Główna zawartość
Kurs: Historia USA > Rozdział 1
Lekcja 2: Epoka prekolonialna- Rdzenne społeczeństwa w epoce prekolonialnej
- Kultura rdzennych Amerykanów z południowego zachodu
- Kultura rdzennych Amerykanów na Zachodzie
- Kultura rdzennych Amerykanów na północnym wschodzie
- Kultura rdzennych Amerykanów na południowym wschodzie
- Kultura rdzennych Amerykanów na równinach
- Podsumowanie: rdzenne społeczności zamieszkujące terytoria Ameryki w czasach przedkolonialnych
- Rdzenne społeczeństwa w epoce prekolonialnej
- Rdzenne społeczeństwa przed kontaktem z Euorpejczykami
- Społeczeństwo europejskie w epoce prekolonialnej
- Społeczeństwa afrykańskie u zarania transatlantyckiego handlu niewolnikami
- Europejskie i afrykańskie społeczeństwa w epoce prekolonialnej
© 2024 Khan AcademyWarunki użytkowaniapolitykę prywatnościInformacja o plikach cookie
Kultura rdzennych Amerykanów z południowego zachodu
Google ClassroomRdzenne plemiona Pueblo zamieszkiwały południowo-zachodni region dzisiejszych Stanów Zjednoczonych. Wznosiły one misterne budynki i wprowadziły rolnictwo na kontynencie amerykańskim. Tłumaczenie na język polski: Fundacja Edukacja dla Przyszłości, dzięki wsparciu wolontariuszy.
Streszczenie
- Południowo-zachodni region dzisiejszych Stanów Zjednoczonych był zamieszkiwany przez wiele odrębnych plemion rdzennych Amerykanów od około 7000 roku p.n.e..
- Rdzenne plemiona Pueblo - Anasazi, Mogollon i Hohokam rozpoczęły uprawę roli w tym regionie w ok. 2000 p. n. e, uprawiając w dużej ilości kukurydzę. Navajo i Apacze w regionie zajmowali się głównie łowiectwem i zbieractwem.
- Te starożytne południowo-zachodnie plemiona opuściły ów region około 1300 roku n.e., prawdopodobnie z powodu klęski nieurodzaju. Ludy napotkane przez europejskich kolonizatorów w połowie XVI wieku częściowo wywodziły się od plemion Pueblo.
Lokalizacja czasowo-geograficzna: Pustynia Pueblo
W okresie poprzedzającym kolonizację, południowy-zachód, rozciągający się od dzisiejszej Arizony i Nowego Meksyku poprzez Kolorado, Teksas i Utah aż po Meksyk, był zamieszkiwany przez liczne rdzenne ludy, posiadające własne kultury. Ludy zamieszkujące ten region nazywamy zbiorowo plemionami Pueblo. Nazwa ta została im nadana przez Hiszpanów i oznacza „miasteczko” lub „wieś”, ponieważ żyli oni w miasteczkach i wsiach, składających się z wzniesionych na stałe lepianek. Trzy główne plemiona Pueblo to Mogollon, Hohokam i Anasazi.
Anasazi, czasem zwani rdzennym ludem Pueblo, zamieszkiwali terytorium, w którym obecnie stykają się granice stanów Kolorado, Utah, Nowy Meksyk i Arizona. Plemię Mongollon żyło głównie na terenie południowo-zachodniego Nowego Meksyku. Lud Hohokam natomiast zamieszkiwał pustynię w południowo-zachodniej Arizonie. Zdaniem historyków te trzy plemiona dominowały w tym regionie od około 200 roku n.e. do 1500 roku n.e. i albo rozpierzchły się, albo ewoluowały w plemiona Pueblo, które to zetknęły się z konkwistadorami i które nadal zamieszkują współczesny Nowy Meksyk. Przeistoczyły się one również w plemiona Zuni i Hopi. Apacze i Nawahowie przybyli na teren Pueblo około 1200 roku n.e. z Wybrzeża Północno-Zachodniego, pozostając grupami odrębnymi od zamieszkujących ten teren plemion Pueblo.
Wspólne zwyczaje żywieniowe: początki rolnictwa
Według historyków ludy Anasazi, Mogollon i Hohokam zapoczątkowały rolnictwo w Ameryce. Mity o historii stworzenia plemion Pueblo pełne są wzmianek o kukurydzy, pierwszej roślinie uprawianej przez rdzennych mieszkańców kontynentu. Uznawali oni uprawę kukurydzy nie tylko za proces konieczny dla ich przeżycia, ale także za dar duchowy. Mimo że rolnictwo jest symbolem ich rozwoju, dieta rdzennych Amerykanów była zdrowsza i bardziej zróżnicowana, kiedy opierała się na łowiectwie i zbieractwie, niż na konsumpcji kukurydzy.
W jałowym klimacie południowego zachodu, rdzenne plemiona Pueblo wytworzyły rozbudowane systemy irygacyjne, które pozwalały im na uprawę roślin nawet w piekącym słońcu. W 800 roku n.e., plemię Hohokam stworzyło jeden z największych dotychczasowych systemów irygacyjnych. Przebiegał on przez większość terenu dzisiejszej Arizony. Ów system irygacyjny pozwolił plemionom Pueblo na uprawianie nie tylko kukurydzy, ale także fasoli i kabaczków.
Te skomplikowane systemy przyczyniły się do rozkwitu rolnictwa, co z kolei zaowocowało nowymi formami produkcji i rozwoju społecznego. Kobiety zaczęły wytwarzać ceramiczne naczynia, w których przechowywano nadwyżkę kukurydzy, kabaczków i fasoli oraz mielono kukurydzę. Plotły one również kosze służące do zbierania plonów. Mimo że w regionie dominowało rolnictwo, Nawahowie i Apacze, którzy przybyli z Wybrzeża Północno-Zachodniego około 1200 roku n.e., zachowali swoje żywieniowe tradycje, oparte na łowiectwie i zbieractwie.
Organizacja społeczna: wioski i puebla
Życie rdzennych plemion Pueblo było uzależnione od rolnictwa. Stabilność i nadwyżka żywności sprawiły, że zaczęły one prowadzić bardziej osiadły tryb życia, budując domy z kamienia i cegły. Podobnie jak współczesne bloki, budynki te składały się z kilku pięter, na których znajdowało się po kilka pokoi. Plemiona Pueblo, uważane za wysoko rozwinięte cywilizacyjnie jak na swoje czasy, żyły głównie w miastach liczących tysiące mieszkańców, w których wznosiły skomplikowane konstrukcje.
Kanion Chaco stanowił ośrodek handlowy i serce kultury Anasazi. Na jego terenie zamieszkiwało ponad dwanaście tysięcy ludzi, a wśród nich plemię Chaco, które wybudowało około 650 tysięcy kilometrów dróg łączących główne miasto z wioskami rozsianymi w regionie. Chaco handlowali głównie turkusem, przywożąc turkus z Kalifornii, egzotyczne ptaki z Ameryki Środkowej oraz minerały i kruszce z Gór Skalistych.
Nawahowie i Apacze prowadzili bardziej koczowniczy tryb życia, trudniąc się łowiectwem i zbieractwem. Jako że ciągle się przemieszczali, nie budowali oni domostw tak trwałych jak plemiona Pueblo. Nawahowie na przykład wznosili słynne już hogany – zwrócone ku wschodowi okrągłe domki z materiałów takich jak muł czy kora.
Normy społeczne i religijne: modły o urodzaj
Plemiona zamieszkujące południowo-zachodnie tereny wierzyły, że uprawa roli to skuteczniejsza metoda na przetrwanie niż łowiectwo i zbieractwo. Klęski żywiołowe były jednak dla nich kubłem zimnej wody. Trwająca w latach 1130-1180 susza spustoszyła plony plemienia Anasazi, a katastrofalna powódź z roku 1358 zniszczyła system irygacyjny plemienia Hohokam.
Te katastrofy pchnęły rdzenne plemiona Pueblo do urządzania ceremonii religijnych, na których wznoszono modły o urodzaj i sprzyjającą pogodę. Modlono się do roślin i zwierząt w intencji dobrych plonów i polowań a także osobistego sukcesu. Owe religijne ceremonie gromadziły tłumy ludzi, jednocząc ich w społecznościach religijnych większych niż rodziny i tym podobne grupki.
Dalsze i wielopokoleniowe rodziny mieszkały i pracowały razem. Zarówno kobiety jak i mężczyźni zajmowali się rolnictwem, tradycyjnie pojmowanym jako domena kobiet. Jako że plemiona Pueblo w mniejszym stopniu trudniły się polowaniami, mężczyźni pomagali przy uprawie roli. Poza pracą w polu, kobiety wychowywały dzieci i troszczyły się o utrzymanie domu. Mężczyźni będący głowami rodziny tworzyli nieformalne rady plemienne, na których podejmowali decyzje dotyczące społeczności, zwanych również klanami. Przywódcy owych klanów mieli z reguły większy wpływ na podejmowanie decyzji i stosunki publiczne niż plemię, które było mniej zorganizowane politycznie. Klany zajmowały się bieżącymi sprawami i wykroczeniami, plemiona natomiast były dla ludności źródłem tożsamości etnicznej.
Koniec końców, większość rdzennych Pueblan opuściło ten region – prawdopodobnie w wyniku suszy. Tubylcy napotkani w połowie XVI wieku przez hiszpańskich konkwistadorów byli mieszanką ich potomków. To właśnie oni są powszechnie kojarzeni z nazwą „plemiona Pueblo”.
Jak uważasz?
W jaki sposób wprowadzenie rolnictwa wpłynęło na obrzędy religijne pradawnych południowo-zachodnich rdzennych Amerykanów?
W jaki sposób rdzenne plemiona Pueblo zurbanizowały region południowo-zachodni? Czy ich metody różniły się od tych stosowanych przez mieszkańców północnego wschodu?
Czy sądzisz, że rdzenne plemiona Pueblo powinny były trzymać się łowiectwa i zbieractwa jako podstawowych metod pozyskiwania pożywienia? Dlaczego?
Chcesz dołączyć do dyskusji?
Na razie brak głosów w dyskusji