If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Jeżeli jesteś za filtrem sieci web, prosimy, upewnij się, że domeny *.kastatic.org i *.kasandbox.org są odblokowane.

Główna zawartość

Sukcesja ekologiczna - film z polskimi napisami

Biocenozy są dynamiczne i z czasem się zmieniają, a my możemy z łatwością zaobserwować ten proces po zaburzeniu równowagi lub na nowym terenie. Dowiedz się więcej o  sukcesji pierwotnej i wtórnej oraz gatunkach pionierskich. Stworzone przez: Sal Khan.

Chcesz dołączyć do dyskusji?

Na razie brak głosów w dyskusji
Rozumiesz angielski? Kliknij tutaj, aby zobaczyć więcej dyskusji na angielskiej wersji strony Khan Academy.

Transkrypcja filmu video

Kiedy patrzymy na biocenozę na danym siedlisku, można zadać sobie pytanie: czy ta biocenoza zawsze tak wyglądała? Czy zawsze tu była? Czy był taki moment, w którym nie było tutaj życia? Odpowiedź brzmi: tak, biocenozy zmieniają się na przestrzeni czasu i jest pewne stadium początkowe, w którym na tym siedlisku może nie występować życie, ale wtedy ono powoli się tam zadomawia, i jego skład może się zmieniać na przestrzeni czasu, skład tej biocenozy. To ogólne pojęcie nazywamy sukcesją ekologiczną. Sukcesja ekologiczna. Często mówi się o różnych typach sukcesji ekologicznej, wyróżnia się sukcesję pierwotną, która rozpoczyna się, kiedy nie występuje życie, ponieważ siedlisko jest nowe, a następnie pojawiają się tam formy życia. Najlepszym przykładem lub jednym z najlepszych jest uformowanie nowego lądu przez lawę. Oto zdjęcia z Hawajów, gdzie powstaje nowy ląd, kiedy twardnieje lawa. Na początku, kiedy skała jest stopiona, życie tam nie występuje, ale potem twardnieje i istoty żywe powoli zaczynają zasiedlać tę skałę z lawy. Części nie będziesz w stanie dostrzec gołym okiem, na przykład mikrobów, ale zobaczysz inne, na przykład paprocie i tego typu rośliny, które często nazywamy gatunkami pionierskimi. Często sprawiają, że środowisko jest bardziej odpowiednie dla innych form życia. Mogą więc powoli rozkładać tę skałę. Kiedy umierają, razem z rozłożoną skałą, która ulega erozji pod wpływem wody, wiatru, i deszczu, zaczynają tworzyć glebę i warunki bardziej sprzyjające innym gatunkom. Te gatunki pionierskie nie muszą nawet być roślinami czy mikrobami. Czytałem ostatnio artykuł o tym, jak na Hawajach ludzie chcą przejąć tę ziemię, bo jest usytuowana przy nabrzeżu. I chociaż plaża mogła jeszcze właściwie nie powstać, to jest to teren z widokiem na ocean. Zatem ludzie też mogą być gatunkiem pionierskim, który chce zająć ten teren. I ten nowy ląd nie jest formowany tylko przez strumień lawy. Są też inne przykłady formowania siedlisk. Te zdjęcia przedstawiają formowanie się nowego siedliska z powodu cofania się lodowców. Kiedy lodowce pokrywały te skały, nie występowało tam życie. Jednak kiedy lodowiec się cofnął w tym miejscu, można zauważyć mchy i inne gatunki pionierskie, które zaczęły zasiedlać teren. I z czasem sprawią, że będzie on coraz bardziej odpowiedni dla innych typów gatunków. Tyle o sukcesji pierwotnej. Inaczej jest w przypadku sukcesji wtórnej. Jest wiele sposobów, w jaki może ona przebiegać. Jednym z najczęściej podawanych przykładów jest to, co następuje po jakiejś katastrofie. Na tym zdjęciu widzimy pożar, mówimy więc o sukcesji wtórnej, ponieważ istniała biocenoza, ale potem wybuchł pożar i ten pożar mógł zniszczyć dużą część biocenozy. Powstaje wtedy przestrzeń, w której może powstać coś innego. Zatem po pożarze las może wyglądać tak, a wtedy pojawiają się gatunki, które zaczynają zasiedlać miejsca, w których wiele gatunków mogło zginąć lub zginęło w pożarze. Czasem po jakiejś katastrofie możesz napotkać taki sam rodzaj biocenozy jak przed katastrofą, ale czasem może powstać zupełnie inna, więc biocenozy nie muszą odradzać się w dokładnie taki sam sposób. Ogółem biocenozy zmieniają się na przestrzeni czasu i mamy do czynienia z sukcesją. Czasem biocenoza nie występuje, a potem powstaje na drodze sukcesji pierwotnej. Czasem jednak następuje jakaś katastrofa, która w pewien sposób zmienia środowisko i może zmienić skład biocenozy. Nie musi to być tak dramatyczne jak formowanie lądu przez lawę, pożar lasu czy cofający się lodowiec. Może to być spowodowane chorobą albo po prostu nowy gatunek zostaje w jakiś sposób wprowadzony i zmienia skład, zmienia konkurencję, drapieżnictwo czy dynamikę symbiozy w obrębie danej biocenozy.