Główna zawartość
Sukcesja ekologiczna - film z polskimi napisami
Biocenozy są dynamiczne i z czasem się zmieniają, a my możemy z łatwością zaobserwować ten proces po zaburzeniu równowagi lub na nowym terenie. Dowiedz się więcej o sukcesji pierwotnej i wtórnej oraz gatunkach pionierskich. Stworzone przez: Sal Khan.
Chcesz dołączyć do dyskusji?
Na razie brak głosów w dyskusji
Transkrypcja filmu video
Kiedy patrzymy na biocenozę na danym siedlisku, można zadać
sobie pytanie: czy ta biocenoza zawsze tak wyglądała? Czy zawsze tu była? Czy był taki moment, w którym nie było
tutaj życia? Odpowiedź brzmi: tak, biocenozy zmieniają się
na przestrzeni czasu i jest pewne stadium początkowe, w którym na tym siedlisku
może nie występować życie, ale wtedy ono powoli się tam zadomawia, i jego skład może się zmieniać
na przestrzeni czasu, skład tej biocenozy. To ogólne pojęcie nazywamy
sukcesją ekologiczną. Sukcesja ekologiczna. Często mówi się o różnych typach sukcesji ekologicznej, wyróżnia się sukcesję pierwotną, która rozpoczyna się, kiedy nie występuje
życie, ponieważ siedlisko jest nowe, a następnie pojawiają się tam formy życia. Najlepszym przykładem lub jednym z najlepszych jest uformowanie nowego lądu przez lawę. Oto zdjęcia z Hawajów, gdzie powstaje nowy ląd,
kiedy twardnieje lawa. Na początku, kiedy skała jest stopiona, życie tam nie występuje, ale potem twardnieje i istoty żywe
powoli zaczynają zasiedlać tę skałę z lawy. Części nie będziesz w stanie dostrzec
gołym okiem, na przykład mikrobów, ale zobaczysz inne, na przykład paprocie i tego typu rośliny, które często nazywamy
gatunkami pionierskimi. Często sprawiają, że środowisko jest bardziej odpowiednie dla innych
form życia. Mogą więc powoli rozkładać tę skałę. Kiedy umierają, razem z rozłożoną skałą, która ulega erozji pod wpływem wody, wiatru, i deszczu, zaczynają tworzyć glebę i warunki
bardziej sprzyjające innym gatunkom. Te gatunki pionierskie nie muszą nawet być roślinami
czy mikrobami. Czytałem ostatnio artykuł o tym,
jak na Hawajach ludzie chcą przejąć tę ziemię, bo jest usytuowana przy nabrzeżu. I chociaż plaża mogła jeszcze właściwie
nie powstać, to jest to teren z widokiem na ocean. Zatem ludzie też mogą być
gatunkiem pionierskim, który chce zająć ten teren. I ten nowy ląd nie jest formowany tylko
przez strumień lawy. Są też inne przykłady formowania siedlisk. Te zdjęcia przedstawiają formowanie się
nowego siedliska z powodu cofania się lodowców. Kiedy lodowce pokrywały te skały, nie występowało tam życie. Jednak kiedy lodowiec się cofnął
w tym miejscu, można zauważyć mchy i inne gatunki pionierskie, które zaczęły
zasiedlać teren. I z czasem sprawią, że będzie on coraz bardziej odpowiedni
dla innych typów gatunków. Tyle o sukcesji pierwotnej. Inaczej jest w przypadku sukcesji wtórnej. Jest wiele sposobów, w jaki może ona przebiegać. Jednym z najczęściej podawanych przykładów jest to, co następuje po
jakiejś katastrofie. Na tym zdjęciu widzimy pożar, mówimy więc o sukcesji wtórnej, ponieważ istniała biocenoza, ale potem
wybuchł pożar i ten pożar mógł zniszczyć
dużą część biocenozy. Powstaje wtedy przestrzeń, w której
może powstać coś innego. Zatem po pożarze las może wyglądać tak, a wtedy pojawiają się gatunki,
które zaczynają zasiedlać miejsca, w których wiele gatunków
mogło zginąć lub zginęło w pożarze. Czasem po jakiejś katastrofie możesz napotkać taki sam rodzaj biocenozy jak przed katastrofą, ale czasem może powstać zupełnie inna, więc biocenozy nie muszą odradzać się w dokładnie taki sam sposób. Ogółem biocenozy zmieniają się
na przestrzeni czasu i mamy do czynienia z sukcesją. Czasem biocenoza nie występuje, a potem powstaje na drodze
sukcesji pierwotnej. Czasem jednak następuje jakaś katastrofa, która w pewien sposób zmienia środowisko i może zmienić skład biocenozy. Nie musi to być tak dramatyczne jak formowanie lądu przez lawę, pożar lasu czy cofający się lodowiec. Może to być spowodowane chorobą albo po prostu nowy gatunek zostaje
w jakiś sposób wprowadzony i zmienia skład, zmienia konkurencję, drapieżnictwo czy dynamikę symbiozy w obrębie danej biocenozy.