Czynniki ryzyka stwardnienia rozsianego — film z polskimi napisami

Jak dotąd nie udało się zidentyfikować czynnika etiologicznego stwardnienia rozsianego. Jak dotąd nie udało się zidentyfikować czynnika etiologicznego stwardnienia rozsianego. Udało się jednak odnaleźć kilka czynników genetycznych i środowiskowych, Udało się jednak odnaleźć kilka czynników genetycznych i środowiskowych, które mogą brać udział w jego rozwoju. Na początek opowiem o czynnikach genetycznych. Skąd w ogóle wiemy, że genetyka ma jakiś wpływ? Skąd w ogóle wiemy, że genetyka ma jakiś wpływ? Dzięki obserwacji bliźniąt. Polega to na tym, że typuje się parę bliźniąt jednojajowych i parę bliźniąt dwujajowych i się je porównuje. Jak wiemy, bliźnięta jednojajowe mają identyczne DNA, natomiast DNA bliźniąt dwujajowych się różni. Przy pomocy obserwacji, badano częstość występowania SM Przy pomocy obserwacji, badano częstość występowania SM u bliźniąt jedno i dwujajowych. Załóżmy, że jedno z bliźniąt jednojajowych zachoruje na SM. Załóżmy, że jedno z bliźniąt jednojajowych zachoruje na SM. Prawdopodobieństwo zachorowania drugiego z bliźniąt wynosi około 25-30% Prawdopodobieństwo zachorowania drugiego z bliźniąt wynosi około 25-30% W przypadku bliźniąt dwujajowych to już tyko 5-10% W przypadku bliźniąt dwujajowych to już tyko 5-10% Pamiętając, że bliźnięta jednojajowe mają takie samo DNA, a bliźnięta dwujajowe nie, można wywnioskować, że czynniki genetyczne mają spore znaczenie w rozwoju SM. można wywnioskować, że czynniki genetyczne mają spore znaczenie w rozwoju SM. Ale podłoże genetyczne tej choroby to dość skomplikowane zagadnienie. Ale podłoże genetyczne tej choroby to dość skomplikowane zagadnienie. Uważa się, że w rozwój SM zaangażowanych jest ponad 50 różnych genów i wciąż odkrywane są kolejne. O jednym z nich opowiem nieco szerzej. Chodzi o gen biorący udział w reakcjach autoimmunologicznych, Chodzi o gen biorący udział w reakcjach autoimmunologicznych, zlokalizowany na chromosomie szóstym. Oto nasz chromosom. Jeden z jego fragmentów oznaczyłem kolorem czerwonym. Jeden z jego fragmentów oznaczyłem kolorem czerwonym. W obrębie tego fragmentu znajduje się gen HLA-DRB1. Trudno zapamiętać taki zlepek liter, więc skupimy się tylko na fragmencie HLA. więc skupimy się tylko na fragmencie HLA. Czym są HLA? HLA to antygeny zgodności tkankowej. HLA. Czym się zajmują? Weźmy sobie jakąś losową komórkę. Na jej powierzchni znajdują się przeróżne białka, w tym właśnie antygeny zgodności tkankowej. Do HLA może być dołączone kolejne białko lub peptyd. Do HLA może być dołączone kolejne białko lub peptyd. Takie białko lub peptyd może być fragmentem bakterii, czy wirusa, Takie białko lub peptyd może być fragmentem bakterii, czy wirusa, czegoś obcego dla organizmu. Antygeny zgodności tkankowej prezentują w ten sposób patogeny komórkom T. Antygeny zgodności tkankowej prezentują w ten sposób patogeny komórkom T. Antygeny zgodności tkankowej prezentują w ten sposób patogeny komórkom T. Tutaj mamy limfocyt T. Limfocyt T ogląda białko prezentowane mu na HLA Limfocyt T ogląda białko prezentowane mu na HLA i myśli sobie: "Okej, to nie jest część naszego ciała" "trzeba to zwalczyć, żeby chronić organizm." A więc HLA są nam potrzebne do tego, żeby układ odpornościowy widział co należy do organizmu, a co nie. żeby układ odpornościowy widział co należy do organizmu, a co nie. żeby układ odpornościowy widział co należy do organizmu, a co nie. Nieprawidłowości w obrębie tego genu prowadzą do reakcji autoimmunologicznych. Nieprawidłowości w obrębie tego genu prowadzą do reakcji autoimmunologicznych. A jak mówiłem, stwardnienie rozsiane jest chorobą autoimmunologiczną. A jak mówiłem, stwardnienie rozsiane jest chorobą autoimmunologiczną. Zatem gdy istnieją jakieś mutacje w genie HLA to może rozwinąć się SM. Dobrze, zostawmy kwestię podłoża genetycznego Dobrze, zostawmy kwestię podłoża genetycznego i zajmijmy się czynnikami środowiskowymi. i zajmijmy się czynnikami środowiskowymi. A jest ich sporo. Na początek przyjrzyjmy się temu rysunkowi Ziemi. Na początek przyjrzyjmy się temu rysunkowi Ziemi. W tym miejscu znajduje się równik. W okolicy równika zachorowalność na SM jest niewielka. W okolicy równika zachorowalność na SM jest niewielka. Idąc na północ od równika, zachorowalność rośnie. Idąc na północ od równika, zachorowalność rośnie. Dlaczego tak jest? Dlaczego geografia ma wpływ na ilość zachorowań na SM? Na obszarze równikowym nasłonecznienie jest bardzo duże. Żyjący tam ludzie wystawieni są na dużą ilość światła słonecznego, Żyjący tam ludzie wystawieni są na dużą ilość światła słonecznego, a światło słoneczne stymuluje naszą skórę do produkcji witaminy D. a światło słoneczne stymuluje naszą skórę do produkcji witaminy D. a światło słoneczne stymuluje naszą skórę do produkcji witaminy D. Zatem ludzie żyjący na obszarach równikowych produkują więcej witaminy D niż ludzie mieszkający dalej od równika. produkują więcej witaminy D niż ludzie mieszkający dalej od równika. Jakie to ma znaczenie? Otóż, witamina D bierze udział w regulacji działania układu odpornościowego. Otóż, witamina D bierze udział w regulacji działania układu odpornościowego. Wiele komórek odpornościowych, jak na przykład limfocyty T, wiele komórek odpornościowych ma receptory dla witaminy D. wiele komórek odpornościowych ma receptory dla witaminy D. Ta czerwona to cząteczka witaminy D i przyłącza się ona do receptora na limfocycie T. i przyłącza się ona do receptora na limfocycie T. Niedobór witaminy D może prowadzić do reakcji autoimmunologicznych. Niedobór witaminy D może prowadzić do reakcji autoimmunologicznych. Im dalej na północ, tym mniejszy kontakt ze światłem słonecznym. Im dalej na północ, tym mniejszy kontakt ze światłem słonecznym. Gdy mamy mniejszy kontakt ze światłem słonecznym to nasz organizm produkuje mniej witaminy D. to nasz organizm produkuje mniej witaminy D. A gdy brakuje nam witaminy D, mamy większe ryzyko autoagresji, w tym stwardnienia rozsianego. Uważa się, że to właśnie jest powodem, dla którego częstość występowania SM jest wyższa dalej od równika. dla którego częstość występowania SM jest wyższa dalej od równika. Kolejnym czynnikiem ryzyka jest kontakt z pewnymi wirusami w dzieciństwie. Kolejnym czynnikiem ryzyka jest kontakt z pewnymi wirusami w dzieciństwie. O jakich wirusach mówię? Jest kilka takich, które mogą mieć znaczenie. Jest kilka takich, które mogą mieć znaczenie. Między innymi wirus Epsteina-Barr, wirusy odry, świnki, a nawet opryszczki. Ważne jest to, że te wirusy nie powodują bezpośrednio zachorowania na SM. Ważne jest to, że te wirusy nie powodują bezpośrednio zachorowania na SM. Ważne jest to, że te wirusy nie powodują bezpośrednio zachorowania na SM. Ale jeśli mieliśmy z nimi kontakt w przeszłości, to nasze szanse na rozwój tej choroby są większe. to nasze szanse na rozwój tej choroby są większe. Dlaczego? Okazuje się, że niektóre spośród białek tych wirusów Okazuje się, że niektóre spośród białek tych wirusów przypominają białka produkowane przez nasz układ nerwowy. Nazywamy to zjawisko mimikrą molekularną. Wirus przypomina jakiś element naszego organizmu Wirus przypomina jakiś element naszego organizmu i układ odpornościowy może się pomylić. Na koniec wspomnę jeszcze o papierosach. Wszyscy wiedzą, że palenie jest złe dla płuc, ale nie każdy wie, że może także zwiększać ryzyko zachorowania na SM. ale nie każdy wie, że może także zwiększać ryzyko zachorowania na SM. Zauważono, że rzucenie palenia przez osobę chorującą na SM Zauważono, że rzucenie palenia przez osobę chorującą na SM spowalnia progresję choroby. spowalnia progresję choroby. Nie do końca wiemy dlaczego tak się dzieje. Wiemy tylko, że istnieje pewien związek pomiędzy paleniem papierosów a SM. Wiemy tylko, że istnieje pewien związek pomiędzy paleniem papierosów a SM. To więc najważniejsze czynniki ryzyka rozwoju stwardnienia rozsianego. To więc najważniejsze czynniki ryzyka rozwoju stwardnienia rozsianego. Zaangażowanych jest nawet 50 różnych genów. Zaangażowanych jest nawet 50 różnych genów. Wpływ środowiska także nie jest bez znaczenia. Wpływ środowiska także nie jest bez znaczenia. Niestety trudno jest połączyć to wszystko w jedną spójną całość, Niestety trudno jest połączyć to wszystko w jedną spójną całość, dlatego nie udało się jak dotąd zidentyfikować bezpośredniej przyczyny SM. dlatego nie udało się jak dotąd zidentyfikować bezpośredniej przyczyny SM. Należy jednak pamiętać o najważniejszych czynnikach ryzyka rozwoju tej choroby. Należy jednak pamiętać o najważniejszych czynnikach ryzyka rozwoju tej choroby.