If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Jeżeli jesteś za filtrem sieci web, prosimy, upewnij się, że domeny *.kastatic.org i *.kasandbox.org są odblokowane.

Główna zawartość

Czym jest stwardnienie rozsiane?

Odwiedź nas na (http://www.khanacademy.org/science/healthcare-and-medicine) aby dowiedzieć się więcej o zdrowiu i medycynie. Te filmy nie stanowią porady medycznej i pełnią jedynie funkcję informacyjną. Filmy te nie mają na celu zastąpienia profesjonalnej porady medycznej, diagnozy lub leczenia. Zawsze zasięgnij porady personelu medycznego w razie jakichkolwiek pytań związanych z Twoim stanem zdrowia. Nigdy nie lekceważ profesjonalnej porady medycznej lub nie zwlekaj z jej zasięgnięciem pod wpływem żadnych przeczytanych w Khan Academy treści, lub obejrzanych tu filmów. Polskie napisy: fundacja Edukacja dla Przyszłości, dzięki wsparciu Fundacji HASCO-LEK i Fundacji Akamai. Stworzone przez: Jaffer Naqvi.

Chcesz dołączyć do dyskusji?

Na razie brak głosów w dyskusji
Rozumiesz angielski? Kliknij tutaj, aby zobaczyć więcej dyskusji na angielskiej wersji strony Khan Academy.

Transkrypcja filmu video

Przypuśćmy, że masz do wysłania list. Przypuśćmy, że masz do wysłania list. Wkładasz go do skrzynki, niech to będzie skrzynka nadawcy. I list jest przekazywany do odbiorcy. I list jest przekazywany do odbiorcy. Na miejsce dostarcza go listonosz, który odbiera go ze skrzynki nadawcy i przewozi go do odbiorcy na końcu drogi. Ale dzieje się wypadek. Powiedzmy, że dochodzi do trzęsienia ziemi i droga zostaje zniszczona. A więc listonosz nie jest w stanie dojechać do celu. A więc listonosz nie jest w stanie dojechać do celu. Ponieważ droga została zniszczona. Dlaczego o tym opowiadam? Bo to dobre porównanie do choroby zwanej stwardnieniem rozsianym (SM). Bo to dobre porównanie do choroby zwanej stwardnieniem rozsianym (SM). Stwardnienie rozsiane to choroba mózgu. A ściślej, choroba dotycząca komunikacji w obrębie mózgu. A ściślej, choroba dotycząca komunikacji w obrębie mózgu. Co przez to rozumiem? Mózg składa się z neuronów, tak? Wszystkie te neurony stale się ze sobą porozumiewają, jak na przykład te dwa. Neuron wysyła impuls elektryczny wzdłuż swojego aksonu. Neuron wysyła impuls elektryczny wzdłuż swojego aksonu. Impuls przechodzi przez akson w formie potencjału czynnościowego. Impuls przechodzi przez akson w formie potencjału czynnościowego. Żeby przyspieszyć jego wędrówkę aksony otoczone są materiałem izolacyjnym, oznaczonym tu na czerwono i nazywanym mieliną. Dzięki niej, potencjał czynnościowy przechodzi przez akson ze znacznie większą prędkością. Dzięki niej, potencjał czynnościowy przechodzi przez akson ze znacznie większą prędkością. Możemy to porównać do pracy listonosza. Możemy to porównać do pracy listonosza. Mamy nadawcę wiadomości, czyli pierwszy neuron, mamy list, czyli potencjał czynnościowy, mamy list, czyli potencjał czynnościowy, drogę, czyli akson otoczony osłonką mielinową drogę, czyli akson otoczony osłonką mielinową oraz odbiorcę. Mamy także trzęsienie ziemi, które zniszczyło drogę. Mamy także trzęsienie ziemi, które zniszczyło drogę. W stwardnieniu rozsianym również dochodzi do uszkodzenia drogi, W stwardnieniu rozsianym również dochodzi do uszkodzenia drogi, a konkretnie, do zniszczenia osłonek mielinowych. Z tego powodu klasyfikujemy je jako chorobę demielinizacyjną. Z tego powodu klasyfikujemy je jako chorobę demielinizacyjną. Na tym polega to zaburzenie komunikacji, o którym mówiłem. Na tym polega to zaburzenie komunikacji, o którym mówiłem. Gdy osłonka mielinowa zanika, potencjał czynnościowy nie może już tak szybko przechodzić w dół aksonu, a czasami jest to zupełnie niemożliwe. Co jest tego przyczyną? Okazuje się, że w przebiegu SM układ odpornościowy dostaje się do mózgu. A gdy układ odpornościowy dostaje się do mózgu, z jakiegoś powodu, mylnie rozpoznaje mielinę jako coś obcego. z jakiegoś powodu, mylnie rozpoznaje mielinę jako coś obcego. Prowadzi to do atakowania i niszczenia osłonek mielinowych przez komórki odpornościowe. Ze względu na to, że w SM organizm atakuje sam siebie, określamy je również jako chorobę autoimmunologiczną. Tak to wygląda na poziomie komórkowym, ale chciałbym to pokazać jeszcze na poziomie makroskopowym, w mózgu objętym stwardnieniem rozsianym. w mózgu objętym stwardnieniem rozsianym. Zrobię sobie trochę miejsca. Pokażę teraz dwa różne mózgi. Oto badania obrazowe dwóch różnych mózgów, dwóch różnych osób. dwóch różnych osób. Po lewej widzimy mózgowie osoby zdrowej, a po prawej, mózg osoby chorującej na stwardnienie rozsiane. a po prawej, mózg osoby chorującej na stwardnienie rozsiane. Od razu widać, że mózg po prawej usiany jest jasnymi plamkami - plakami. Od razu widać, że mózg po prawej usiany jest jasnymi plamkami - plakami. Od razu widać, że mózg po prawej usiany jest jasnymi plamkami - plakami. Plaki to ogniska demielinizacji, czyli te obszary, które uległy uszkodzeniu. czyli te obszary, które uległy uszkodzeniu. Wyjaśnię to na porównaniu. Załóżmy, że skaleczyliśmy się w rękę. Załóżmy, że skaleczyliśmy się w rękę. Skaleczenie na skórze jest jak plaka w mózgu. Skaleczenie na skórze jest jak plaka w mózgu. Tylko w mózgu powstają one na skutek niszczenia mieliny przez układ immunologiczny. Tylko w mózgu powstają one na skutek niszczenia mieliny przez układ immunologiczny. Komórki odpornościowe zbierają się w jednym miejscu, wokół jakiegoś obszaru mózgu wokół jakiegoś obszaru mózgu i go atakują. Gdy komórki odpornościowe atakują jakieś miejsce w organizmie, mówimy o zapaleniu, w tym wypadku obejmuje ono neurony. w tym wypadku obejmuje ono neurony. Choroby, w których pojawiają się tego typu uszkodzenia mózgu określamy jako neurodegeneracyjne. W SM uszkodzeń jest dużo, w różnych miejscach mózgowia, stąd nazwa - stwardnienie rozsiane. Jak powiedziałem, plaki pojawiają się w różnych miejscach w mózgu. Jak powiedziałem, plaki pojawiają się w różnych miejscach w mózgu. A różne obszary mózgu pełnią różne funkcje. A różne obszary mózgu pełnią różne funkcje. Niektóre odpowiedzialne są za wzrok, inne za procesy poznawcze, poruszanie się, dotyk i tak dalej. I objawy choroby będą się różnić, w zależności od tego, gdzie pojawi się uszkodzenie i plaka. w zależności od tego, gdzie pojawi się uszkodzenie i plaka. A skąd w ogóle biorą się plaki? Dlaczego układ odpornościowy atakuje mózg? Problem w tym, że nie wiemy. Nie mamy 100% pewności co do tego, co jest przyczyną stwardnienia rozsianego. Wiemy natomiast, że niektórzy ludzie mają genetyczne predyspozycje do rozwoju tej choroby. mają genetyczne predyspozycje do rozwoju tej choroby. Przypuszcza się, że znaczenie mają też pewne czynniki środowiskowe. Przypuszcza się, że znaczenie mają też pewne czynniki środowiskowe. Wiadomo również, że w pewnych warunkach ekspresja czynników genetycznych może się nasilać i stymulować rozwój choroby. Czynniki genetyczne i środowiskowe, które mogą brać w tym udział Czynniki genetyczne i środowiskowe, które mogą brać w tym udział omówię później w innym filmie. Teraz chciałem tylko zaznaczyć, że takowe istnieją. Teraz chciałem tylko zaznaczyć, że takowe istnieją. Nie wiemy, co dokładnie jest przyczyną stwardnienia rozsianego, Nie wiemy, co dokładnie jest przyczyną stwardnienia rozsianego, ale wiemy kto choruje najczęściej. Zrobię sobie jeszcze trochę miejsca i umieszczę tu mapę świata, ponieważ zależy mi na tym, żebyśmy zobaczyli skalę problemu ponieważ zależy mi na tym, żebyśmy zobaczyli skalę problemu i zmienność występowania stwardnienia rozsianego. Dotyka ono około 2,5 miliona osób na całym świecie. Ale czy w każdym miejscu na ziemi ryzyko zachorowania jest takie samo? Ale czy w każdym miejscu na ziemi ryzyko zachorowania jest takie samo? Otóż nie. Okazuje się, że im dalej na północ od równika, Okazuje się, że im dalej na północ od równika, tym więcej zachorowań na stwardnienie rozsiane. Największą zachorowalność notuje się na obszarze Kanady, Największą zachorowalność notuje się na obszarze Kanady, na północy Stanów Zjednoczonych oraz w północnej Europie i Rosji. I najczęściej dotyka ono osób rasy kaukaskiej, w tym szczególnie osób o pochodzeniu północnoeuropejskim. w tym szczególnie osób o pochodzeniu północnoeuropejskim. Dodatkowo, znacznie częściej chorują kobiety niż mężczyźni. Spośród 2,5 milionach chorych, dwie trzecie stanowią kobiety. 66% to kobiety. A w jakim wieku rozwija się SM? Zazwyczaj pomiędzy 20 a 50 rokiem życia, przy czym raczej bliżej 20 roku życia. Ostatnią rzeczą, o której chcę powiedzieć jest to, że SM samo w sobie nie jest chorobą śmiertelną. Sama choroba nie prowadzi do śmierci, aczkolwiek zaniża spodziewaną długość życia. Uważa się, że o kilka miesięcy do kilku lat. Uważa się, że o kilka miesięcy do kilku lat. Choć SM nie prowadzi do śmierci, ma ono ogromny wpływ na jakość życia, ze względu na mnogość objawów, które pojawiają się w przebiegu tej choroby. ze względu na mnogość objawów, które pojawiają się w przebiegu tej choroby. Ale o tym opowiem w kolejnym filmie.