Diagnostyka stwardnienia rozsianego — film z polskimi napisami

Załóżmy, że jesteś neurologiem i podejrzewasz u swojego pacjenta stwardnienie rozsiane. Załóżmy, że jesteś neurologiem i podejrzewasz u swojego pacjenta stwardnienie rozsiane. Pierwszą rzeczą jaką zrobisz będzie obejrzenie jego mózgu. Pierwszą rzeczą jaką zrobisz będzie obejrzenie jego mózgu. Jest to możliwe dzięki obrazowaniu za pomocą rezonansu magnetycznego - MRI. Jest to możliwe dzięki obrazowaniu za pomocą rezonansu magnetycznego - MRI. Jest to możliwe dzięki obrazowaniu za pomocą rezonansu magnetycznego - MRI. Pacjent kładzie się na specjalnym stole i wjeżdża do wnętrza głośnej maszyny w kształcie tunelu, i wjeżdża do wnętrza głośnej maszyny w kształcie tunelu, która wykonuje zdjęcia jego mózgu. I to w trzech różnych płaszczyznach. I to w trzech różnych płaszczyznach. Obraz po lewej wygląda, jakby pacjent patrzył w lewo. Obraz po lewej wygląda, jakby pacjent patrzył w lewo. To przekrój strzałkowy. Obraz pośrodku wygląda tak, jakby pacjent patrzył w górę. Obraz pośrodku wygląda tak, jakby pacjent patrzył w górę. Albo jakbyśmy to my patrzyli na niego od góry. Albo jakbyśmy to my patrzyli na niego od góry. To przekrój poprzeczny. A po prawej taki, jakby pacjent stał naprzeciwko nas. A po prawej taki, jakby pacjent stał naprzeciwko nas. Czyli przekrój czołowy. Wszystkie te obrazy mają wspólną cechę. Na każdym z nich widoczne są jasne plamki. Wyróżniające się białe plamki. Te białe plamki to plaki - rodzaj uszkodzeń tkanki nerwowej. Te białe plamki to plaki - rodzaj uszkodzeń tkanki nerwowej. Gdy podejrzewamy u kogoś SM i zrobimy mu badanie MRI to właśnie tego typu zmian szukamy. to właśnie tego typu zmian szukamy. Plaki mogą się lokalizować w obrębie całej istoty białej. Plaki mogą się lokalizować w obrębie całej istoty białej. A pamiętaj, że istota biała tworzona jest przez aksony i otaczającą je mielinę. A pamiętaj, że istota biała tworzona jest przez aksony i otaczającą je mielinę. To ważna informacja. MRI mówi nam, że w mózgu są uszkodzenia, ale nie mówi, z jakiego powodu powstały. Nie mówi nam o ich etiologii. Dlatego wykonujemy też inne badania, które potwierdzą lub wykluczą SM. Przejdźmy więc do czegoś bardziej inwazyjnego. Przejdźmy więc do czegoś bardziej inwazyjnego. Oto dolny odcinek kręgosłupa. Na fioletowo oznaczony jest rdzeń kręgowy. Otacza go płyn mózgowo-rdzeniowy, oznaczony tu na niebiesko. Otacza go płyn mózgowo-rdzeniowy, oznaczony tu na niebiesko. Otacza go płyn mózgowo-rdzeniowy, oznaczony tu na niebiesko. Jak nazwa wskazuje, płyn mózgowo-rdzeniowy otacza nie tylko rdzeń, ale i mózg. Jak nazwa wskazuje, płyn mózgowo-rdzeniowy otacza nie tylko rdzeń, ale i mózg. I zawiera wiele ważnych substancji. Białek, jonów i wszystkich innych rzeczy niezbędnych dla mózgu i rdzenia kręgowego. Możemy pobrać odrobinę tego płynu za pomocą igły Możemy pobrać odrobinę tego płynu za pomocą igły i zebrać go do probówki. Mamy zatem probówkę wypełnioną płynem mózgowo-rdzeniowym, Mamy zatem probówkę wypełnioną płynem mózgowo-rdzeniowym, ale co takiego jest w tym płynie? W przebiegu SM, obecny jest w nim pewien charakterystyczny składnik. W przebiegu SM, obecny jest w nim pewien charakterystyczny składnik. Co to takiego? Istotą stwardnienia rozsianego jest atak układu odpornościowego na układ nerwowy. Istotą stwardnienia rozsianego jest atak układu odpornościowego na układ nerwowy. Istotą stwardnienia rozsianego jest atak układu odpornościowego na układ nerwowy. Zatem szukamy czegoś związanego z odpornością. Przybliżmy sobie ten obraz. O jaki element chodzi? O przeciwciała. Duża ilość przeciwciał w płynie mózgowo-rdzeniowym wskazuje na to, że układ odpornościowy dostał się do mózgu. że układ odpornościowy dostał się do mózgu. Jak wykryć te przeciwciała? Za pomocą metody zwanej elektroforezą. Za pomocą metody zwanej elektroforezą. Oszczędzę ci szczegółów, Oszczędzę ci szczegółów, ale elektroforeza umożliwia rozdział składników próbki i ich identyfikację. ale elektroforeza umożliwia rozdział składników próbki i ich identyfikację. ale elektroforeza umożliwia rozdział składników próbki i ich identyfikację. Wysyła się próbkę do laboratorium i jest ona poddawana elektroforezie. Rozdział elektroforetyczny składników płynu Rozdział elektroforetyczny składników płynu daje nam taki wynik. Mamy tutaj dwa różne wyniki elektroforezy. Ten po lewej to wynik osoby zdrowej, a ten po prawej to wynik osoby chorej na SM. a ten po prawej to wynik osoby chorej na SM. Jak widzisz, różnią się one układem prążków. Jak widzisz, różnią się one układem prążków. Te prążki to skupiska różnych białek. W próbce osoby zdrowej są one rozmieszczone równomiernie. W próbce osoby zdrowej są one rozmieszczone równomiernie. Natomiast w próbce osoby z SM niektóre z nich są grubsze Te grubsze nazywamy prążkami oligoklonalnymi. Te grubsze nazywamy prążkami oligoklonalnymi. Obecność prążków oligoklonalnych świadczy o dużej ilości przeciwciał w próbce. świadczy o dużej ilości przeciwciał w próbce. A duża ilość przeciwciał w próbce świadczy o dużej ilości przeciwciał w płynie mózgowo-rdzeniowym. świadczy o dużej ilości przeciwciał w płynie mózgowo-rdzeniowym. A to świadczy o intensywnej aktywności układu odpornościowego w ośrodkowym układzie nerwowym. Mamy już zatem dwa dowody SM. Badania obrazowe ukazujące uszkodzenia mózgu oraz wynik elektroforezy wskazujący na aktywność układu odpornościowego oraz wynik elektroforezy wskazujący na aktywność układu odpornościowego w ośrodkowym układzie nerwowym. Ale możemy wykonać jeszcze jedno badanie, które ostatecznie potwierdzi naszą diagnozę. Możemy ocenić aktywność elektryczną mózgu. Możemy ocenić aktywność elektryczną mózgu. Wprowadzamy pacjenta do ciemnego pomieszczenia Wprowadzamy pacjenta do ciemnego pomieszczenia i zakładamy mu na głowę elektrody. Będą one mierzyły aktywność elektryczną jego mózgu, a dokładniej - odpowiedź mózgu na różne bodźce wzrokowe. a dokładniej - odpowiedź mózgu na różne bodźce wzrokowe. W tym przypadku będzie to ekran komputera, na którym wyświetlona zostaje szachownica. Mamy więc czarne pola i mamy białe pola, a ich układ zmienia się co jakieś pół sekundy. a ich układ zmienia się co jakieś pół sekundy. Na przykład co pół sekundy białe pola stają się czarnymi, a czarne białymi. Na przykład co pół sekundy białe pola stają się czarnymi, a czarne białymi. Na przykład co pół sekundy białe pola stają się czarnymi, a czarne białymi. Następuje zamiana kolorów. I mierzymy odpowiedź mózgu na te bodźce wzrokowe. I mierzymy odpowiedź mózgu na te bodźce wzrokowe. Nazywamy to badaniem wzrokowych potencjałów wywołanych. Nazywamy to badaniem wzrokowych potencjałów wywołanych. Co tu mierzymy? Odpowiedź elektryczną mózgu. I przedstawiamy ją graficznie. Weźmy sobie jeden z takich wykresów. Oś x przedstawia czas w milisekundach, a oś y przestawia napięcie, najczęściej w miliwoltach. A więc obserwujemy aktywność mózgu pacjenta i nagle szachownica się zmienia, a my widzimy na wykresie pik napięcia i powrót do linii bazowej. Piki powstają w odpowiedzi na zmianę wyglądu szachownicy. Piki powstają w odpowiedzi na zmianę wyglądu szachownicy. Na koniec jest ich już cała masa, to tylko jeden z przykładów. W tym przypadku są to wzrokowe potencjały wywołane, więc mierzymy aktywność ośrodków wzrokowych mózgu. więc mierzymy aktywność ośrodków wzrokowych mózgu. Tu są oczy naszego pacjenta. Tu są oczy naszego pacjenta. A za nimi nerwy wzrokowe, niosące informacje wzrokowe pod postacią impulsów elektrycznych. niosące informacje wzrokowe pod postacią impulsów elektrycznych. Załóżmy teraz, że ta osoba ma jakieś uszkodzenia w obrębie lewego nerwu wzrokowego, Załóżmy teraz, że ta osoba ma jakieś uszkodzenia w obrębie lewego nerwu wzrokowego, z kolei prawy nerw wzrokowy jest prawidłowy. Gdy zbadamy aktywność elektryczną pochodzącą z obydwu nerwów i je porównamy, Gdy zbadamy aktywność elektryczną pochodzącą z obydwu nerwów i je porównamy, bo możemy porównać aktywność zdrowego nerwu z aktywnością nerwu uszkodzonego, bo możemy porównać aktywność zdrowego nerwu z aktywnością nerwu uszkodzonego, tak będzie wyglądał wykres czynności prawidłowego nerwu wzrokowego, tak będzie wyglądał wykres czynności prawidłowego nerwu wzrokowego, czyi nerwu prawego. Natomiast wykres aktywności elektrycznej lewego nerwu wzrokowego Natomiast wykres aktywności elektrycznej lewego nerwu wzrokowego będzie wyglądał mniej więcej tak. Od razu widać, że jest między nimi opóźnienie. Od razu widać, że jest między nimi opóźnienie. Lewy nerw wzrokowy potrzebował więcej czasu, żeby zareagować na zmianę wyglądu szachownicy. Gdyby się nad tym zastanowić, ma to sens. Gdyby się nad tym zastanowić, ma to sens. Weźmy na przykład ten neuron. Normalnie neurony otoczone są osłonkami mielinowymi, które izolują aksony Normalnie neurony otoczone są osłonkami mielinowymi, które izolują aksony i umożliwiają szybkie rozchodzenie się impulsów elektrycznych wzdłuż aksonu. i umożliwiają szybkie rozchodzenie się impulsów elektrycznych wzdłuż aksonu. W stwardnieniu rozsianym mielina ulega degradacji. A wtedy impulsy rozchodzą się dużo wolniej. A wtedy impulsy rozchodzą się dużo wolniej. Dlatego degradacja osłonek mielinowych nerwów wzrokowych Dlatego degradacja osłonek mielinowych nerwów wzrokowych skutkuje opóźnieniem reakcji mózgu na bodźce wzrokowe. skutkuje opóźnieniem reakcji mózgu na bodźce wzrokowe. Trzeba jeszcze doprecyzować, że te sygnały to nie potencjały czynnościowe. To sygnały odbierane z nerwu wzrokowego. Ale zasada jest ta sama. Chodzi o spowolnienie przekaźnictwa nerwowego. I w tym przypadku lewy nerw wzrokowy jest wolniejszy, I w tym przypadku lewy nerw wzrokowy jest wolniejszy, bo został uszkodzony przez SM. To właśnie badania, których używamy w diagnostyce stwardnienia rozsianego. To właśnie badania, których używamy w diagnostyce stwardnienia rozsianego.