If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Jeżeli jesteś za filtrem sieci web, prosimy, upewnij się, że domeny *.kastatic.org i *.kasandbox.org są odblokowane.

Główna zawartość

Zapobieganie malarii — film z polskimi napisami

Odwiedź nas na (http://www.khanacademy.org/science/healthcare-and-medicine) aby dowiedzieć się więcej o zdrowiu i medycynie. Te filmy nie stanowią porady medycznej i pełnią jedynie funkcję informacyjną. Filmy te nie mają na celu zastąpienia profesjonalnej porady medycznej, diagnozy lub leczenia. Zawsze zasięgnij porady personelu medycznego w razie jakichkolwiek pytań związanych z Twoim stanem zdrowia. Nigdy nie lekceważ profesjonalnej porady medycznej lub nie zwlekaj z jej zasięgnięciem pod wpływem żadnych przeczytanych w Khan Academy treści, lub obejrzanych tu filmów. Polskie napisy: fundacja Edukacja dla Przyszłości, dzięki wsparciu Fundacji HASCO-LEK i Fundacji Akamai. Stworzone przez: Vishal Punwani.

Chcesz dołączyć do dyskusji?

Na razie brak głosów w dyskusji
Rozumiesz angielski? Kliknij tutaj, aby zobaczyć więcej dyskusji na angielskiej wersji strony Khan Academy.

Transkrypcja filmu video

Zanim wymyślimy w jaki sposób zapobiegać malarii Zanim wymyślimy w jaki sposób zapobiegać malarii trzeba zastanowić się nad tym, jak się ona roznosi. Żeby malaria mogła rozwijać się na jakimś terenie konieczne jest współistnienie trzech czynników: dużego zagęszczenia ludności, dużego zagęszczenia populacji komara widliszka i wysokiego stopnia transmisji pomiędzy tymi dwoma. Oznacza to również, że jeśli zabranie któregoś z tych czynników, malaria znika. Oznacza to również, że jeśli zabranie któregoś z tych czynników, malaria znika. Tak stało się już w Ameryce Północnej, Europie i niektórych rejonach Bliskiego Wschodu. Tak stało się już w Ameryce Północnej, Europie i niektórych rejonach Bliskiego Wschodu. Skupienie się na tych trzech rzeczach jest niezwykle ważne, ponieważ wciąż nie mamy szczepionki na malarię i musimy ją zwalczać na inne sposoby. W jaki sposób możemy wpłynąć na te czynniki? Nie zmniejszymy raczej populacji ludzi mieszkających na danym terenie, więc to akurat zostawimy w spokoju, za to możemy zmniejszyć populację komarów. za to możemy zmniejszyć populację komarów. Jest to możliwe dzięki użyciu insektycydów, czyli środków chemicznych do zwalczania owadów, w tym przypadku komarów. Do tych stosowanych najczęściej należą pyretroidy, które rozpyla się w okolicy domu czy namiotu. które rozpyla się w okolicy domu czy namiotu. które rozpyla się w okolicy domu czy namiotu. W kontakcie z pyretroidami, komary ulegają paraliżowi i umierają. komary ulegają paraliżowi i umierają. To dość drastyczny sposób, ale bardzo skuteczny dlatego pyretroidy znajdziemy w większości sprejów na komary do domowego użytku. dlatego pyretroidy znajdziemy w większości sprejów na komary do domowego użytku. To bardzo efektywny sposób na zmniejszenie populacji komarów. Często stosuje się także dwa popularne repelenty w spreju. Pierwszy to pikarydyna, a drugi DEET, D-E-E-T. Te substancje stosuje się na ubrania i skórę, by trzymać komary na dystans. A to dlatego, że nie znoszą zapachu tych substancji. My ich nie czujemy, ale dla komarów są nie do zniesienia. My ich nie czujemy, ale dla komarów są nie do zniesienia. Działają one odstraszająco. Działają one odstraszająco. Popularne są również takie zielone spirale, których głównym składnikiem również są pyretroidy, których głównym składnikiem również są pyretroidy, ale mają przede wszystkim działanie odstraszające, a w mniejszym stopniu bójcze. Wiemy już jak pozbyć się komarów i jak trzymać je z dala od siebie, odstraszyć je. i jak trzymać je z dala od siebie, odstraszyć je. Co jeszcze można zrobić, żeby zmniejszyć ich populację? Jednym z bardziej skutecznych sposobów jest eliminacja ich miejsc lęgowych. Jednym z bardziej skutecznych sposobów jest eliminacja ich miejsc lęgowych. Komary rozmnażają się w wodach stojących, a także w zbiornikach, które tworzą się w pobliżu naszych domów, gdy woda zbiera się w starym wiadrze albo oponie. gdy woda zbiera się w starym wiadrze albo oponie. Możemy takie zbiorniki osuszać albo dodawać do nich substancje, które zabiją lub przynajmniej zmniejszą ilość żyjących w nich larw komarów. Skutkiem tego jest mniejsza ilość dorosłych komarów, Skutkiem tego jest mniejsza ilość dorosłych komarów, bo nie mają one szansy dorosnąć. W taki sposób można zmniejszyć populację komarów. W taki sposób można zmniejszyć populację komarów. A jak zmniejszyć transmisję choroby? Poprzez modyfikację naszych nawyków. Wiadomo, że komary wykazują największą aktywność wieczorami. Wiadomo, że komary wykazują największą aktywność wieczorami. Należy zatem zachować wtedy największą ostrożność, nosić ubrania z długimi rękawami i długie spodnie, osłaniać kark. nosić ubrania z długimi rękawami i długie spodnie, osłaniać kark. Działa to z dwóch powodów. Po pierwsze, ubrania stanowią fizyczną barierę dla owadów. Po pierwsze, ubrania stanowią fizyczną barierę dla owadów. To dość oczywiste. Ale okazuje się, że komary wabione są przez zapach naszej skóry. Ale okazuje się, że komary wabione są przez zapach naszej skóry. Osłaniając skórę, ograniczamy rozprzestrzenianie się jej zapachu. Osłaniając skórę, ograniczamy rozprzestrzenianie się jej zapachu. Możemy podjąć także inne działania. Możemy wprowadzić niewielkie zmiany w naszych domach. Jak założenie siatek na okna i drzwi, które zatrzymują komary na zewnątrz. Jak założenie siatek na okna i drzwi, które zatrzymują komary na zewnątrz. Można stosować specjalne moskitiery osłaniające łózka, by komary nie żerowały na nas, kiedy śpimy. by komary nie żerowały na nas, kiedy śpimy. Niektóre spośród takich siatek nasączone są dodatkowo repelentem lub insektycydem, Niektóre spośród takich siatek nasączone są dodatkowo repelentem lub insektycydem, co jeszcze poprawia ich skuteczność w porównaniu do samej siatki. co jeszcze poprawia ich skuteczność w porównaniu do samej siatki. Przy czym nienasączane również są bardzo efektywne. Kolejnym sposobem na ograniczenie transmisji jest wczesne wdrażanie leczenia u osób zarażonych. jest wczesne wdrażanie leczenia u osób zarażonych. jest wczesne wdrażanie leczenia u osób zarażonych. Załóżmy, że ten mężczyzna zostaje ukłuty przez zarażonego komara i sam zostaje zarażony. Jeśli zarażonych osób jest więcej to niezarażone komary, które znajdują się na tym terenie bardzo łatwo pobierają zarodźce od zarażonych osób i same zaczynają przenosić chorobę. Dlatego tak ważne jest szybkie rozpoczęcie leczenia. Dlatego tak ważne jest szybkie rozpoczęcie leczenia. Chciałbym powiedzieć jeszcze dwa słowa o farmakologicznej profilaktyce malarii. Chciałbym powiedzieć jeszcze dwa słowa o farmakologicznej profilaktyce malarii. Jeśli wybierasz się w podróż w rejon endemicznego występowania malarii Jeśli wybierasz się w podróż w rejon endemicznego występowania malarii dobrze jest zastosować kombinację leków, dzięki którym unikniesz rozwoju u siebie choroby. dzięki którym unikniesz rozwoju u siebie choroby. Stosowane leki wybiera się zależnie od oporności zarodźca na danym terenie. Stosowane leki wybiera się zależnie od oporności zarodźca na danym terenie. Stosowane leki wybiera się zależnie od oporności zarodźca na danym terenie. Tutaj mamy oś czasu, a tutaj twoją podróż. Jesteśmy mniej więcej w środku. Profilaktyka farmakologiczna polega na tym, że leki przeciwmalaryczne bierze się już przed podróżą, zwykle około tygodnia przed, zależnie od leku. I przyjmuje się je przez cały okres podróży. Załóżmy, że wybierasz się do Azji Południowo-Wschodniej. Wracasz do domu i nadal przyjmujesz leki. Wracasz do domu i nadal przyjmujesz leki. Czasami tylko tydzień, a czasami miesiąc. Zależy to od rodzaju leku. Brzmi to całkiem nieźle, prawda? Brzmi to całkiem nieźle, prawda? To dobra strategia, ale ma swoje wady. To dobra strategia, ale ma swoje wady. Ma sens tyko w przypadku osób, które nie mieszkają na stałe na terenach objętych malarią. O, ironio. Jest tak z kilku powodów. Po pierwsze, choć te leki nie należą do najdroższych, to jeśli trzeba by było przyjmować je codziennie, przez całe życie, ich opłacenie byłoby dla wielu osób niemożliwe. ich opłacenie byłoby dla wielu osób niemożliwe. Po drugie, mają one działania niepożądane. Ze względu na to, przy przewlekłym stosowaniu nie są już tak atrakcyjne. Ze względu na to, przy przewlekłym stosowaniu nie są już tak atrakcyjne. Dlatego używane są tylko krótkoterminowo. I nawet gdyby wyeliminować te dwie wady, I nawet gdyby wyeliminować te dwie wady, bardzo trudno byłoby dostarczyć te leki do każdego miejsca na świecie, gdzie występuje malaria. Zatem dużym problemem są dostępność i kwestie logistyczne. I w końcu, stosowanie ich każdego dnia, na masową skalę znacznie zwiększyłoby ryzyko rozwoju lekooporności pasożytów. znacznie zwiększyłoby ryzyko rozwoju lekooporności pasożytów. A to bardzo czarny scenariusz, A to bardzo czarny scenariusz, bo leki już by nie działały. Stąd skupiamy się przede wszystkim na prewencji poprzez redukcję tych dwóch zmiennych: gęstości populacji komarów oraz transmisji pasożyta.