If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Jeżeli jesteś za filtrem sieci web, prosimy, upewnij się, że domeny *.kastatic.org i *.kasandbox.org są odblokowane.

Główna zawartość

Czym jest rozwarstwienie aorty? — film z polskimi napisami

Stworzone przez: Vishal Punwani.

Chcesz dołączyć do dyskusji?

Na razie brak głosów w dyskusji
Rozumiesz angielski? Kliknij tutaj, aby zobaczyć więcej dyskusji na angielskiej wersji strony Khan Academy.

Transkrypcja filmu video

Rozwarstwienie aorty to stan zagrażający życiu polegający na rozdzieleniu się warstw tworzących ścianę aorty. polegający na rozdzieleniu się warstw tworzących ścianę aorty. Jeśli nie do końca ma to dla ciebie sens, za moment wszystko wytłumaczę. Każda komórka ciała potrzebuje tlenu, by przetrwać. Każda komórka ciała potrzebuje tlenu, by przetrwać. Stały dopływ tlenu do tkanek jest niezwykle ważny, bo jeśli go zabraknie, już po kilku minutach komórki zaczynają umierać. już po kilku minutach komórki zaczynają umierać. Dlatego mamy specjalne komórki, które dostarczają tlen do wszystkich innych komórek organizmu. Chodzi o krwinki czerwone. Wędrują one po całym organizmie dzięki układowi krążenia, zbudowanemu z tętnic, żył oraz serca. Skoro znamy już podstawowe komponenty układu krążenia i wiemy, że są niezbędne, by krew mogła krążyć i utrzymywać nas przy życiu, skupmy się na głównej tętnicy naszego organizmu, czyli aorcie. skupmy się na głównej tętnicy naszego organizmu, czyli aorcie. Na początek zobaczmy, gdzie dokładnie leży aorta. Mamy tutaj schemat tułowia. Patrzymy na niego od boku, a więc to przekrój strzałkowy. Specjalnie wybrałem właśnie ten przekrój, żeby widać było różne fragmenty aorty. Aorta bierze początek u podstawy serca, podąża ku górze, a następnie zakręca w dół w okolicy górnego śródpiersia podąża ku górze, a następnie zakręca w dół w okolicy górnego śródpiersia i kieruje się za serce, pomiędzy mięśniem sercowym a kręgosłupem aż do wysokości tuż poniżej pępka, gdzie dzieli się na dwie tętnice. Tętnice biodrowe wspólne. Można zatem wyróżnić różne regiony aorty. Ten fragment nazywamy łukiem aorty. To jest aorta piersiowa, po łacinie thoracica, od thorax, czyli tułów. Natomiast ten długi odcinek poniżej przepony to aorta brzuszna. Tak więc aorta wygląda od boku, ale żeby lepiej ją sobie wyobrazić przyjrzyjmy się jej jeszcze od przodu. Mamy tu zatem przekrój podłużny i widzimy, że aorta znajduje się w samym centrum organizmu. i widzimy, że aorta znajduje się w samym centrum organizmu. Podąża za sercem, a następnie kieruje się wzdłuż kręgosłupa, w dół trzonów kręgów. A więc aorta znajduje się tuż przed kręgosłupem. A więc aorta znajduje się tuż przed kręgosłupem. Aorta jest główną tętnicą naszego organizmu, bo stanowi jak gdyby autostradę, która zaopatruje w krew całe ciało. Począwszy od serca, krew wędruje z lewej komory do aorty, Począwszy od serca, krew wędruje z lewej komory do aorty, a dalej do coraz to mniejszych tętnic i tętniczek, aż dotrze do każdego miejsca w organizmie. Zatem wracając do analogii do autostrady, te dwie nieduże tętnice byłyby pierwszymi dwoma zjazdami, to prawa i lewa tętnica wieńcowa, trzeci zjazd to pień ramienno-głowowy, który zaopatruje część głowy i prawą kończynę górną. Tutaj na dole mamy tętnice nerkowe, zaopatrujące nerki, Tutaj na dole mamy tętnice nerkowe, zaopatrujące nerki, natomiast poniżej prawą i lewą tętnicę biodrową wspólną, które doprowadzają krew do miednicy i kończyn dolnych. które doprowadzają krew do miednicy i kończyn dolnych. Od aorty odchodzą oczywiście także inne tętnice, to tylko przykłady. Widać zatem, że aorta jest niezwykle istotnym naczyniem. Widać zatem, że aorta jest niezwykle istotnym naczyniem. Dlatego powinno nam zależeć na tym, żeby utrzymać ją w dobrej kondycji. Dlatego powinno nam zależeć na tym, żeby utrzymać ją w dobrej kondycji. Czasem jednak dzieje się inaczej i to sprowadza nas do początku tego filmu. i to sprowadza nas do początku tego filmu. Jedną z chorób, jakie mogą dotknąć aorty jest jej rozwarstwienie. Jak mówiłem, jest ono stanem zagrożenia życia, Jak mówiłem, jest ono stanem zagrożenia życia, polegającym na oddzieleniu się od siebie warstw ściany aorty. Łatwiej będzie to sobie wyobrazić, jeśli przyjrzymy się budowie ściany aorty i zobaczymy, gdzie może dojść do rozwarstwienia. Weźmy sobie na przykład ten fragment i zobaczmy, jak zbudowana jest jej ściana. Wyróżniamy jej trzy główne warstwy. Można je określać mianem warstw lub mianem błon. Na zewnątrz leży błona zewnętrzna, czyli przydanka. Na zewnątrz leży błona zewnętrzna, czyli przydanka. Otacza ona grubą błonę środkową, czy też warstwę środkową, Błona środkowa to gruba warstwa zbudowana z włókien mięśniowych, Błona środkowa to gruba warstwa zbudowana z włókien mięśniowych, dzięki którym aorta jest w stanie wytrzymać ciśnienie krwi, a bywa, że wcale nie jest ono niskie. I w końcu, najbliżej środka znajduje się błona wewnętrzna, I w końcu, najbliżej środka znajduje się błona wewnętrzna, nazywana czasem tunica intima. Jest ona najbardziej wewnętrzną warstwą spośród tych trzech. Zatem trzy warstwy. Błona zewnętrzna jak gdyby utrzymuje aortę na miejscu, Błona zewnętrzna jak gdyby utrzymuje aortę na miejscu, błona środkowa to ta gruba warstwa mięśniowa, natomiast błona wewnętrzna jest dość cienka i tworzy ona światło aorty, przez które przepływa krew. i tworzy ona światło aorty, przez które przepływa krew. Wyobraź sobie jak serce, które znajduje się tutaj, co sekundę wyrzuca krew pod dużym ciśnieniem. Aorta jest zatem stale narażona na wysokie ciśnienia i naprężenie ścinające, a więc i na uszkodzenia, będące wynikiem działania sił mechanicznych. O rozwarstwieniu aorty mówimy, kiedy przerwaniu ulega błona wewnętrzna i krew dostaje się tutaj, pomiędzy błonę wewnętrzną a środkową, oddzielając od siebie te dwie warstwy tak, oddzielając od siebie te dwie warstwy tak, że z każdym uderzeniem serca dostaje się tam kolejna porcja krwi że z każdym uderzeniem serca dostaje się tam kolejna porcja krwi i pogłębia uszkodzenie. Jakbyśmy obierali jajko ugotowane na twardo i dotarli do tej cienkiej błonki, po przerwaniu której jajko obiera się już bardzo łatwo. po przerwaniu której jajko obiera się już bardzo łatwo. Podobnie jest z aortą. Coraz więcej krwi przedostaje się przez przedarcie pomiędzy błonę wewnętrzną a środkową, rozwarstwienie pogłębia się i poszerza i może dojść do jednej z dwóch rzeczy. i może dojść do jednej z dwóch rzeczy. Albo rozwarstwienie się powiększa, Albo rozwarstwienie się powiększa, albo powstaje kolejne przedarcie, którym krew powraca do właściwego światła aorty. Jeśli będzie się powiększać i coraz więcej krwi będzie trafiać z naczyń do rozwarstwienia, to coraz mniej będzie docierać w inne miejsca i pełnić swoje funkcje. to coraz mniej będzie docierać w inne miejsca i pełnić swoje funkcje. Można w ten sposób utracić mnóstwo krwi, ponieważ dostaje się ona do rozwarstwienia i coraz bardziej rozdziera aortę wzdłuż błony wewnętrznej. Może nawet ciągnąć się przez całą długość aorty i zgromadzić mnóstwo krwi, co szybko doprowadza do poważnych skutków, takich jak hipotensja i wstrząs. A więc rozwarstwienie tworzy światło prawdziwe, wyścielone błoną wewnętrzną z obydwu stron oraz światło rzekome, pomiędzy błoną wewnętrzną a środkową, w obrębie którego mogą pojawiać się kolejne patologie. w obrębie którego mogą pojawiać się kolejne patologie. Wiemy już czym jest rozwarstwienie, ale co jest jego przyczyną? Zrobię nam trochę miejsca. Najczęstszą przyczyną rozwarstwienia aorty jest przewlekłe nadciśnienie tętnicze, czyli patologicznie wysokie ciśnienie krwi. Nadciśnienie notuje się w dwóch trzecich przypadków rozwarstwień, ponieważ powoduje ono zmiany degeneracyjne ścian tętnic, w tym aorty. ponieważ powoduje ono zmiany degeneracyjne ścian tętnic, w tym aorty. Inną ważną przyczyną są choroby tkanki łącznej, takie jak zespół Marfana, czy Ehlersa-Danlosa. takie jak zespół Marfana, czy Ehlersa-Danlosa. Wiążą się one z osłabieniem ściany aorty, ale też innych struktur z tkanki łącznej. ale też innych struktur z tkanki łącznej. Czasem najpierw pojawia się tętniak, czyli osłabienie i poszerzenie ściany aorty i to też zwiększa ryzyko rozwarstwienia. Może je też wywołać uraz klatki piersiowej. Na przykład wypadek motocyklowy. Mężczyźni obarczeni są 2-3 krotnie większym ryzykiem rozwarstwienia. Mężczyźni obarczeni są 2-3 krotnie większym ryzykiem rozwarstwienia. Ważnym czynnikiem ryzyka jest też wiek. Ważnym czynnikiem ryzyka jest też wiek. Rozwarstwienia aorty zdarzają się najczęściej w wieku od 50 do 65 lat. Rozwarstwienia aorty zdarzają się najczęściej w wieku od 50 do 65 lat. Chyba, że obecna jest któraś z chorób tkanki łącznej. Chyba, że obecna jest któraś z chorób tkanki łącznej. W takim wypadku szczyt zachorowań przypada na 20-40 rok życia. W takim wypadku szczyt zachorowań przypada na 20-40 rok życia. Wyróżnia się dwie główne klasyfikacje rozwarstwień aorty. Wyróżnia się dwie główne klasyfikacje rozwarstwień aorty. Klasyfikacje Stanford i DeBakey'a, przy czym ja skupię się na klasyfikacji Stanford. Klasyfikacja rozwarstwienia jest niezwykle ważna, ponieważ ma ogromne znaczenie dla wyboru metody leczenia. ponieważ ma ogromne znaczenie dla wyboru metody leczenia. Zróbmy trochę miejsca. W klasyfikacji Stanford wyróżnia się dwa typy rozwarstwienia. W klasyfikacji Stanford wyróżnia się dwa typy rozwarstwienia. Typ A oraz typ B. Typ A to rozwarstwienie obejmujące obszar aorty przed odejściem lewej tętnicy podobojczykowej. Tętnica podobojczykowa lewa zaczyna się tutaj, a więc rozwarstwienie typu A zaczyna się w którymś miejscu tego odcinka aorty. Natomiast typ B obejmuje aortę zstępującą, za odejściem lewej tętnicy podobojczykowej, czyli typ B to rozwarstwienie występujące gdzieś odtąd aż dotąd. czyli typ B to rozwarstwienie występujące gdzieś odtąd aż dotąd. I jeszcze raz, ich rozróżnienie jest ważne dla wyboru terapii. Rozwarstwienia typu A zazwyczaj wymagają operacji, podczas gdy rozwarstwienia typu B częściej leczone są zachowawczo. Miejmy więc ten podział na uwadze i przyjrzyjmy się temu, w których miejscach najczęściej dochodzi do rozwarstwień. Najczęstszym z nich jest fragment aorty leżący około 2 centymetrów ponad korzeniem aorty, a więc rozwarstwienie typu A. Innym bardzo częstym miejscem jest fragment tuż za odejściem lewej tętnicy podobojczykowej, czyli rozwarstwienie typu B, przy czym około 90% spośród wszystkich rozwarstwień rozpoczyna się w odległości 10 cm od zastawki aortalnej, która leży tutaj, na szczycie lewej komory. Dlaczego właśnie tutaj, a nie w innych miejscach? Dlaczego właśnie te dwa miejsca i te 10 centymetrów od zastawki aortalnej? Wyobraź sobie lewą komorę, która bez przerwy wyrzuca krew do proksymalnego odcinka aorty. która bez przerwy wyrzuca krew do proksymalnego odcinka aorty. To właśnie ten odcinek jest najbardziej narażony na uszkodzenia, dlatego to tutaj aorta jest najbardziej narażona na osłabienie i rozwarstwienie ściany. dlatego to tutaj aorta jest najbardziej narażona na osłabienie i rozwarstwienie ściany. Również ze względu na to, że tuż za zastawką przepływ krwi jest turbulentny, a dopiero dalej się ukierunkowuje. Krew cały czas uderza przez to w ściany proksymalnego odcinka aorty i z czasem przyczynia się do jej osłabienia. i z czasem przyczynia się do jej osłabienia. A jak objawia się rozwarstwienie aorty? A jak objawia się rozwarstwienie aorty? Najczęściej jest to nagły, bardzo silny ból w klatce piersiowej, Najczęściej jest to nagły, bardzo silny ból w klatce piersiowej, często promieniujący do grzbietu. Pacjenci opisują go jako rozdzierający ból w kierunku pleców. Pacjenci opisują go jako rozdzierający ból w kierunku pleców. Może on też promieniować do ramion, podobnie jak ból zawałowy towarzyszący zawałowi serca. Pozostałe objawy to pocenie, nudności, duszność, osłabienie oraz zawroty głowy. Jeśli rozwarstwienie obejmuje aortę brzuszną, mogą pojawić się również bóle brzucha promieniujące na boki. Rozpoznanie rozwarstwienia aorty może sprawiać pewne trudności, ponieważ daje ono podobne objawy, co inne stany chorobowe, dlatego lekarz musi zrobić dokładny wywiad i badanie fizykalne, by prawidłowo poprowadzić diagnostykę, w tym wykonanie badań obrazowych, które pozwolą na na dokładne uwidocznienie rozwarstwienia i jego dokładnej lokalizacji, co stanowi klucz do wdrożenia odpowiedniego leczenia, o czym już wspominałem. Jednym z takich badań jest echo przezprzełykowe, inaczej TEE, które wykorzystuje fale ultradźwiękowe do zobrazowania serca. które wykorzystuje fale ultradźwiękowe do zobrazowania serca. Bywa ono bardzo przydatne, bo jest badaniem tanim i szybkim, ale umożliwia zobaczenie jedynie zastawki aortalnej i aorty piersiowej. Nie pozwala niestety na zbadanie aorty brzusznej, która również może być objęta rozwarstwieniem. która również może być objęta rozwarstwieniem. To TK, czyli tomografia komputerowa z kontrastem jest złotym standardem diagnostyki rozwarstwienia aorty. Uwidacznia ona aortę na całej długości, z całością potencjalnego rozwarstwienia i wykorzystuje kontrast jodowy podawany dożylnie, dzięki któremu serce, aorta i inne naczynia są w TK bardzo dobrze widoczne. I w końcu, tomografia rezonansu magnetycznego, czyli MRI, wykazuje 100% czułość i swoistość w wykrywaniu rozwarstwienia aorty. Czyli jeśli jest rozwarstwienie, to rezonans na pewno je pokaże i pozwoli na prawidłową diagnozę. to rezonans na pewno je pokaże i pozwoli na prawidłową diagnozę. MRI wykorzystuje pole magnetyczne do obrazowania różnych struktur organizmu. W tym przypadku aorty. Warto przypomnieć, że choć MRI wykazuje 100% czułość i swoistość, to TK jest złotym standardem, ponieważ wiąże się z mniejszym ryzykiem dla pacjenta niż MRI.