Sztuka nowobabilońska

Chronologia Mezopotamii jest skomplikowana. Badacze mówią zwykle o miejscach (np. Sumer) i ludziach (Babilończycy), ale także o imperiach (Babilonia). Jednak - pechowo dla studiujących tematykę starożytnego Bliskiego Wschodu - te podziały nie zawsze się pokrywają. Stąd możemy mówić o bardzo starożytnych Babilończykach pojawiających się na arenie historii ok. 1800 r. p.n.e., ale także o mieszkańcach państwa nowobabilońskiego żyjących ponad tysiąc lat później. A co działo się pomiędzy tymi dwoma okresami Babilonii? Cóż, całkiem sporo, ale w większości za sprawą Kasytów i Asyryjczyków.

Imperium asyryjskie, które rządziło całym Bliskim Wschodem, upadło ok. 600 r. p.n.e. z licznych przyczyn, w tym wskutek militarnej presji ze strony Medów (pasterskiego ludu, który jako już kolejny przybył z gór Zagros) i Babilończyków oraz prawdopodobnie także z powodu wojny domowej.

Babilończycy stali się potęgą w końcu VII w., dziedzicząc miejskie tradycje od dawna obecne w południowej Mezopotamii. Rządzili imperium panując nad całym Bliskim Wschodem tak jak wcześniej Asyryjczycy.

Okres ten nazywany jest państwem nowobabilońskim (lub Nową Babilonią), ponieważ Babilon przeżył już wcześniej okres potęgi, gdy stał się niezależnym miastem-państwem, które zasłynęło szczególnie w czasie rządów króla Hammurabiego (1792-1750 r. p.n.e.).

W sztuce imperium nowobabilońskiego widoczne są wyraźne odwołania do stylu i ikonografii władców Babilonii rządzących w trzecim tysiącleciu. Istotnie, jeden z neobabilońskich królów, Nabonid, ufundował posąg Sargona Akadyjskiego i umieścił go w świątyni, gdzie regularnie składano mu ofiary.

Mieszkańcy państwa nowobabilońskiego zasłynęli dzięki architekturze, w tym zwłaszcza dzięki budowlom swojej stolicy - Babilonu. Nabuchodonozor (604-561 r. p.n.e.) znacząco przebudował to starożytne miasto - także jego mury i siedem bram. Być może właśnie wtedy powstały "wiszące ogrody Babilonu" zaprojektowane podobno dla jego żony, która tęskniła za ogrodami swojej rodzinnej Medii (dzisiejszy Iran). Choć wspominali o nich greccy i rzymscy pisarze, to "wiszące ogrody" mogą być jednak tylko legendą.

Brama Isztar (dziś w Muzeum Pergamońskim w Berlinie) była najbardziej wyszukaną wewnętrzną bramą miejską wśród wszystkich wybudowanych w starożytnym Babilonie. Cała brama pokryta była glazurowaną cegłą w kolorze lapis lazuli, dzięki której fasada lśniła jak klejnot. Na niebiesko połyskującej powierzchni bramy lwy i bydło podążały w procesji w naprzemiennych szeregach.

Tekst dr Senta German