If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Jeżeli jesteś za filtrem sieci web, prosimy, upewnij się, że domeny *.kastatic.org i *.kasandbox.org są odblokowane.

Główna zawartość

Co to jest grypa? - film z polskimi napisami

Dowiedz się, jaka jest różnica pomiędzy przeziębieniem a grypą i jak możemy zostać zmyleni przez wirusy! Rishi jest lekarzem zajmującym się dziecięcymi chorobami zakaźnymi i pracuje w Khan Academy. Te filmy nie dostarczają porad medycznych i istnieją wyłącznie w celach informacyjnych. Nie zostały stworzone z intencją zastąpienia profesjonalnych porad medycznych, diagnozy i leczenia. Zawsze szukaj porady wykwalifikowanego lekarza jeśli masz jakiekolwiek pytania dotyczące stanu zdrowia. Nigdy nie lekceważ profesjonalnej porady medycznej ani nie opóźniaj poszukiwania jej, bo coś obejrzałeś lub przeczytałeś w jakimkolwiek filmie Khan Academy. Stworzone przez: Rishi Desai.

Chcesz dołączyć do dyskusji?

Na razie brak głosów w dyskusji
Rozumiesz angielski? Kliknij tutaj, aby zobaczyć więcej dyskusji na angielskiej wersji strony Khan Academy.

Transkrypcja filmu video

Jestem pewien, że każdy z nas, na jakimś etapie życia, na własnej skórze, albo jako obserwator doświadczył grypy. Niemalże każdy z nas doskonale wie jak nieprzyjemną i dokuczliwą chorobą jest grypa. Mówiąc "grypa" możemy mieć na myśli właściwie dwie rzeczy Mówiąc "grypa" możemy mieć na myśli właściwie dwie rzeczy i obydwie chciałbym dziś omówić. Zwykle mówimy o niej w kontekście choroby i objawów, które jej towarzyszą. A czasami grypą określamy samego wirusa, wirusa wywołującego grypę. W tym filmie porozmawiamy o obydwu tych rzeczach. Najpierw na temat choroby, a później zajmiemy się wirusem. Przedzielę sobie tablicę na pół, żebyśmy się nie pogubili. Przedzielę sobie tablicę na pół, żebyśmy się nie pogubili. Zawsze kiedy słyszę, że ktoś ma grypę, nie mogę się powstrzymać i natychmiast wchodzę w tryb zadawania pytań, i natychmiast wchodzę w tryb zadawania pytań, żeby być pewnym, że się nie mylą żeby być pewnym, że się nie mylą i faktycznie chorują na grypę, a nie coś innego. Pierwsze pytanie, jakie przychodzi mi na myśl to czy objawy zaczęły się nagle, czy początek choroby był nagły? Zapiszę to. Czy początek był nagły? Mógłbym na przykład zapytać, czy było to tak, że cały czas czułeś się dobrze i któregoś ranka obudziłeś się chory? lub coś w tym rodzaju. Czy pamiętasz dokładnie kiedy to się zaczęło. Większość pacjentów z grypą będzie pamiętało ten moment Większość pacjentów z grypą będzie pamiętało ten moment i zwykle przyznaje, że nastąpił on w przeciągu ostatniego dnia lub dwóch. Kolejną poszlaką wskazującą na grypę jest utrzymywanie się objawów przez trzy do siedmiu dni. Więc jeśli ktoś mówi, że jest chory na grypę a później po czterech miesiącach przyznaje, że dopiero zaczyna czuć się lepiej, to bardzo dziwna sprawa. Grypa mija znacznie szybciej, w przeciągu trzech do siedmiu dni. Może oczywiście przeciągnąć się kilka dni dłużej, zwłaszcza jeśli chodzi o objawy takie jak kaszel, zwłaszcza jeśli chodzi o objawy takie jak kaszel, ale generalnie taki jest czas trwania. Następnie skupiam się już na samych objawach. Co sprawia, że mój pacjent czuje się tak źle? Objawy możemy podzielić na dwie grupy. Pierwsza to objawy oddechowe. Musimy zapytać o objawy ze strony układu oddechowego. A druga to objawy ogólnoustrojowe. A druga to objawy ogólnoustrojowe. Objawy ogólnoustrojowe. Choć nie mają nic wspólnego z Ustrojem Państwa. Chodzi o to, że dotyczą całego organizmu. To objawy dotykające całego organizmu. Zrobię sobie trochę miejsca. I rozpoczniemy od dolegliwości ze strony układu oddechowego. I rozpoczniemy od dolegliwości ze strony układu oddechowego. Objawy oddechowe. Narysuję jak powietrze dociera do płuc. Powietrze dociera do płuc dwoma drogami. Przez nos lub przez usta, prawda? Przez nos lub przez usta, prawda? Ale ich dalsza droga jest już taka sama. Powietrze przechodzące przez nos i to przechodzące przez usta spotykają się w gardle i podążają razem przez krtań do tchawicy, która rozgałęzia się następnie na oskrzela główne wnikające do płuc. Tutaj mamy płuco prawe, a tutaj płuco lewe. Po lewej stronie klatki piersiowej znajduje się również serce, więc zostawimy dla niego miejsce. To są więc nasze płuca, do których dociera powietrze. Pacjenci często zgłaszają, że mają zatkany nos. To dość częsta dolegliwość. Uczucie zatkanego nosa. Mogą też mieć katar. Jedno i drugie, kiedy spojrzymy sobie na nasz podział objawów, jedno i drugie znajdzie się na liście objawów ze strony układu oddechowego, znajdzie się na liście objawów ze strony układu oddechowego, bo nos jest częścią dróg oddechowych. Kolejnym częstym objawem jest ból gardła. Ból gardła. Gardło również jest częścią dróg oddechowych, Gardło również jest częścią dróg oddechowych, Gardło również jest częścią dróg oddechowych, prowadzących powietrze do płuc. Następnym niezwykle częstym objawem jest kaszel. Kiedy ktoś wspomina o kaszlu, zwykle biorę pod uwagę zajęcie płuc. Zatem zestaw objawów obejmujący zatkany nos, ból gardła i kaszel przywołuje na myśl drogi oddechowe i płuca przywołuje na myśl drogi oddechowe i płuca zajęte jakimś procesem chorobowym. W tym przypadku chodzi konkretnie o zakażenie wirusem. Wdychamy go - w ten sposób dochodzi do zakażenia wirusem grypy i uderza on w te obszary, powodując uszkodzenie komórek. To dlatego doświadczamy zatkania nosa, bólu gardła i kaszlu. To dlatego doświadczamy zatkania nosa, bólu gardła i kaszlu. Z powodu uszkodzenia komórek zaatakowanych przez wirusa. Z powodu uszkodzenia komórek zaatakowanych przez wirusa. Czas na drugą stronę, objawy ogólnoustrojowe. Najłatwiej o nich myśleć, jako o dolegliwościach ze strony całego ciała. Mamy tu więc naszego pacjenta, kończyny górne i dolne. Chodzi o takie objawy jak gorączka. Myśląc o gorączce trudno jest wskazać jakiś konkretny narząd, którego dotyka, prawda? trudno jest wskazać jakiś konkretny narząd, którego dotyka, prawda? Jeśli masz gorączkę to czujesz ją w całym ciele. Ktoś kto ma gorączkę będzie miał raczej smutną minę. Zatem chodzi o takie objawy jak gorączka. A jak gorączka, to i dreszcze. Zapiszę je razem. Gorączka i dreszcze to objawy ogólnoustrojowe. Gorączka i dreszcze to objawy ogólnoustrojowe. Należą do nich też bóle mięśni i stawów. Znasz może to uczucie, kiedy nie da się wstać z łóżka, bo boli cię całe ciało. Też nie jesteś w stanie wskazać jednego miejsca, boli cię wszędzie. Dlatego to też zaliczamy do objawów ogólnoustrojowych. Następnym jest uczucie osłabienia. Z tego samego powodu. Chodzi o cały organizm. Więc jeśli ktoś przychodzi i mówi, że ma grypę to ja zaczynam o niej myśleć dopiero, jeśli ma co najmniej jeden objaw oddechowy i co najmniej jeden ogólnoustrojowy. Zatem dzielę dolegliwości na dwie kategorie i potrzebuję co najmniej po jednym z nich. Mój pacjent musi mieć przynajmniej te dwa, żebym zastanawiał się nad grypą. żebym zastanawiał się nad grypą. Powtórzmy całość jeszcze raz, żeby utrwalić sobie te informacje. Grypa zaczyna się nagle, trwa przez trzy do siedmiu dni i objawia się przynajmniej jednym objawem ze strony układu oddechowego i jednym ogólnoustrojowym. Takie podejście jest idealne dla klinicystów, dla lekarzy pracujących z pacjentem, w przychodni, czy szpitalu. A jak to wygląda w przypadku prowadzenia badań? Centrum Kontroli Chorób (CDC) przeprowadziło multum badań na temat grypy i opracowało definicję, którą warto znać. Ich definicja obejmuje przypadki, gdy pacjent ma ból gardła albo kaszel, jedno albo drugie. Zapiszę tu duże ALBO. Oraz jednocześnie gorączkę. Jest więc bardzo podobna do mojej, ale to definicja wykorzystywana w badaniach klinicznych i prezentacji danych. Zakłada ona, że pacjent musi mieć te dwie rzeczy. Ból gardła albo kaszel i do tego gorączkę. I jest to definicja zachorowania grypopodobnego. Zachorowanie grypopodobne. Można je określać skrótem ILI od angielskiego "influenza-like illness". Jeszcze raz, jest to definicja opracowana przez CDC. Wiesz już co kryje się pod pojęciem zachorowania grypopodobnego, Wiesz już co kryje się pod pojęciem zachorowania grypopodobnego, pojawia się więc interesujące pytanie. Odwołuje się ono do początku tej lekcji, od pojęcia grypy jako choroby i jako wirusa. Zajmiemy się teraz kwestią wirusa i chciałbym, żebyś pamiętał_a o idei zachorowania grypopodobnego. i chciałbym, żebyś pamiętał_a o idei zachorowania grypopodobnego. Po stronie wirusa, narysuję szybciutko, na zielono jak mniej więcej wygląda wirus grypy. Podpiszę go jeszcze. Oto mój wirus grypy. Ma on w środku materiał genetyczny w postaci RNA. Ma on w środku materiał genetyczny w postaci RNA. Ma on w środku materiał genetyczny w postaci RNA. Narysuję RNA, żeby było widać o co chodzi. Użyję dwóch różnych kolorów, niech będzie fioletowy. Ważną cechą RNA jest to, że występuje w wirusie w postaci kilku cząsteczek. że występuje w wirusie w postaci kilku cząsteczek. Mój wirus będzie miał trochę fioletowych i trochę żółtych fragmentów RNA. Jak mówiłem, RNA to materiał genetyczny, kodujący różne białka. Narysujmy więc białka. Niektóre z nich znajdują się na powierzchni wirusa. Niektóre z nich znajdują się na powierzchni wirusa. Powiedzmy, że te żółte białka kodowane są przez żółte segmenty RNA, Powiedzmy, że te żółte białka kodowane są przez żółte segmenty RNA, więc będą też jakieś fioletowe białka. Fioletowe białka. Narysuję ich kilka. Powiedzmy, że to fioletowe białko to H, Powiedzmy, że to fioletowe białko to H, a to żółte - N. Obydwa pełnią bardzo istotną rolę w patogenezie grypy. Obydwa pełnią bardzo istotną rolę w patogenezie grypy. Na razie chciałbym żebyś zapamiętał_a tylko tyle, Na razie chciałbym żebyś zapamiętał_a tylko tyle, że wirus zawiera w środku fragmenty RNA, a na zewnątrz pewne białka, spośród których najważniejsze są H i N, jak je w skrócie określamy. Więcej opowiem o nich w kolejnych filmach. To jest więc wirus grypy i pytanie brzmi jeśli mój przyjaciel albo członek rodziny nagle zaczął czuć się źle, trwa to już sześć dni, ma gorączkę i kaszel, bazując na tym, co mówiłem, spełnia to definicję zachorowania grypopodobnego CDC. spełnia to definicję zachorowania grypopodobnego CDC. Załóżmy, że wykonałem u tej osoby test. Załóżmy, że wykonałem u tej osoby test. Pobrałem wymaz z nosa i zrobiłem test. Spodziewalibyśmy się, że wynik będzie pozytywny. I w większości przypadków tak właśnie jest. Ale nie zawsze. To istotna informacja. Możemy mieć do czynienia z jednym z wirusów-naśladowców. Możemy mieć do czynienia z jednym z wirusów-naśladowców. Chciałbym o nich opowiedzieć. Narysuję dwa takie wirusy. Jest ich właściwie znacznie więcej, ale chcę opowiem o dwóch. Narysuję je szybko, Narysuję je szybko, żeby pokazać jak wyglądają i zapiszę ich nazwy. Pierwszy to rinowirus. Rinowirus. Być może wiesz, że "rino" znaczy "nos". A rinowirus wprost uwielbia nasze nosy i stąd właśnie jego nazwa. Drugi wirus-naśladowca wygląda nieco inaczej, może mniej więcej tak. To RSV. RSV. Pełna nazwa to syncytialny wirus oddechowy, więc on także atakuje nasze płuca. Syncytialny wirus oddechowy - RSV. O nich też opowiemy sobie szerzej innym razem, teraz najważniejsze jest to, że te wirusy-naśladowcy i jest to całkiem interesujące, potrafią nas oszukać tak, żebyśmy sądzili, że mamy do czynienia z grypą. Bo objawy powodowane przez rinowirusy, a także te powodowane przez RSV są łudząco podobne do tych, które kojarzymy z grypą. Musimy mieć więc jakiś sposób na rozróżnienie ich. Z pomocą przychodzi nam pojęcie przeziębienia. Z pomocą przychodzi nam pojęcie przeziębienia. Zapiszę to, Zrobimy porównanie grypy i przeziębienia Zrobimy porównanie grypy i przeziębienia i powiemy jak je od siebie odróżnić. Jak mówiłem, w przebiegu grypy pojawiają się objawy oddechowe. Jak mówiłem, w przebiegu grypy pojawiają się objawy oddechowe. Jak mówiłem, w przebiegu grypy pojawiają się objawy oddechowe. A także objawy ogólnoustrojowe. Natomiast w przypadku przeziębienia zazwyczaj mamy tylko objawy oddechowe. Raczej nie pojawiają się tu gorączka ani dreszcze ani bóle mięśni ani osłabienie. Zwykle nie idą one w parze z przeziębieniem. Można w ten sposób szybko zróżnicować czy nasz pacjent ma przeziębienie, czy grypę. Takie pytania zawsze zadaję moim pacjentom. Takie pytania zawsze zadaję moim pacjentom. Czy mają bóle mięśni albo znaczne osłabienie. Jeśli odpowiadają, że nie, to myślę raczej o przeziębieniu. Ale to niestety nie jest regułą. To nie zawsze jest takie proste, bo pacjent może być zakażony jednym z tych wirusów-naśladowców. Rinowirusem, wirusem RSV, adenowirusem, albo jeszcze czymś innym. I prezentować chorobę grypopodobną, z bólem gardła, gorączką i bólami mięśni. Warto o tym pamiętać, że kiedy ktoś ma dolegliwości typowe dla grypy że kiedy ktoś ma dolegliwości typowe dla grypy to nie zawsze znaczy, że ma grypę.