Giotto, Kaplica Scrovegnich

Nie ma określonej daty, od której możemy mówić o renesansie. Jego początki lokowane są zazwyczaj na przełom XIV i XV w., ale już od końca wieku XIII widzimy zmiany w malarstwie i rzeźbie, które kładą fundament pod styl później nazwany renesansem. Niektórzy badacze nazywają ów wczesny okres "późnym gotykiem" - termin, który odnosi się do późnego średniowiecza - inni "protorenesansem": początkami renesansu. W każdym razie, rewolucja w sposobie myślenia ludzi o świecie, o przeszłości, o nich samych i o ich relacji do Boga zaczyna się we Włoszech na początku XIV w.

Artystą, który w XIV w. najdalej odszedł od średniowiecznego stylu "uduchowionego" malarstwa był Giotto.

Giotto jest prawdopodobnie najbardziej znany z fresków, które namalował w tzw. Kaplicy Scrovegnich. Były one zamówione przez możnego człowieka, bankiera, Enrico Scrovegni, syna znanego bankiera. Zgodnie z nauką Kościoła, lichwa (kredyt na procent) była grzechem, może więc motywacją Enrica dla wybudowania kaplicy i zlecenia Giottu dekoracji była chęć pokuty za grzech. Kapliczka znana jest jako Kaplica Arena, wybudowana została bowiem na miejscu rzymskiej areny (amfiteatru), które później stało się własnością Scrovegnich. Pałac tej rodziny przylegał do kaplicy (w XIX w. został zresztą zniszczony, choć części areny ocalały).

Zamawianie dzieł sztuki dla kościołów było powszechnym rodzajem dobrych uczynków, którymi próbowano zasłużyć sobie na łaskę wstąpienia do nieba. Na fresku Sąd Ostateczny na zachodniej ścianie Kaplicy Arena widzimy samego Enrica. Jest on ukazany po stronie błogosławionych (albo wybranych, to znaczy tych, którym Chrystus przeznaczył niebo). Na przestawieniu klęczy, prezentując kaplicę Matce Boskiej i dwóm innym figurom (rozmaicie identyfikowanym).*

Zdjęcie na górze strony daje nam posmak tego, jak czuje się turysta odwiedzający Kaplicę Scrovegnich. Ponieważ freski są malowane bezpośrednio na ścianie, nie mogą być po prostu przeniesione do muzeum. Większość z nich pozostaje więc w miejscach, w których namalowali je artyści i do których zamówili je patroni. Niemniej ów oryginalny kontekst pozwala nam lepiej zrozumieć znaczenie tych dzieł dla ludzi XIV w.

Patrząc na zdjęcie, widzimy wiele oddzielnych malowideł w kaplicy. Freski opowiadają historię życia Marii (zaczynając od jej rodziców, Joachima i Anny) i Chrystusa na długich ścianach. W pobliżu ołtarza Giotto namalował Zwiastowanie , a po drugiej stronie, przy wejściu do kaplicy, Sąd Ostateczny.

Jak w komiksie bez słów, Giotto opowiada historię Chrystusa i jego rodziny przez obrazy. Większość populacji Europy była w tamtym czasie niepiśmienna i nie mogła czytać Biblii (Biblie były zresztą rzadkie i drogie, nie było druku, więc każda była przepisywana ręcznie). Ludzie uczyli się historii biblijnych - historii, które miały im pomóc dostać się do nieba - słuchając słów księdza w kościele. ale także patrząc na obrazy i rzeźby.

Autorami eseju są dr Beth Harris i dr Steven Zucker.