If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Jeżeli jesteś za filtrem sieci web, prosimy, upewnij się, że domeny *.kastatic.org i *.kasandbox.org są odblokowane.

Główna zawartość

Leczenie malarii — film z polskimi napisami

Odwiedź nas na (http://www.khanacademy.org/science/healthcare-and-medicine) aby dowiedzieć się więcej o zdrowiu i medycynie. Te filmy nie stanowią porady medycznej i pełnią jedynie funkcję informacyjną. Filmy te nie mają na celu zastąpienia profesjonalnej porady medycznej, diagnozy lub leczenia. Zawsze zasięgnij porady personelu medycznego w razie jakichkolwiek pytań związanych z Twoim stanem zdrowia. Nigdy nie lekceważ profesjonalnej porady medycznej lub nie zwlekaj z jej zasięgnięciem pod wpływem żadnych przeczytanych w Khan Academy treści, lub obejrzanych tu filmów. Polskie napisy: fundacja Edukacja dla Przyszłości, dzięki wsparciu Fundacji HASCO-LEK i Fundacji Akamai. Stworzone przez: Vishal Punwani.

Chcesz dołączyć do dyskusji?

Na razie brak głosów w dyskusji
Rozumiesz angielski? Kliknij tutaj, aby zobaczyć więcej dyskusji na angielskiej wersji strony Khan Academy.

Transkrypcja filmu video

Kiedy tylko potwierdzimy rozpoznanie malarii, czy to za pomocą testów laboratoryjnych, czy biochemicznych, należy jak najszybciej rozpocząć leczenie, by dać pacjentowi szanse na powrót do zdrowia i zminimalizować ryzyko powikłań. Zastosujemy w tym celu leki przeciwmalaryczne. Zastosujemy w tym celu leki przeciwmalaryczne. Ale żeby odpowiednio je dobrać, musimy wiedzieć jeszcze kilka rzeczy. Ale żeby odpowiednio je dobrać, musimy wiedzieć jeszcze kilka rzeczy. Musimy dowiedzieć się, który gatunek zarodźca zaatakował naszego pacjenta, Musimy dowiedzieć się, który gatunek zarodźca zaatakował naszego pacjenta, bo różnią się one wrażliwością na stosowane leki. Musimy także ocenić dokładnie stan pacjenta. Czy choruje on na malarię niepowikłaną z objawami grypopodobnymi, gorączką i dreszczami? Czy na zagrażającą życiu malarię o ciężkim przebiegu? Czy na zagrażającą życiu malarię o ciężkim przebiegu? Trzeba wiedzieć z czym mamy do czynienia. Czy zidentyfikowany przez nas pasożyt wykazuje odporność na któryś ze stosowanych leków. wykazuje odporność na któryś ze stosowanych leków. Być może do zarażenia doszło na terenie występowania szczepów opornych na leczenie. Być może do zarażenia doszło na terenie występowania szczepów opornych na leczenie. Być może do zarażenia doszło na terenie występowania szczepów opornych na leczenie. To wszystko trzeba ustalić przed rozpoczęciem leczenia. To wszystko trzeba ustalić przed rozpoczęciem leczenia. Powiedzmy, że nasz pacjent ma niepowikłaną malarię. Warto tutaj przypomnieć, że nawet niepowikłana, malaria jest poważną, potencjalnie śmiertelną chorobą. Z kolei ten pacjent choruje na ciężką malarię. Zwróć uwagę, że ten z niepowikłaną jest w domu. Czuje się bardzo źle, ale przebywa w domu, Czuje się bardzo źle, ale przebywa w domu, podczas gdy ten z ciężką znajduje się w szpitalu, jest leczony dożylnie i monitorowany. Jego stan stale jest monitorowany przez personel szpitala. To dlatego, że w przypadku malarii niepowikłanej, leki przeciwmalaryczne mogą być przyjmowane doustnie, samodzielnie w domu. Natomiast ciężka malaria cechuje się poważnymi objawami, takimi jak znaczne obniżenie ciśnienia tętniczego, ciężka niedokrwistość lub malaria mózgowa, przebiegająca z drgawkami, zaburzeniami oddychania i śpiączką. przebiegająca z drgawkami, zaburzeniami oddychania i śpiączką. przebiegająca z drgawkami, zaburzeniami oddychania i śpiączką. Oprócz tego, taki pacjent musi dostawać leki w formie dożylnej. Oprócz tego, taki pacjent musi dostawać leki w formie dożylnej. Musi być w szpitalu, bo nie może brać ich samodzielnie i wymaga stałej opieki medycznej, by utrzymać funkcje życiowe i rozwinąć jak najmniej powikłań. i rozwinąć jak najmniej powikłań. Teraz zajmijmy się grupami leków przeciwmalarycznych. Teraz zajmijmy się grupami leków przeciwmalarycznych. Jak wiemy, malaria przebiega w dwóch stadiach. Jak wiemy, malaria przebiega w dwóch stadiach. Pierwsze jest stadium wątrobowe, w którym sporozoity atakują hepatocyty i namnażają się w nich tworząc tysiące merozoitów, a później stadium krwinkowe, w którym merozoity opuszczają wątrobę i zarażają krwinki czerwone. w którym merozoity opuszczają wątrobę i zarażają krwinki czerwone. Wewnątrz krwinek, przekształcają się one w trofozoity. Wewnątrz krwinek, przekształcają się one w trofozoity. Pozostają w nich przez jakiś czas i znów produkują tysiące nowych merozoitów. Pozostają w nich przez jakiś czas i znów produkują tysiące nowych merozoitów. Mamy leki, które zabijają zarodźca w każdej z faz jego rozwoju, co jest dobrą wiadomością. W leczeniu malarii niepowikłanej stosujemy terapię skojarzoną, W leczeniu malarii niepowikłanej stosujemy terapię skojarzoną, polegającą na łączeniu kilku różnych preparatów przeciwmalarycznych, zazwyczaj dwóch lub trzech. Robimy tak dlatego, że gdybyśmy leczyli pacjenta tylko jednym lekiem to pasożyty szybko nauczyłyby się jak sobie z nim radzić i rozwinęłaby się oporność. i rozwinęłaby się oporność. A prawdę mówiąc, w wielu rejonach świata już stanowi ona ogromny problem. A prawdę mówiąc, w wielu rejonach świata już stanowi ona ogromny problem. A prawdę mówiąc, w wielu rejonach świata już stanowi ona ogromny problem. Dlatego tak ważne jest stosowanie terapii łączonej, by żadne zmutowane zarodźce nie miały szansy przeżycia. by żadne zmutowane zarodźce nie miały szansy przeżycia. W przeciwnym razie przyjdzie czas, gdy nie będziemy mieli żadnych skutecznych leków. W przeciwnym razie przyjdzie czas, gdy nie będziemy mieli żadnych skutecznych leków. Obecnie w leczeniu niepowikłanej malarii rekomenduje się stosowanie terapii ACT, czyli terapii opartej na pochodnych artemizyny. czyli terapii opartej na pochodnych artemizyny. Artemizyna to nazwa rośliny, z której pozyskuje się główny składnik terapii. Chodzi tutaj o lek o nazwie Artesunate, uzyskiwany z artemizyny, inaczej bylicy rocznej. Artesunate ma kilka mechanizmów działania. Stwarza toksyczne środowisko, w którym giną pasożyty, a także oddziałuje z białkami powierzchniowymi zarodźca, służącymi mu do pozyskiwania substancji odżywczych. służącymi mu do pozyskiwania substancji odżywczych. Znacznie utrudnia mu to przeżycie. Artesunate stanowi podstawę leczenia malarii dlatego, że jest niezwykle skuteczny w walce z wszystkimi gatunkami plasmodium. że jest niezwykle skuteczny w walce z wszystkimi gatunkami plasmodium. Oraz dlatego, że zarodźce nie wykazują jeszcze na niego powszechnej oporności. Oraz dlatego, że zarodźce nie wykazują jeszcze na niego powszechnej oporności. Zatem standardowa mieszanka laków zawiera Artesunate i jeszcze dwa inne leki, o innych mechanizmach działania. Jednym z częściej wybieranych jest meflochina. Jednym z częściej wybieranych jest meflochina. Meflochina zaburza równowagę kwasowo-zasadową w organizmie pasożyta i doprowadza w ten sposób do jego śmierci. i doprowadza w ten sposób do jego śmierci. Czasem stosuje się również kombinację dwóch leków działających synergistycznie - sulfadoksyny z pirymetaminą, które hamują replikację DNA zarodźca, przez co nie może on się rozmnażać. przez co nie może on się rozmnażać. To tylko przykłady, bo działań jest więcej. ACT to klasyczna terapia stosowana w niepowikłanej malarii, spowodowanej zarażeniem plasmodium falciparum. stosowana w niepowikłanej malarii, spowodowanej zarażeniem plasmodium falciparum. Jest ona bardzo skuteczna w walce z tym gatunkiem zarodźca. Jest ona bardzo skuteczna w walce z tym gatunkiem zarodźca. Ale już plasmodium vivax musi być leczony w inny sposób. Ale już plasmodium vivax musi być leczony w inny sposób. W stadium krwinkowym również można zastosować ACT, jak przy falciparum. Można też zastosować chlorochinę, ale bardzo wiele szczepów jest już na nią opornych, ale bardzo wiele szczepów jest już na nią opornych, zwłaszcza na obszarze Azji Południowo-Wschodniej. A jak działa chlorochina? Pasożyty wywołujące malarię żywią się krwią, a konkretnie hemoglobiną, dlatego tak chętnie się tam rozmnażają. W procesie trawienia hemoglobiny uwalniają one jej grupę hemową. uwalniają one jej grupę hemową. Nie jest im potrzebna, więc zjadają tylko część białkową - globinę. Nie jest im potrzebna, więc zjadają tylko część białkową - globinę. Hem uwolniony z hemoglobiny jest toksyczny, zarówno dla pasożytów, jak i samych krwinek, zarówno dla pasożytów, jak i samych krwinek, a ponieważ zarodźce chcą jak najdłużej utrzymać się w krwinkach, a ponieważ zarodźce chcą jak najdłużej utrzymać się w krwinkach, przekształcają one hem w kryształy hemozoiny, która nie jest toksyczna ani dla nich, ani dla krwinek. Chlorochina, ale także meflochina, uniemożliwiają pasożytom przemianę toksycznego hemu w nietoksyczną hemozoinę. uniemożliwiają pasożytom przemianę toksycznego hemu w nietoksyczną hemozoinę. W efekcie hem ulega gromadzeniu i tworzy się silnie toksyczne środowisko, w którym pasożyty giną. Tyle o stadium krwinkowym plasmodium vivax, teraz ciekawsze stadium wątrobowe. Ciekawsze, bo vivax, w przeciwieństwie do falciparum, pozostaje w wątrobie w stanie uśpienia. Falciparum ją opuszcza i szybko wywołuje poważne objawy, podczas gdy vivax, choć również może dawać bardzo poważne objawy, podczas gdy vivax, choć również może dawać bardzo poważne objawy, rozwija się nieco wolniej i tworzy hipnozoity. rozwija się nieco wolniej i tworzy hipnozoity. Hipnozoity wchodzą w stan uśpienia i pozostają w wątrobie przez długie okresy czasu. Hipnozoity wchodzą w stan uśpienia i pozostają w wątrobie przez długie okresy czasu. Powodują więc przewlekłą malarię. Powodują więc przewlekłą malarię. Dlatego trzeba też zabić pasożyty w wątrobie, w czym bardzo skuteczna jest prymachina. Prymachina działa na wszystkie gatunki zarodźca, ale najchętniej używamy jej właśnie przy plasmodium vivax. Działa ona poprzez blokowanie metabolizmu tlenowego hipnozoitów w wątrobie, Działa ona poprzez blokowanie metabolizmu tlenowego hipnozoitów w wątrobie, a więc uniemożliwia im wyprodukowanie odpowiedniej ilości energii. a więc uniemożliwia im wyprodukowanie odpowiedniej ilości energii. To takie podstawowe zasady leczenia niepowikłanych zakażeń plasmodium falciparum i vivax. To takie podstawowe zasady leczenia niepowikłanych zakażeń plasmodium falciparum i vivax. Jak widać jest o czym pamiętać. Jak widać jest o czym pamiętać. Jeśli jednak mamy do czynienia z malarią ciężką, tak jak w przypadku tego pacjenta, jedną rzecz robimy zawsze - zakładamy dostęp dożylny. I podajemy mu Artesunate, ten sam lek, na którym opiera się terapia ACT. I podajemy mu Artesunate, ten sam lek, na którym opiera się terapia ACT. Ale tutaj nie podajemy go w formie doustnej, tylko prosto do krwioobiegu, bo nie ma czasu na zabawę z tabletkami. tylko prosto do krwioobiegu, bo nie ma czasu na zabawę z tabletkami. Oprócz Artesunate, taki pacjent potrzebuje leczenia dodatkowego. Pamiętaj, że w przebiegu ciężkiej malarii mogą wystąpić drgawki, śpiączka, Pamiętaj, że w przebiegu ciężkiej malarii mogą wystąpić drgawki, śpiączka, czy też zaburzenia oddychania, czy też zaburzenia oddychania, więc pacjent może potrzebować wspomagania oddechu, a także terapii płynami i elektrolitami. a także terapii płynami i elektrolitami. Jakich wyników leczenia możemy się spodziewać? Jakich wyników leczenia możemy się spodziewać? Prawidłowe leczenie zazwyczaj kończy się powrotem do pełnego zdrowia, zwłaszcza w przypadkach malarii niepowikłanej. zwłaszcza w przypadkach malarii niepowikłanej. Malarię ciężką też zwykle udaje się wyleczyć, jednak należy mieć na uwadze, że może się ona rozwijać w bardzo krótkim czasie i jest dość nieprzewidywalna - nawet pomimo prawidłowego leczenia i intensywnej terapii może doprowadzić do śmierci.