If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Jeżeli jesteś za filtrem sieci web, prosimy, upewnij się, że domeny *.kastatic.org i *.kasandbox.org są odblokowane.

Główna zawartość

Podstawowe informacje o malarii — film z polskimi napisami

Odwiedź nas na (http://www.khanacademy.org/science/healthcare-and-medicine) aby dowiedzieć się więcej o zdrowiu i medycynie. Te filmy nie stanowią porady medycznej i pełnią jedynie funkcję informacyjną. Filmy te nie mają na celu zastąpienia profesjonalnej porady medycznej, diagnozy lub leczenia. Zawsze zasięgnij porady personelu medycznego w razie jakichkolwiek pytań związanych z Twoim stanem zdrowia. Nigdy nie lekceważ profesjonalnej porady medycznej lub nie zwlekaj z jej zasięgnięciem pod wpływem żadnych przeczytanych w Khan Academy treści, lub obejrzanych tu filmów. Polskie napisy: fundacja Edukacja dla Przyszłości, dzięki wsparciu Fundacji HASCO-LEK i Fundacji Akamai. Stworzone przez: Vishal Punwani.

Chcesz dołączyć do dyskusji?

Na razie brak głosów w dyskusji
Rozumiesz angielski? Kliknij tutaj, aby zobaczyć więcej dyskusji na angielskiej wersji strony Khan Academy.

Transkrypcja filmu video

Czym jest malaria? I co ważniejsze, dlaczego narysowałem komara? Może się to wydawać nieco dziwne, ale komar jest tu w rzeczywistości bardzo ważny. Bo malaria to choroba zakaźna, nierzadko śmiertelna, przenoszona na ludzi, a także zwierzęta, bo nie tylko ludzie na nią chorują, przenoszoną najczęściej przez komary. Dotyka ona przede wszystkim wątroby i krwinek czerwonych. Dotyka ona przede wszystkim wątroby i krwinek czerwonych. Za chwilę zobaczymy, że wyjaśnia to wiele spośród jej objawów, ale to za moment. ale to za moment. Na początek przyjrzyjmy się temu, co dzieje się po ukłuciu komara. Oto skóra. A to naczynia krwionośne znajdujące się pod skórą A to naczynia krwionośne znajdujące się pod skórą i płynąca w nich krew. A tu taj jest nasz uroczy, no może nie w tej sytuacji, komar. Co tu robi? Dlaczego komary tak chętnie nas kłują? Ponieważ potrzebują naszej krwi, żeby przeżyć. Ponieważ potrzebują naszej krwi, żeby przeżyć. Są jak malutkie, latające wampiry, które, nawiasem mówiąc, są moim najgorszym koszmarem. I właśnie to robi nasz komar. Stara się dostać do naszej krwi, kłując skórę. Dobrze. Zatem komar przebija się przez skórę za pomocą swojej kłujki, bo tak właśnie nazywa się narząd gębowy komara, a więc komar przebija się przez skórę i dociera do naczynia krwionośnego, a więc komar przebija się przez skórę i dociera do naczynia krwionośnego, z którego pobiera odrobinę krwi i zapełnia nią swoje niewielkie ciałko. i zapełnia nią swoje niewielkie ciałko. A później odlatuje zadowolony, a raczej zadowolona, bo to samica. Zwykle nie stanowi to dla nas problemu. To znaczy, nie bronię tu oczywiście komarów, ale ludzie stale padają ich ofiarami i nic złego się nie dzieje. ale ludzie stale padają ich ofiarami i nic złego się nie dzieje. Ale niektóre komary, zwłaszcza te żyjące na obszarze równikowym, w tym w niektórych rejonach Afryki, Azji w tym w niektórych rejonach Afryki, Azji oraz Ameryki Środkowej. Niektóre znajdujące się tam komary są nosicielami pasożyta zwanego zarodźcem malarii. Istnieje sporo różnych gatunków zarodźca, ale na ten moment skupimy się na gatunku Plasmodium falciparum, bo to on jest odpowiedzialny za większość przypadków śmiertelnych malarii u człowieka. bo to on jest odpowiedzialny za większość przypadków śmiertelnych malarii u człowieka. bo to on jest odpowiedzialny za większość przypadków śmiertelnych malarii u człowieka. Dorysujmy naszej komarzycy kilka zarodźców i zobaczmy co się dzieje, kiedy ukłuje nas zarażony komar. i zobaczmy co się dzieje, kiedy ukłuje nas zarażony komar. Jak mówiłem, nasz komar jest tak naprawdę komarzycą, a to dlatego, że zarodźce przenoszą tylko samice komara z rodzaju Anopheles, że zarodźce przenoszą tylko samice komara z rodzaju Anopheles, inaczej komara widliszka. Jest tak dlatego, że tylko samice żywią się krwią. Samce odżywiają się innym pokarmem, w tym nektarem kwiatowym i innym pokarmem roślinnym. A więc jak to się dzieje? Podczas gdy samica pożywia się krwią, pasożyty znajdujące się w jej ślinie przedostają się do krwi człowieka. pasożyty znajdujące się w jej ślinie przedostają się do krwi człowieka. pasożyty znajdujące się w jej ślinie przedostają się do krwi człowieka. To pierwszy krok w przebiegu zakażenia. Następnie pasożyty, które na tym etapie mają formę sporozoitów które na tym etapie mają formę sporozoitów i jest ich całkiem sporo, płyną wraz z krwią do wątroby. płyną wraz z krwią do wątroby. W wątrobie bardzo im się podoba, więc postanawiają zostać na dłuższą chwilę. więc postanawiają zostać na dłuższą chwilę. I tak też się dzieje. Pasożyty zarażają komórki wątroby i pozostają w nich przez kilka tygodni, zwykle około dwóch. W czasie pobytu w wątrobie zarodźce nie próżnują, W czasie pobytu w wątrobie zarodźce nie próżnują, rozmnażają się. Zachodzi w niej rozmnażanie bezpłciowe, skutkujące powstaniem tysięcy nowych pasożytów. Rozmnażają się i rozmnażają i po paru tygodniach mamy już całą armię merozoitów. Taką formę przybierają na tym etapie - merozoitów. A kiedy są już gotowe, opuszczają wątrobę, niszcząc jednocześnie jej komórki i przedostają się do krwi. Następnie zarodźce w formie merozoitów zarażają krwinki czerwone. Następnie zarodźce w formie merozoitów zarażają krwinki czerwone. Odnajdują krążące we krwi erytrocyty, co nie jest specjalnie trudne i wchodzą do środka. Czerwone krwinki stają się ich nowym domem. Od tej pory zaczyna się robić naprawdę ciekawie. Niektóre spośród merozoitów robią to samo, co robiły w komórkach wątroby. Niektóre spośród merozoitów robią to samo, co robiły w komórkach wątroby. Rozmnażają się bezpłciowo tworząc całą masę nowych merozoitów, które doprowadzają do zniszczenia erytrocytów, a później zarażają kolejne krwinki. Ale jest też pewna grupa merozoitów, które po wniknięciu do erytrocytu, przechodzą przemianę. Przybierają formę niedojrzałych gametocytów, Przybierają formę niedojrzałych gametocytów, jedne męskich, inne żeńskich. Może to być na razie nieco niejasne, ale za chwilę nabierze sensu, kiedy dowiemy się jakie funkcje pełnią gametocyty. Co teraz? Dochodzi do ukłucia kolejnego komara. Te latające wampiry, niezależnie od tego czy zakażone czy nie, stale starają się do nas dobrać i uzyskać trochę krwi. Niektóre spośród znajdujących się w niej erytrocytów zawierają żeńskie i męskie gametocyty. I zaczynają się dziać kolejne szalone rzeczy. Aby dojrzeć, gametocyty muszą znajdować się w jelicie komara. Aby dojrzeć, gametocyty muszą znajdować się w jelicie komara. To niezwykłe. Męskie i żeńskie gametocyty, dzięki sprzyjającemu środowisku przewodu pokarmowego komara, łączą się ze sobą i tworzą zygotę. łączą się ze sobą i tworzą zygotę. Zygotę, która zaczyna rozwijać się w nowy sporozoit. Zygotę, która zaczyna rozwijać się w nowy sporozoit. To ta sama forma infekcyjna, o której mówiłem na początku. Powstały sporozoit wędruje następnie do gruczołów ślinowych komara Powstały sporozoit wędruje następnie do gruczołów ślinowych komara i jest gotowy na podróż do organizmu kolejnego człowieka. i jest gotowy na podróż do organizmu kolejnego człowieka. Niesamowite. To bardzo szczególny przykład cyklu życiowego. Choć raczej nie taki "krąg życia" sobie wyobrażamy oglądając "Króla Lwa". Choć raczej nie taki "krąg życia" sobie wyobrażamy oglądając "Króla Lwa". Choć raczej nie taki "krąg życia" sobie wyobrażamy oglądając "Króla Lwa". Zatem zarodziec malarii potrzebuje zarówno komara, jak i jakiegoś organizmu stałocieplnego, aby móc się rozmnażać. Na nasze nieszczęście, ludzie także są stałocieplni. Na nasze nieszczęście, ludzie także są stałocieplni. Zanim przejdziemy do podsumowania, chciałbym jeszcze omówić szybko objawy towarzyszące malarii. chciałbym jeszcze omówić szybko objawy towarzyszące malarii. Pierwsze z nich zaczynają pojawiać się po około dwóch tygodniach od ukłucia zarażonego komara. od ukłucia zarażonego komara. Dlaczego? Jak już wiemy, sporozoity wędrują najpierw do wątroby i tam spędzają pierwsze kilka tygodni. To właśnie jest ten początkowy bezobjawowy okres. To właśnie jest ten początkowy bezobjawowy okres. Kiedy jednak pasożyty zaczynają uszkadzać komórki wątroby, a później komórki krwi, zaczynamy zauważać klasyczne objawy malarii. Gdy zaczynamy tracić krwinki czerwone i układ odpornościowy zauważa, że coś jest nie tak. Dowodem włączenia się mechanizmów odpornościowych są objawy grypopodobne. Przypomnij sobie swoje ostatnie zachorowanie na grypę. Przypomnij sobie swoje ostatnie zachorowanie na grypę. W malarii wygląda to podobnie, tylko jest bardziej niebezpiecznie. Pacjent ma wysoką gorączkę, silny ból głowy, bóle mięśni i ogólnie czuje się bardzo źle. bóle mięśni i ogólnie czuje się bardzo źle. Bardzo charakterystycznym objawem malarii są napady gorączki, polegające na naprzemiennym uczuciu zimna z dreszczami i wysokiej gorączki z poceniem się. Takie napady pojawiają się co 36 do 48 godzin, Takie napady pojawiają się co 36 do 48 godzin, czyli co kilka dni. Wynika to z tego, że są one bezpośrednio związane z aktywnością merozoitów, Wynika to z tego, że są one bezpośrednio związane z aktywnością merozoitów, które niszczą komórki wątroby i erytrocyty falami, które niszczą komórki wątroby i erytrocyty falami, co określoną ilość czasu, gdy wszystkie na raz dojrzewają na tyle, by spowodować kolejną falę. Jak mówiłem, zniszczeniu ulegają krwinki czerwone. Jak mówiłem, zniszczeniu ulegają krwinki czerwone. A krwinki czerwone zawierają barwnik zwany bilirubiną. A krwinki czerwone zawierają barwnik zwany bilirubiną. Po wydostaniu się z krwinek, bilirubina ma tendencję do kumulowania się pod skórą, co nadaje skórze żółtawy odcień. co nadaje skórze żółtawy odcień. Nazywamy to żółtaczką hemolityczną. Żółtaczką, bo skóra jest zażółcona i hemolityczną, bo powstaje na skutek hemolizy, czyli pękania krwinek czerwonych. Na koniec chciałbym jeszcze wspomnieć o tym, że przypadki malarii dzielimy na dwie grupy: niepowikłane i ciężkie. Malaria niepowikłana to taka, w przebiegu której pacjent ma tylko te objawy, które opisałem. w przebiegu której pacjent ma tylko te objawy, które opisałem. Objawy grypopodobne, napady gorączki i czasem niewielką żółtaczkę. Malarię o takim przebiegu leczy się stosunkowo łatwo, przy pomocy leków przeciwmalarycznych, które zabijają zarodźce i pacjent zazwyczaj powraca do pełnego zdrowia. i pacjent zazwyczaj powraca do pełnego zdrowia. Natomiast malaria o ciężkim przebiegu to taka, w przebiegu której pacjent ma dodatkowo poważne problemy narządowe, na przykład z płucami i wtedy nie może normalnie oddychać, albo problemy z układem krążenia, jak bardzo niskie ciśnienie krwi lub ciężką anemię spowodowaną masywnym niszczeniem erytrocytów. Albo zaburzenia pracy mózgu, przez które pacjent może czuć się bardzo osłabiony albo mieć zaburzenia świadomości. Zatem w przypadku malarii o ciężkim przebiegu pacjent musi być leczony w szpitalu, bo oprócz standardowych leków przeciwmalarycznych wymaga również intensywnej opieki medycznej i stałego monitorowania, by zwiększyć jego szanse na przeżycie.