If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Jeżeli jesteś za filtrem sieci web, prosimy, upewnij się, że domeny *.kastatic.org i *.kasandbox.org są odblokowane.

Główna zawartość

Dwie szczepionki przeciwko grypie (TIV i LAIV) - film z polskimi napisami

Poznaj różnice pomiędzy szczepionką TIV (zawierającą martwego wirusa grypy) i LAIV (zawierającą żywego, ale osłabionego wirusa) oraz wskazania do stosowania każdej z nich. Rishi jest lekarzem chorób zakaźnych dzieci i pracuje dla Khan Academy. Filmy te nie powinny być traktowane jako porady lekarskie, służą tylko do celów informacyjnych. Nie zastąpią one wizyty u lekarza, diagnostyki ani leczenia. W razie jakichkolwiek pytań dotyczących stanu zdrowia zawsze zwracaj się o poradę do wykwalifikowanych pracowników medycznych. Nigdy nie rezygnuj z profesjonalnej porady lekarskiej, ani nie zwlekaj z nią przez coś, co zobaczyłeś w filmie z Khan Academy. Stworzone przez: Rishi Desai.

Chcesz dołączyć do dyskusji?

Na razie brak głosów w dyskusji
Rozumiesz angielski? Kliknij tutaj, aby zobaczyć więcej dyskusji na angielskiej wersji strony Khan Academy.

Transkrypcja filmu video

Załóżmy, że postanawiasz zaszczepić się na grypę. Pierwsze, czego się dowiadujesz to, że dostępne są dwa rodzaje szczepionek przeciwko grypie. Chciałbym omówić dziś obydwie. Pierwszą oznaczamy skrótem TIV. "T" oznacza, że jest trójwalentna czyli zawiera trzy szczepy wirusa grypy, "I" że jest inaktywowana, czyli szczepy są martwe oraz "influenza", bo chodzi o grypę, a "V" oznacza po prostu szczepionkę (vaccine). Stąd bierze się TIV. Druga szczepionka to LAIV. LAIV jest szczepionką żywą atenuowaną (Live Attenuated), czyli szczepy są żywe, ale osłabione. Atenuowany to właśnie osłabiony. I "IV" to także "szczepionka przeciw grypie". Zawiera ona te same trzy szczepy wirusa, co TIV. To te same szczepy, tylko żywe, osłabione. Zatrzymajmy się jeszcze na chwilę nad pojęciem szczepionki atenuowanej. Można też spotkać się z pojęciem szczepionki "adaptowanej zimnem". Jej produkcja polega na chemicznej modyfikacji wirusa grypy Jej produkcja polega na chemicznej modyfikacji wirusa grypy w taki sposób, że pozostaje żywy. Teoretycznie pozostaje on żywy, ale może powodować problemy jedynie w obrębie nosa, bo to jedyne zimne miejsce, do jakiego trafia. Więc określenie "adaptowana zimnem" odnosi się do tego, że może wywołać objawy tylko w obrębie nosa, a jeśli dotrze gdzieś dalej, gdzie jest cieplej, nie będzie wywierał żadnego efektu. Zatem może ona spowodować niewielki katar i łagodne uczucie zatkanego nosa. Czasem zdarza się tak po przyjęciu tej szczepionki. Ale nigdzie indziej nie wywołuje objawów, więc gardło będzie czyste i płuca będą czyste. Ponieważ wirus jest osłabiony. Dobrze, wróćmy do TIV. TIV jest martwa i podawana we wstrzyknięciu. U dorosłych zwykle w górną część ramienia. Tak też zazwyczaj wygląda to na zdjęciach. Górna część ramienia, Górna część ramienia, a dokładniej mięsień naramienny. Z kolei LAIV, żywa ale osłabiona, podawana jest w zupełnie inny sposób. Ma ona postać aerozolu. Ma postać aerozolu, który podaje się na błonę śluzową nosa. Wydaje się to sensowne, bo naturalne zakażenie również odbywa się przez nos. Dlatego podajemy ją w ten sposób. Zastanówmy się teraz, kto nie może zaszczepić się tymi preparatami. Kogo wykluczylibyśmy ze szczepienia? Jedyną grupą, którą bezwzględnie wykluczylibyśmy z TIV są dzieci poniżej szóstego miesiąca życia. Jeśli dziecko ma mniej niż 6 miesięcy to nie powinno dostać szczepionki TIV. Podzielę sobie to jeszcze linią na pół. Podzielę sobie to jeszcze linią na pół. A komu nie podalibyśmy szczepionki LAIV? Tutaj grupa jest nieco większa. Nie podajemy jej dzieciom poniżej drugiego roku życia ani dorosłym powyżej 49 roku życia. Więc jeśli ktoś ma 49 lat to możemy ją zastosować, ale jeśli 50 to już nie. To nasz punkt odcięcia. Znajdą się tu również kobiety w ciąży. Ciężarne nie powinny być szczepione LAIV, ani osoby chorujące na choroby przewlekłe, takie jak astma, przewlekła choroba nerek i wiele innych chorób wymagających przewlekłego leczenia. W takich sytuacjach nie podajemy szczepionki LAIV. Są jeszcze inne grupy, w których nie powinna być stosowana, ale nie będę ich wszystkich omawiać. ale nie będę ich wszystkich omawiać. Jest ich parę, ale chciałem skupić się na tych czterech, bo są najczęstsze. Ciekawe jest to, że kiedy rozmawialiśmy o grupach wysokiego ryzyka ciężkiego przebiegu grypy to były te same grupy. Kobiety w ciąży, osoby przewlekle chorujące, bardzo małe dzieci i osoby starsze. Choć osoby 50-letnie trudno nazwać osobami starszymi. Choć osoby 50-letnie trudno nazwać osobami starszymi. Pamiętaj, że ci pacjenci obarczeni są wysokim ryzykiem wystąpienia powikłań grypy. obarczeni są wysokim ryzykiem wystąpienia powikłań grypy. Czyli bardzo zależy nam na tym, żeby zostali zaszczepieni. Czyli bardzo zależy nam na tym, żeby zostali zaszczepieni. Znaczna większość z nich będzie mogła zostać zaszczepiona tylko preparatem TIV. Zróbmy sobie więcej miejsca i omówimy jeszcze parę zagadnień. Dobrze, tyle na razie wystarczy. Zawsze kiedy mam podać komuś szczepionkę zadaję mojemu pacjentowi kilka ważnych pytań. zadaję mojemu pacjentowi kilka ważnych pytań. Niektóre odpowiedzi sprawiają, że wstrzymuję się od podania szczepionki. O jakich sytuacjach mówię? Po pierwsze, nie podam oczywiście szczepionki osobie, która miała na nią w przeszłości ciężką reakcję. Załóżmy, że nasz pacjent miał kiedyś ciężką reakcję na szczepienie. Załóżmy, że nasz pacjent miał kiedyś ciężką reakcję na szczepienie. Na przykład ciężką reakcję alergiczną. Na przykład ciężką reakcję alergiczną. W takim przypadku mogę odstąpić od zaszczepienia tej osoby. W takim przypadku mogę odstąpić od zaszczepienia tej osoby. W takim przypadku mogę odstąpić od zaszczepienia tej osoby. Ważne jest jeszcze ustalenie co się dokładnie stało i co dokładnie było przyczyną. Jeśli okaże się, że była to reakcja na samą szczepionkę, albo na jajka, Jeśli okaże się, że była to reakcja na samą szczepionkę, albo na jajka, bo szczepionki na grypę produkowane są z użyciem jajek. bo szczepionki na grypę produkowane są z użyciem jajek. Więc jeśli doszło do ciężkiej reakcji alergicznej na jajka lub na szczepionkę przeciw grypie to decyduje się nie szczepić takiej osoby. U kogo jeszcze zrezygnujemy ze szczepienia? U kogo jeszcze zrezygnujemy ze szczepienia? Jest taki zespół chorobowy, o którym mogłeś nie słyszeć. Zapiszę jego nazwę i powiem o nim kilka słów. Chodzi o zespół Guillain-Barre. Pisownia i wymowa jest oczywiście francuska. Zespół Guillain-Barre dotyka nerwów. To choroba układu nerwowego powodująca znaczne osłabienie mięśni. To choroba układu nerwowego powodująca znaczne osłabienie mięśni. Tak to zwykle tłumaczę swoim pacjentom. Tak to zwykle tłumaczę swoim pacjentom. O co chodzi z tym zespołem? Otóż zauważono związek pomiędzy zespołem Guillain-Barre a szczepieniami. Otóż zauważono związek pomiędzy zespołem Guillain-Barre a szczepieniami. Dlatego zawsze pytam pacjenta czy ten zespół u niego nie wystąpił, Dlatego zawsze pytam pacjenta czy ten zespół u niego nie wystąpił, bo w takim wypadku zazwyczaj wstrzymuję się od szczepienia. bo w takim wypadku zazwyczaj wstrzymuję się od szczepienia. I trzeci przypadek, zdecydowanie najczęstszy, to gdy na szczepienie zgłasza się chory pacjent. Czasem przychodzą do mnie pacjenci chcący zaszczepić się na grypę Czasem przychodzą do mnie pacjenci chcący zaszczepić się na grypę i okazuje się, że mają gorączkę i dreszcze. i okazuje się, że mają gorączkę i dreszcze. W takich wypadkach, kiedy choroba jest umiarkowanie nasilona, to również wolę odstąpić od szczepienia. Umyślnie używam słowa "umiarkowanie". Umyślnie używam słowa "umiarkowanie". Jeśli objawy są łagodne, albo bardzo łagodne to jak najbardziej można go zaszczepić. Nasilenie choroby jest tu kluczowe. Jako lekarz, czy pielęgniarka musisz przed podaniem szczepionki ocenić, na co choruje twój pacjent i czy ta choroba jest na tyle ciężka, że nie powinno się go teraz szczepić. A łagodne objawy są okej. Jeśli pacjent ma na przykład katar, albo łagodną biegunkę to nie musimy się martwić. Czyli znasz już szczepionki, wiesz komu ich nie podawać i o co należy zapytać pacjenta zanim zakwalifikujemy go do szczepienia, i o co należy zapytać pacjenta zanim zakwalifikujemy go do szczepienia, co może wpłynąć na naszą decyzję. Więc czas na mały test wiedzy. Przygotowałem kilka prostych przypadków klinicznych. Załóżmy, że znajdujesz się w punkcie szczepień przeciwko grypie. Załóżmy, że znajdujesz się w punkcie szczepień przeciwko grypie. Jak wygląda sytuacja? Ta osoba na biało to ty. To ty. Szeroko się uśmiechasz, bo dużo ludzi przyszło się dziś zaszczepić. Zajmijmy się nimi. Omówmy każdego po kolei i zastanowimy się nad postępowaniem. Na górze widzimy wiek każdego z pacjentów, a na dole choroby przewlekłe oraz ostre dolegliwości, z którymi się borykają. a na dole choroby przewlekłe oraz ostre dolegliwości, z którymi się borykają. a na dole choroby przewlekłe oraz ostre dolegliwości, z którymi się borykają. Przyjrzyjmy się każdemu po kolei i zastanówmy, czy mogą otrzymać TIV lub LAIV. Jeden z tych dwóch preparatów. "Tak" będę oznaczał żółtą okejką, a "nie" - czerwonym krzyżykiem. Najpierw mamy dzieci w wieku 1 i 3 lat przyprowadzone przez ich 62-letnią babcię. Cała trójka może być zaszczepiona TIV, prawda? Wszyscy mają powyżej 6-ciu miesięcy, na nic nie chorują, nie mają zespołu Guillain-Barre ani historii ciężkich reakcji alergicznych. W przeciwnym wypadku bym to napisał. Czyli cała ta rodzina może otrzymać TIV. Co z parą, która znajduje się dalej? Mężczyzna i kobieta, przy czym kobieta jest w ciąży. Oboje mają oczywiście powyżej 6-ciu miesięcy. Kobieta jest w ciąży, ale nie jest to przeciwwskazaniem do tej szczepionki. Kobieta jest w ciąży, ale nie jest to przeciwwskazaniem do tej szczepionki. Mężczyzna ma astmę, która jest chorobą przewlekłą. Ale podobnie jak ciąża, nie jest ona przeciwwskazaniem do TIV. A co z ostatnią dwójką? 46-letnią kobietą i jej 12-letnim synem? Kobieta ma grypę, więc jest umiarkowanie chora i nie podałbym jej szczepionki. i nie podałbym jej szczepionki. Natomiast chłopiec ma łagodną biegunkę, więc może dostać szczepionkę TIV. Tak by to mniej więcej wyglądało, w przypadku szczepionki typu TIV. Ale do dyspozycji mamy jeszcze LAIV. Niektórzy mogą ją woleć. Zatem tym razem zastanówmy się nad LAIV. Żeby móc otrzymać żywą szczepionkę, trzeba mieć skończone 2 lata. Więc 3-latek może być nią zaszczepiony, ale jego roczna siostra już nie. Jest jeszcze za młoda. Trzeba być jednocześnie poniżej 50 roku życia. Nie można nią zaszczepić osób w wieku lat 50 i wzwyż. Zatem babcia, z którą przyszły dzieci także nie może jej dostać. Więc w pierwszej rodzinie może ją otrzymać tylko trzylatek. Więc w pierwszej rodzinie może ją otrzymać tylko trzylatek. Dalej mamy kobietę i mężczyznę. Kobieta jest w ciąży, więc nie może dostać żywej szczepionki. A mężczyzna ma astmę - chorobę przewleką, więc też nie może jej dostać. I na końcu mamy matkę z synem. Kobieta jest chora na grypę, więc tak jak poprzednio, nie podam jej szczepionki, bo ma ostrą chorobę z gorączką i dreszczami. Natomiast jej syn ma tylko łagodną biegunkę, więc może być zaszczepiony tak TIV, jak i LAIV. więc może być zaszczepiony tak TIV, jak i LAIV. Nie jest to nic poważniejszego, ani przewlekłego. Chciałbym tu jeszcze zauważyć, że bardzo słusznie, że chłopiec zostanie zaszczepiony, bo ma w otoczeniu osobę chorą na grypę. Może w ten sposób uniknąć zachorowania. Nie może przecież odizolować się od mamy, więc dobrze jest go zaszczepić. Żeby szczepionka osiągnęła swoją pełną skuteczność muszą minąć około 2 tygodnie. Zatem miną 2 tygodnie, zanim będzie w pełni chroniony, ale w tym czasie jej działanie stopniowo wzrasta i istnieje szansa, że nie będzie chorował.