystuje ona innych leków niż te, które już były w użyciu. Nie wykorzystuje ona innych leków niż te, które już były w użyciu. Mamy oczywiście sporo nowych preparatów, ale kluczowe jest to, że dzisiaj dajemy pacjentom nie jeden, ale dwa lub trzy leki na raz. Jeśli pacjent dostaje dwa lub trzy różne preparaty Jeśli pacjent dostaje dwa lub trzy różne preparaty to HIV może być naprawdę dobrze kontrolowany. Co to oznacza? Każdy lek stosowany w schemacie HAART działa w nieco inny sposób, zatrzymuje replikację HIV w nieco innym mechanizmie. zatrzymuje replikację HIV w nieco innym mechanizmie. Więc stosowane równocześnie, potrafią bardzo skutecznie hamować tworzenie nowych kopii wirusa. potrafią bardzo skutecznie hamować tworzenie nowych kopii wirusa. Jego aktywność zostaje zahamowana, więc nie tworzą się nowe wirusy. Może się oczywiście zdarzyć, że pojawi się cząstka HIV oporna na któryś ze stosowanych leków, że pojawi się cząstka HIV oporna na któryś ze stosowanych leków, ale szansa na to, że będzie ona oporna również na pozostałe dwa leki ale szansa na to, że będzie ona oporna również na pozostałe dwa leki jest minimalna. To bardzo mało prawdopodobne, żeby HIV rozwinął oporność na wszystkie leki wchodzące w skład HAART u danej osoby. żeby HIV rozwinął oporność na wszystkie leki wchodzące w skład HAART u danej osoby. To prosta matematyka. Nic skomplikowanego, zostawię to Sal. Niekontrolowany HIV replikuje w organizmie tworząc kilka miliardów nowych wirusów dziennie. Jego odwrotna transkryptaza popełnia w czasie replikacji mnóstwo błędów. Jego odwrotna transkryptaza popełnia w czasie replikacji mnóstwo błędów. Jego odwrotna transkryptaza popełnia w czasie replikacji mnóstwo błędów. Myli się średnio raz na każde 10 tysięcy nukleotydów nowej nici DNA, Myli się średnio raz na każde 10 tysięcy nukleotydów nowej nici DNA, Myli się średnio raz na każde 10 tysięcy nukleotydów nowej nici DNA, wstawiając zły nukleotyd. Jeden na 10 tysięcy nukleotydów jest nieprawidłowy. HIV nie ma tak sprawnych mechanizmów naprawczych jak komórki ludzkie, HIV nie ma tak sprawnych mechanizmów naprawczych jak komórki ludzkie, więc powstałe błędy są powielane. Załóżmy, że jeden taki błąd zmienia jedno białko będące punktem uchwytu Załóżmy, że jeden taki błąd zmienia jedno białko będące punktem uchwytu dla jednego z naszych leków. Załóżmy, że ten fragment DNA koduje integrazę. Załóżmy, że ten fragment DNA koduje integrazę. W wyniku mutacji, enzym ten nadal będzie działał, W wyniku mutacji, enzym ten nadal będzie działał, ale nasze inhibitory integrazy mogą nie być w stanie go już rozpoznać i zahamować. mogą nie być w stanie go już rozpoznać i zahamować. Jednak HAART jako całość nadal będzie hamować tą zmutowaną cząstkę HIV, Jednak HAART jako całość nadal będzie hamować tą zmutowaną cząstkę HIV, bo działa także na inne enzymy konieczne do replikacji wirusa. bo działa także na inne enzymy konieczne do replikacji wirusa. Oznacza to, że wirus musiałby zmutować przypadkowo albo niejako pod wpływem presji, przypadkowo albo niejako pod wpływem presji, by zyskać oporność na wszystkie substancje wchodzące w skład HAART. by zyskać oporność na wszystkie substancje wchodzące w skład HAART. by zyskać oporność na wszystkie substancje wchodzące w skład HAART. A szansa na to, że HIV zyska oporność na wszystkie trzy leki A szansa na to, że HIV zyska oporność na wszystkie trzy leki wynosi jakieś jeden do dziesięciu do potęgi dwunastej, wynosi jakieś jeden do dziesięciu do potęgi dwunastej, czyli jeden do biliona. Jeden na 10 tysięcy razy jeden na 10 tysięcy razy jeden na 10 tysięcy. Przy czym to bardzo optymistyczne obliczenia, Przy czym to bardzo optymistyczne obliczenia, Przy czym to bardzo optymistyczne obliczenia, bo zakładają, że mutacje pojawiają się tylko we fragmencie DNA kodującym enzymy będące punktem uchwytu dla leków. A to znów niezwykle mało prawdopodobne, A to znów niezwykle mało prawdopodobne, by pojedyncza cząstka HIV zmutowała w taki sposób, żeby wymsknąć się wszystkim trzem lekom. zmutowała w taki sposób, żeby wymsknąć się wszystkim trzem lekom. Zatem to prawie niemożliwe, by znaleźć taką cząstkę HIV krążącą sobie w krwioobiegu, oporną na kilka różnych leków. A to dlatego, że proces replikacji jest hamowany przez leki antyretrowirusowe A to dlatego, że proces replikacji jest hamowany przez leki antyretrowirusowe i gdy pacjent zaczyna przyjmować HAART, zmutowane kopie HIV nie są już nawet produkowane. Albo powstaje ich bardzo bardzo mało. Wiemy już mniej więcej czym jest HAART Wiemy już mniej więcej czym jest HAART - mieszanką dwóch lub trzech różnych leków przyjmowanych jednocześnie, żeby: - mieszanką dwóch lub trzech różnych leków przyjmowanych jednocześnie, żeby: - mieszanką dwóch lub trzech różnych leków przyjmowanych jednocześnie, żeby: A, zminimalizować ryzyko rozwinięcia lekooporności i B, zwalczyć te szczepy wirusa, które zdążyły już taką oporność rozwinąć. Ale musimy omówić jeszcze kilka rzeczy. Ale musimy omówić jeszcze kilka rzeczy. Kogo leczymy za pomocą HAART? Na jakim etapie zakażenia się je włącza? Na jakim etapie zakażenia się je włącza? Jak się je przyjmuje? W formie garści tabletek? Czy może zastrzyku? Zacznijmy od tego kto i kiedy. Zacznijmy od tego kto i kiedy. Można by pomyśleć, że u każdego pacjenta z HIV zawsze od razu włączamy HAART. że u każdego pacjenta z HIV zawsze od razu włączamy HAART. Są pewne dowody na to, że byłoby to dobrym pomysłem, Są pewne dowody na to, że byłoby to dobrym pomysłem, ale jest to nieco skomplikowane, bo wczesne włączenie tej terapii ma pewne minusy. bo wczesne włączenie tej terapii ma pewne minusy. Mówiąc "wczesne" mam na myśli okres przed pojawieniem się chorób wskaźnikowych AIDS. Mówiąc "wczesne" mam na myśli okres przed pojawieniem się chorób wskaźnikowych AIDS. Te "minusy" trzeba wziąć pod uwagę. Leki antyretrowirusowe mają pewne działania niepożądane, Leki antyretrowirusowe mają pewne działania niepożądane, w tym podwyższone ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, jak zawał serca i udar mózgu. Mogą także powodować problemy z układem kostnym. Długotrwałe przyjmowanie tych leków wiąże się z utratą gęstości kości. wiąże się z utratą gęstości kości. Większą, niż w przebiegu normalnego starzenia się. Mogą pojawiać się również objawy psychiatryczne, na przykład spowolnienie myślenia. Oraz objawy z przewodu pokarmowego, takie jak przewlekła biegunka. Dlatego jeśli ktoś ma HIV, ale jest w utajonej fazie zakażenia, czyli nie ma żadnych objawów, to rozpoczęcie leczenia od HAART mogłoby znaczącą obniżyć jakość życia takiej osoby. mogłoby znaczącą obniżyć jakość życia takiej osoby. mogłoby znaczącą obniżyć jakość życia takiej osoby. Kolejnym, co należy wziąć pod uwagę jest to, że kiedy już rozpocznie się terapię HAART należy kontynuować ją do końca życia. należy kontynuować ją do końca życia. Trzeba brać te leki codziennie, do końca życia. Wiele badań wykazało, że odstawienie leków, Wiele badań wykazało, że odstawienie leków, albo nie przyjmowanie ich codziennie, tak jak zostały przepisane, albo nie przyjmowanie ich codziennie, tak jak zostały przepisane, stwarza duże ryzyko, że HIV się na nie uodporni. stwarza duże ryzyko, że HIV się na nie uodporni. Oznacza to, że jeśli pacjent zdecyduje się powrócić po czasie do terapii, Oznacza to, że jeśli pacjent zdecyduje się powrócić po czasie do terapii, to leki mogą już działać słabiej, albo w ogóle nie działać. Dlatego przy włączaniu leczenia lekarz przedstawia zazwyczaj strategie terapii, lekarz przedstawia zazwyczaj strategie terapii, które ułatwią regularne przyjmowanie leków, które ułatwią regularne przyjmowanie leków, a tym samym zminimalizują ryzyko rozwoju oporności wirusa. a tym samym zminimalizują ryzyko rozwoju oporności wirusa. Jedną z rzeczy, które ogromnie pomagają w przyjmowaniu leków każdego dnia Jedną z rzeczy, które ogromnie pomagają w przyjmowaniu leków każdego dnia jest to, że ta kombinacja leków, te trzy środki, które trzeba codziennie przyjmować, te trzy środki, które trzeba codziennie przyjmować, są teraz dostępne w preparacie łączonym - w jednej tabletce. To bardzo ułatwia trzymanie się planu terapeutycznego. To bardzo ułatwia trzymanie się planu terapeutycznego. Jeszcze kilka lat temu, a w niektórych krajach do dzisiaj, pacjenci z HIV muszą brać codziennie garść tabletek, pacjenci z HIV muszą brać codziennie garść tabletek, nierzadko kilka razy dziennie. A tak, cały ten koktajl można mieć w jednej tabletce, raz dziennie. A tak, cały ten koktajl można mieć w jednej tabletce, raz dziennie. To bardzo, bardzo pomocne. Jak mówiłem, zbyt wczesne włączenie HAART wiąże się z działaniami niepożądanymi. Jak mówiłem, zbyt wczesne włączenie HAART wiąże się z działaniami niepożądanymi. Kiedy w takim razie najlepiej je włączyć? Cóż, to zależy od konkretnego przypadku, dlatego należy być w kontakcie ze swoim lekarzem prowadzącym, dlatego należy być w kontakcie ze swoim lekarzem prowadzącym, jednak jest kilka ogólnych zasad, którymi należy się w tej kwestii kierować. którymi należy się w tej kwestii kierować. Jedna z nich mówi, że jeśli ilość komórek T CD4 spada poniżej 350-500 na milimetr sześcienny krwi spada poniżej 350-500 na milimetr sześcienny krwi to należy włączyć HAART. Liczba limfocytów CD4 jest markerem zaawansowania choroby. Im mniej komórek CD4 tym bardziej zniszczony jest układ odpornościowy. Istotnym parametrem jest też poziom wiremii. Jeśli ilość kopii wirusa HIV w krwioobiegu przekracza 100 tysięcy na milimetr sześcienny krwi to należy włączyć HAART. Podobnie postępujemy w przypadku, gdy pacjent jest w ciąży, jest małym dzieckiem, ma progresję do AIDS, albo jeśli pojawi się infekcja oportunistyczna lub choroba wskaźnikowa AIDS. Wówczas, niezależnie od ilości komórek CD4, nawet jeśli jest ich więcej niż 350-500 należy włączyć terapię HAART, by wspomóc układ odpornościowy na ile się tylko da. by wspomóc układ odpornościowy na ile się tylko da.