Niedokrwistość - w skrócie

Czym jest niedokrwistość

Anemia, inaczej niedokrwistość, to choroba, w której pacjent ma za mało czerwonych krwinek - erytrocytów (RBCs od angielskiego Red Blood Cells) lub białka hemoglobiny (Hgb) we krwi. Choroba ta może również powodować obniżenie poziomu hematokrytu (HCT). Pamiętaj, krwinki czerwone zawierają w sobie białko - hemoglobinę, która wiąże się z tlenem w płucach i transportuje go do reszty organizmu. Hematokryt to odsetek krwinek czerwonych w stosunku do innych komponentów krwi (osocza).

Poniżej przedstawione są normy poziomu krwinek czerwonych, hemoglobiny i hematokrytu zarówno u kobiet jak i u mężczyzn. Pamiętaj, że normy te mogą się wahać w zależności od wieku, czy wzrostu i wielu innych czynników. Wyniki analizy krwi, które wskazują, ze ma się niższe wartości, niż te przedstawione zazwyczaj sugerują, że dana osoba choruje na anemię.

	Mężczyźni	Kobiety
Czerwone krwinki (RBC)	4.7 - 6.1 milionów komórek/mcL	4.2 - 5.4 milionów komórek/mcL
Hemoglobina (Hgb)	13.8 - 18.0 g/dL (8.6 - 11.2 mmol/L)	12.1 - 15.1 g/dL (7.5 to 9.4 mmol/L)
Hematokryt (Hct)	42 - 52%	37 - 46%

Teraz poświęć chwilę i przemyśl fakt, że 5 milionów czerwonych krwinek (średnia między płciami) zostają upchnięte w pojedynczym mikrolitrze (mcL) (1/1000 mililitra). Ciężko sobie wyobrazić tak wiele czerwonych krwinek w tak małej przestrzeni. A co jeśli mielibyśmy odrobinę krwi w 2 mikrolitrach (mcL) objętości? Ile czerwonych krwinek byłoby w tej odrobinie krwi?

Filmy wideo na Khan Academy

Zobacz transkrypcję filmu

Co znajduje się wewnątrz krwi?

Można traktować krwinkę czerwoną jako pudełko zawierające cząsteczki hemoglobiny. Każda cząsteczka hemoglobiny ma dwie części, zwane "hemem" i "globiną". Globina jest białkiem, które jest jak cegły i zaprawa dla domu; zapewnia strukturę. Hem jest dyskiem w białku globinie który zawiera pojedynczy atom żelaza w swoim centrum. W rzeczywistości żelazo jest tym, co sprawia, że krew jest czerwona, gdy tlen jest niedaleko, zupełnie jak wtedy gdy żelazo rdzewieje (również jest wtedy czerwone!) w obecności tlenu. Każda cząsteczka hemu może przyłączyć się do 1 cząsteczki tlenu, a każda cząsteczka globiny wiąże dokładnie 4 cząsteczki hemu.

Oznacza to, że jedna cząsteczka hemoglobiny wiąże 4 cząsteczki tlenu, a w każdej krwince czerwonej znajduje się 250 milionów cząsteczek hemoglobiny.

To dużo tlenu! If you don’t have enough red blood cells and/or hemoglobin, then your body won’t be able to effectively transport oxygen. Check out "What is anemia?" for a quick overview.

Jakie są objawy anemii?

Niedokrwistość oznacza, że nie masz wystarczająco dużo krwinek czerwonych i/lub hemoglobiny do efektywnego transportu tlenu w organizmie; :wszystkie objawy odnoszą się do tego problemu. Tlen nie zostaje efektywnie dostarczany do mózgu, mięśni i skóry, prowadząc do pewnych typowych objawów, takich jak zmęczenie, słaba koncentracja, osłabienie i bladość skóry (bladość). Te objawy są wspólne dla wszystkich niedokrwistości.

Z drugiej strony, niektóre objawy są specyficzne dla przyczyn leżących u podstaw anemii:

Anemie hemolityczne są grupą chorób w których czerwone krwinki są przedwcześnie niszczone. Gdy hemoglobina w czerwonych krwinkach jest rozkładana, centralne pierścienie białka (zwane hemem) są przekształcane do bilirubiny. Zazwyczaj pozbywamy się bilirubiny w moczu/kale, ale jeśli jest jej zbyt wiele pływającej, może akumulować się w organizmie i powodować żółknięcie skóry (tzw. żółtaczka).
W anemiach z niedoboru żelaza ciało nie jest stanie efektywnie wytwarzać hemoglobiny gdyż każdy hem zawiera w sobie trochę żelaza. Pacjentów z niedoborem żelaza w rezultacie czasami nachodzi dziwna chęć jedzenia takich rzeczy jak ziemia, piasek czy lód.
U kobiet w ciąży krew zostaje rozrzedzona, jako że objętość krwi wzrasta, ale liczba czerwonych krwinek pozostaje taka sama. Tego typu "anemia z rozrzedzenia" jest powszechna a zwiększona objętość krwi może powodować kołatanie serca (to uczucie, gdy Twoje serce pomija uderzenie).
Pacjenci z anemią sierpowatą mają czerwone krwinki, które są zdeformowane i nie przechodzą gładko przez naczynia krwionośne. Gdy takie czerwone krwinki zablokują naczynie krwionośne może to spowodować silny ból w kościach lub klatce piersiowej.

Co powoduje anemię?

Jest naprawdę WIELE chorób i stanów chorobowych, które mogą doprowadzić do anemii. Te choroby można razem zgrupować w cztery powszechne przyczyny zbyt małej liczby czerwonych czerwonych krwinek we krwi.

Przyczyny	Towarzyszące schorzenia
Obniżona produkcja RBC	anemia aplastyczna, niedobór kwasu foliowego, anemia z niedoboru żelaza, choroby nerek, białaczka i zespoł melodysplatyczny, talasemia, anemia złośliwa (niedobór witaminy B12), choroby przewlekłe (np. HIV, choroba Crohna itp.)
Zwiększone obumieranie RBC	niedobór dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej, anemia hemolityczna, anemia sierpowata, powikłania potransfuzyjne
Utrata RBC (krwawienie)	wrzody żołądowo-jelitowe, większe zranienie lub operacja, menstruacja
Rozcieńczenie RBC (przeciążenie płynami)	ciąża

Jak prawdopodobne jest, że zachorujesz na anemię?

Anemia jest najczęstszym zaburzeniem krwi występującym u 1,6 miliarda ludzi (1 z 4), a najbardziej zagrożone są małe dzieci i kobiety w ciąży. Prawdopodobieństwo rozwinięcia się u Ciebie anemii zależy od lezącej u jej podstaw przyczyny. Na przykład:

Anemia z powodu niedoboru żelaza stanowi połowę wszystkich anemii na świecie i jest najpowszechniejsza wśród kobiet ze względu na ich cykl menstruacyjny.
Niedokrwistość sierpowata dotyka 1 na 100 osób w Afryce, ale 1 na 3000 w Stanach Zjednoczonych. Jest tak, ponieważ niedokrwistość sierpowata jest chorobą genetyczną wykrywaną u ludzi afrykańskiego dziedziczenia.

Wegetarianie/weganie, kobiety w ciąży i alkoholicy mają zwiększone ryzyko niedokrwistości z niedoboru składników odżywczych:

Wegetarianie/weganie mają zwiększone ryzyko niedokrwistości z niedoboru żelaza i niedokrwistości z niedoboru witaminy B12, ponieważ produkty zwierzęce posiadają te składniki odżywcze.
Kobiety w ciąży mają zwiększone zapotrzebowanie na żelazo i witaminy, aby wspomóc wzrost płodu i mają zwiększone ryzyko niedoborów żelaza, kwasu foliowego i witaminy B12.
Alkohol osłabia zdolność wątroby do metabolizowania kwasu foliowego, co prowadzi do niedokrwistości z niedoboru kwasu foliowego u alkoholików.

Jak można zapobiegać anemii?

Anemiom spowodowanym niedoborem żelaza, kwasu foliowego czy witaminy B12 można łatwo zapobiegać, stosując suplementy witaminowe i zdrową dietę. Inne anemie, takie jak anemia sierpowata są uwarunkowane genetycznie i da się im zapobiec.

Jak leczy się anemię?

Anemię leczy się poprzez rozwiązanie przyczyn leżących u jej podstaw. Pacjenci z anemią z powodu nagłej utraty krwi mogą otrzymać transfuzję krwi, a pacjenci z niskim poziomem żelaza czy kwasu foliowego dostaną suplementy witaminowe i mineralne. Dodatkowe leki mogą być podane w celu leczenia choroby samej w sobie, takie jak sterydy w celu hamowania układu immunologicznego w anemii hemolitycznej.

Weź pod uwagę:

Można zauważyć, że mężczyźni mają więcej czerwonych krwinek i hemoglobiny w określonej objętości krwi niż kobiety. Jak myślisz, dlaczego tak może być? Naukowcy jeszcze nie są pewni, ale jedną z hipotez jest, że wyższy poziom testosteronu u mężczyzn stymuluje produkcję czerwonych krwinek.
Niektórzy sportowcy byli nakryci na "dopingu krwi" poprzez używanie produktów, takich jak hormon erytropoetyna przed ważnym wydarzeniem. Po co to robią? Jednym z powodów jest to, że erytropoetyna (normalnie produkowana w nerkach) jest hormonem, który przyczynia się do zwiększenia produkcji czerwonych krwinek. Wstrzykiwanie dodatkowej erytropoetyny oznacza, że będzie produkowanych więcej czerwonych krwinek, a to oznacza, że więcej tlenu jest dostarczane do mięśni z każdym uderzeniem serca w czasie tego wydarzenia. Doping krwi jest uważany za oszustwo w większości sportów i jest niebezpieczny dla sportowca, ponieważ szybkie dostarczenie zbyt dużej liczby czerwonych krwinek zwiększa gęstość krwi, co może prowadzić do niewydolności serca i udaru!

Chcesz dołączyć do dyskusji?

Zaloguj się

Sortuj według

Na razie brak głosów w dyskusji

Rozumiesz angielski? Kliknij tutaj, aby zobaczyć więcej dyskusji na angielskiej wersji strony Khan Academy.