Wprowadzenie do minimalizmu

Abstrakcyjna sztuka reduktywna

Wiele dzieł sztuki może być opisanych słowem “minimalistyczny”. Termin minimalizm odnosi się jednak do pewnego konkretnego rodzaju sztuki abstrakcyjnej, która pojawiła się na początku lat 60. XX wieku.  W tamtym czasie niektórzy krytycy nadawali jej takie miano jak sztuka “ABC”, sztuka “nudna” lub “dosłowna”, a nawet używali określenia “nie-artystyczny nihilizm”. Według nich nazwy te najlepiej oddawały dosłowność prezentacji i brak ekspresji charakteryzujący ten nowy nurt.  Mimo, że ostatnimi czasy autorzy zaczęli domagać się szerszej definicji minimalizmu, uwzględniającej przeróżną działalność artystów, to obecnie termin ten jest najściślej związany z rzeźbą z tamtego okresu.

Praca Donalda Judda z 1969 roku - Bez tytułu, charakteryzuje się użyciem wolnych, geometrycznych, powtarzających się form tworzących jedną całość, całość, która miała zwracać uwagę swoim rozmiarem w porównaniu z odbiorcą.  Jak większość minimalistów Judd używał przemysłowych materiałów i takich samych metod produkcji swoich dzieł. Wybierane przez niego kolory i charakterystyczne błyszczące powierzchnie wyróżniały go spośród innych pionierów tego stylu.

To co dla wielu jest najbardziej zastanawiające w minimalizmie to brak oczywistego znaczenia dostrzegalnego dziełach.  Podobnie jak rozwijający się równocześnie Pop Art, minimalizm zajmował się tematyką związaną z naszą codziennością, przedstawiając ją w dosłowny sposób, pozbawiony ekspresji lub metaforycznego znaczenia. Nawiązywał również do komercyjnego świata masowej produkcji oraz odrzucał tradycyjne oczekiwania dotyczące oryginalności i umiejętności narzucane do tej pory artystom.  Oba ruchy były więc po części odpowiedzią na dominację abstrakcyjnego ekspresjonizmu utrzymującego, że dzieło sztuki powinno zawsze nieść za sobą ukryte, głębokie znaczenie.  Artyści pop-artowi zajmowali się motywami kojarzonymi z kiczem, pracami minimalistów były natomiast pudła ze sklejki, fluorescencyjne lampki czy betonowe bloki układane bezpośrednio na podłogach galerii. Ich dzieła tym bardziej trudno było nazwać “sztuką”. (Istnieje nawet dobrze znana opowieść o pewnym handlarzu dziełami sztuki, który odwiedził studio Carla Andre w czasie zimy i pod nieobecność artysty omyłkowo spalił w kominku jego rzeźbę).  W 1956 roku malarz i grafik Frank Stella poproszony o wyjaśnienie znaczenie swoich pasiastych malowideł stwierdził: “Widzicie to co macie przed oczyma”. Jego komentarz nasuwał wnioski, że w pracy tej nie tylko nie było ukrytego znaczenia, ale również, że nic nie było potrzebne aby odkryć jej artystyczną wartość.

Biorąc to wszytko pod uwagę, dziwnym może wydawać się fakt, że na temat minimalizmu powstało aż tyle esejów czy książek, z których wiele napisali sami artyści.  Należy tu zaznaczyć, że mimo iż wszystkich minimalistów łączyły wspólne cechy ich sztuki, to każdy z nich rozwinął swoją artystyczną drogę dzięki innym filozoficznym czy artystycznym wpływom.  Poprzez swoje artykuły minimaliści byli w stanie przedstawić poglądy kryjące się za ich sztuką.  Na przykład Judd oprócz bycia rzeźbiarzem, pełnił również rolę krytyka sztuki, a jego recenzje zawierały szczegółowe wyjaśnienia jego artystycznych intencji - podzielanych przez Stellę i Dana Flavina, dotyczące eliminowania iluzjonizmu i subiektywnych decyzji związanych z tradycyjnym malarstwem.  Robert Morris z kolei, którego rzeźbiarstwo było zainspirowane awangardowym tańcem i sztuką performance, opublikował serię tekstów, w których twierdził, że jego rzeźba powinna być rozumiana w fizycznych i psychologicznych kategoriach. Sol LeWitt wprowadził natomiast termin Sztuka Konceptualna wyjaśniając nim powtarzalność i systematykę tworzonych przez siebie kubicznych, przypominających siatkę form.

Właśnie w ten sposób artyści wraz z krytykami i historykami sztuki przez ostatnie 50 lat stali się uczestnikami dyskursu dotyczącego przedmiotu sztuki, który był zarazem niezbędny do zrozumienia minimalizmu samego w sobie.  Artyści tacy jak Richard Serra, Bernd i Hilla Becher, Maya Lin i Rachel Whiteread, którzy posłużyli się minimalizmem na początku lat 60. w celu dokonania własnych artystycznych eksperymentów, do dziś przykładają się do rozwoju tego kierunku oraz do zrozumienia przez nas jego istotności w sztuce.

Autor eseju: Virgina Spivey