If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Jeżeli jesteś za filtrem sieci web, prosimy, upewnij się, że domeny *.kastatic.org i *.kasandbox.org są odblokowane.

Główna zawartość

Czym jest udar? - film z polskimi napisami

Odwiedź nas na (http://www.khanacademy.org/science/healthcare-and-medicine) aby dowiedzieć się więcej o zdrowiu i medycynie. Te filmy nie stanowią porady medycznej i pełnią jedynie funkcję informacyjną. Filmy te nie mają na celu zastąpienia profesjonalnej porady medycznej, diagnozy lub leczenia. Zawsze zasięgnij porady personelu medycznego w razie jakichkolwiek pytań związanych z Twoim stanem zdrowia. Nigdy nie lekceważ profesjonalnej porady medycznej lub nie zwlekaj z jej zasięgnięciem pod wpływem żadnych przeczytanych w Khan Academy treści, lub obejrzanych tu filmów. Polskie napisy: fundacja Edukacja dla Przyszłości, dzięki wsparciu Fundacji HASCO-LEK i Fundacji Akamai. Stworzone przez: Vishal Punwani.

Chcesz dołączyć do dyskusji?

Na razie brak głosów w dyskusji
Rozumiesz angielski? Kliknij tutaj, aby zobaczyć więcej dyskusji na angielskiej wersji strony Khan Academy.

Transkrypcja filmu video

Zanim zagłębimy się w szczegóły związane z udarem, pozwól, że pokażę Ci na co dokładnie patrzysz. To jest widok boczny człowieka. Możemy zobaczyć zawartość jego czaszki. Oznaczmy parę rzeczy. To jest czaszka, oczywistą rolą czaszki jest ochrona mózgu. Mamy kresomózgowie oznaczone kolorem różowym. Poniżej jest móżdżek oraz pień mózgu. Przechodząc do naczyń, do naczyń krwionośnych wszystkie oznaczone kolorem niebieskim to żyły. Żyły, które odprowadzają krew z mózgu. Oznaczmy teraz niektóre tętnice. Z przodu mamy tętnice szyjną wewnętrzną. Pamiętaj, że patrzymy teraz na lewą stronę mózgu. Więc możemy zobaczyć tylko lewą. Tutaj, biegnącą pomiędzy kręgami mamy tętnicę kręgową. Tutaj robi się trochę skomplikowanie. To jest tętnica podstawna. A to tętnica środkowa mózgu. W skróce MCA. Tutaj mamy tętnice tylnią mózgu. W skrócie PCA. A z przodu ACA, czyli tętnicę przednią mózgu. Widzisz teraz koło tętnicze Willisa formujące się tutaj. Dobra. Przejdźmy dalej. Wszystkie te naczynia krwionośne, o których mówiliśmy dostarczają krew do Twojego mózgu. Jeśli stracisz niektóre z nich albo wszystkie źródła dostarczające krew do mózgu, stracisz również niektóre albo wszystkie funkcje mózgu. Więc brak dostaw krwi wiąże się z utratą funkcji mózgu, to jest udar. Mamy dwa główne sposoby zaburzenia dostaw krwi do mózgu. Najbardziej powszechnym zaburzeniem jest zatrzymanie przepływu krwi do część Twojego mózgu. Narysuję to dla Ciebie. Powiedźmy, że tętnica przednia mózgu jest zablokowana. Oznacza to, że krew nie ma możliwości przejść z wcześniejszej części ACA do kolejnej części ACA. A jeśli krew nie może przejść, to tkanka mózgu poniżej, które potrzebuje tlenu z tej krwi, ta tkanka mózgu zacznie się uszkadzać i obumierać. Drugim rodzajem zaburzenia, które nie jest tak powszechne, ale jest naprawdę, naprawdę bardzo poważne to takie, w którym naczynia krwionośne krążenia mózgowego, pękną. Powiedźmy, że ten fragment ACA, dokładnie przed miejscem łączącym ACA z tętnicą łączącą przednią zaczyna się powiększać. Dobra? Zaczyna tworzyć się tętniak. Ostatecznie, ten tętniak może pęknąć. Jeśli pęknie, krew zacznie cieknąć z krążenia mózgowego i dostawać się do przestrzeni otaczającej Twój mózg. Jeśli to się wydarzy, pojawią się dwie główne konsekwencje. Po pierwsze, przez to, że krew wycieka z krążenia mózgowego, niektóre części, na przykład tętnica przednia mózgu nie otrzyma żadnej krwi. I powtórzę, ta tkanka mózgu poniżej nie dostanie tlenu. W rezultacie zacznie się proces jest niszczenia. Również, krew zacznie się gromadzić i wywierać nacisk na tkankę mózgową, niszcząc mózg również w ten sposób. Powiedzieliśmy o dwóch rodzajach udaru. Możesz mieć zablokowany przepływ krwi do określonego obszaru, to udar niedokrwienny. "Niedokrwienny" odnosi się do środowiska, do środowiska komórkowego, które nie otrzyma odpowiedniej ilości krwi. Możesz mieć również uszkodzone naczynie krwionośne, o czym mówiliśmy przed chwilą. Taki udar nazywamy udarem krwotocznym. Krwotocznym. "Krwotoczny" odnosi się do nagłego wypływu krwi. Dobra, mamy udar niedokrwienny i udar krwotoczny. Bez względu na to, czy masz udar niedokrwienny czy udar krwotoczny, w każdym przypadku dochodzi do obumierania komórek mózgu po około 3 minutach po uszkodzeniu. Dzieje się to z powodu braku tlenu, tak? Ponieważ nie dostają one odpowiedniej ilości krwi, nie mają odpowiednich dostaw krwi, a tym samym nie otrzymują też glukozy. Potrzebują glukozę z Twojej krwi, aby prawidłowo działać i przeprowadzać swoje skomplikowane funkcje. Jak myślisz, co może się wydarzyć, jeśli część Twojego mózgu przestanie działać, zacznie obumierać? Intuicyjnie możesz zacząć myśleć "Jeśli cześć mojego mózgu zacznie obumierać, to mogę stracić te umiejętności, za które ta część mózgu odpowiada", prawda? Przyjrzyjmy się kilu przykładom. Powiedźmy, że to jest skrzep. Mamy tutaj skrzep. Znajduje się on w tętnicy środkowej mózgu. Jeśli mamy tu skrzep, oznacza to, że krew nie potrafi przejść przez MCA, tak? Tutaj mamy krew w MCA. Nagle, tracimy zdolności, za które odpowiadały te tkanki mózgowe, przynajmniej tymczasowo. Tętnica środkowa mózgu jest bardzo ważna. Tak właściwie dostarcza krew do dwóch ważnych obszarów mózgu, jeden nazywamy ośrodkiem Broki, na zewnątrz mózgu, a drugi to ośrodek Wernickiego lub ośrodek Wernickiego, jeśli chciałbyś użyć wymowy niemieckiej. Te dwa obszary są bardzo, bardzo ważne w tworzeniu mowy, określania tego, jak mówisz oraz tego, czy rozumiesz, co inni ludzie mówią do Ciebie. Więc jeśli masz duży skrzep w tętnicy środkowej mózgu, doprowadzi on do braku przepływu krwi do ośrodka Broki i/lub ośrodka Wernickiego, skończysz z problemami z mową. Przejdźmy teraz do kolejnego przykładu. Powiedźmy, że masz skrzep tutaj, w tej małej tętnicy będącej rozgałęzieniem tętnicy podstawnej. Dobra? Biegnie ona wzdłuż pnia mózgu. Jest pełno specjalnych nerwów, nazywanych nerwami czaszkowym, które mają swój początek w pniu mózgu i wychodzą z niego w różnych kierunkach. Niektóre z nich są zaangażowane w kontrolowanie Twoich mięśni twarzy. Jeśli te neurony utracą dostęp do tlenu, może to oznaczać, że kąciki Twoich ust opadną, Twoje powieki zaczną opadać, ponieważ nie będziesz zdolny do używania niektórych mięśni twarzy. Co tak naprawdę określa, jak bardzo poważny jest udar? Tak naprawdę dwie rzeczy: gdzie do niego dojdzie oraz jak dużo tkanki mózgowej zostało uszkodzonej. Co to określa? Przede wszystkim to, które naczynia krwionośne są zaangażowane. Na przykład, jeśli masz duży skrzep tutaj, wtedy krew nie będzie mogła przepłynąć do pnia mózgu. Twój pień mózgu zacznie obumierać, i będzie to bardzo, bardzo złe ponieważ Twój pień mózgu jest odpowiedzialny za trzymanie Cię przy życiu. Twój pień mózgu ma wszystkie pierwotne ośrodki, które kontrolują oddychanie i Twoje serce oraz wiele innych niezbędnych do życia funkcji. Przeciwnie, jeśli masz skrzep, powiedźmy w tym małym naczyniu tutaj lub w tym małym naczyniu tu lub w tym tutaj. Do jak dużego urazu mózgu dojdzie wtedy? Skończysz z małym uszkodzeniem w każdym z tych małych obszarów. I podczas, gdy w idealnie sytuacji nie masz żadnego uszkodzenia mózgu, to rodzaj uszkodzeń, które pojawią się jeśli dojdzie do tych małych udarów w porównaniu do tego naprawdę, naprawdę dużego i znaczącego udaru, jest naprawdę znaczący. Dla przypomnienia, to jak bardzo poważny jest udar zależy od tego gdzie do niego dojdzie, tak... Jeszcze raz, nie chcesz mieć go w pniu mózgu. Oraz od tego, jak duży obszar mózgu jest zaangażowany. Czy uszkodzenie mózgu jest nieodwracalne? W większości przypadków, jest. Neurony zaczną obumierać po około czterech minutach bez dostępu do tlenu. Co prowadzi do wystąpienia udar? Jest kilka powszechnych schorzeń sercowych, takich jak migotanie przedsionków, wtedy gdy górne komory serca nie kurczą się prawidłowo. To często prowadzi do powstania skrzepów. I te skrzepy, kiedy są wypompowywane z serca, podróżują do Twojego mózgu, gdzie blokują naczynia krwionośne mózgu, jak widzieliśmy wcześniej. Innym często występującym schorzeniem serca jest zawał mięśnia sercowego lub atak serca. Jeśli masz atak serca, część Twojej ściany serca nie kurczy się prawidłowo. Gdy do tego dojdzie, małe skrzepy krwi mogą powstać na ścianie serca i zostać z niego wypompowane do mózgu. Innym bardzo poważnych powodem, jednym z najczęstszych powodów udaru jest schorzenie nazywane miażdżycą, czyli nadbudowywanie się tkanki tłuszczowej, zbudowanej z cholesterolu blaszki miażdżycowej na ściankach tętnic. Powiedźmy, że masz blaszkę miażdżycową na ścianie tętnicy szyjnej wewnętrznej. Jak możesz sobie wyobrazić krew będzie miała bardzo, bardzo ciężką przeprawę, aby przedostać się przez masywną blaszkę miażdżycową, przyczepioną do ściany tętnicy, to jest miażdżyca. Może do niej dojść w kilku miejscach w mózgu. Jeśli masz jedną, prawdopodobnie masz też ich więcej. Możesz mieć jedną tutaj i jedną tutaj, a nawet jedną tutaj. Więc jest to bardzo, bardzo niebezpieczne, ta miażdżyca. Pozwól, że zmienię teraz temat i powiemy sobie o TIA, czyli o przemijającym ataku niedokrwiennym, nazywanym również mikroudarem. TIA jest chwilowym zaburzeniem w przepływie krwi do części Twojego mózgu. Objawy TIA i udaru są bardzo podobne. Różnica jest taka, że TIA nie niszczy komórek mózgowych i nie powoduje stałych niepełnosprawności. Jedna z kluczowych różnic w TIA, jest taka, że mija po 24 godzinach, podczas, gdy prawdziwy udar, prawidzy udar może zaburzyć funkcjonowanie człowieka na tygodnie albo miesiące lub nawet na całe życie. Pozwól, że szybko pokaże Ci, jak to mogłoby wyglądać. W poważnym udarze, powiedźmy, w przypadku zablokowania naczyń krwionośnych. Bez leczenie, tkanka obumrze. A w TIA, jeśli masz malutki skrzep, obszar mózgu zacznie się uszkadzać, ale po chwili skrzep spontanicznie zniszczy się albo odpłynie. I wtedy, nagle, ta tkanka mózgu zacznie działać z powrotem normalnie. W większość sytuacji nie będziesz miał żadnych martwych komórek mózgu. Na zakończenie, pozwól że obalę parę złych przekonań o udarze. Powszechnie myśli się, że udar jest głównie związany z sercem. Jak widzieliśmy wcześniej, serce jest oczywiście czasami zaangażowane w powstanie udaru. Jednak dokładniej mówiąc, udary są stanami powiązanymi z niedopasowaniem pomiędzy dostawami krwi do mózgu, a zapotrzebowaniem mózgu na krew. Więc jest to problem mózgu. Innym błędnym przekonaniem jest to, że udary występują tylko u ludzi starszych. A prawda jest taka, że około 2/3 udarów ma miejsce u ludzi powyżej 65 roku życia, a prawie 1/3 u ludzi poniżej 65 roku życia. Więc udar może mieć miejsce u ludzi w różnym wieku. Ostatnie i prawdopodobnie najważniejsze przekonanie jest takie, że udary są nieprzewidywalne. Jest wiele rzeczy, które możesz zrobić aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia udaru, takie jak kontrolowanie ciśnienia krwi, czy rzucenie palenia.