If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Jeżeli jesteś za filtrem sieci web, prosimy, upewnij się, że domeny *.kastatic.org i *.kasandbox.org są odblokowane.

Główna zawartość

Pangaea - film z polskimi napisami

Pangea - teoria i dowody na istnienie Pangei. Stworzone przez: Sal Khan.

Chcesz dołączyć do dyskusji?

Rozumiesz angielski? Kliknij tutaj, aby zobaczyć więcej dyskusji na angielskiej wersji strony Khan Academy.

Transkrypcja filmu video

Wiemy, że tworzą się nowe płyty i te płyty litosferyczne na powierzchni Ziemi poruszają się i to może powodować że pytacie się "co by się stało gdybyśmy to odwrócili? znamy kierunek w którym się poruszają co to nam mówi o tym skąd pochodzą?" więc zróbmy eksperyment. Teraz Ameryka Południowa i Afryka oddalają się od siebie ponieważ nowe płyty się tworzą w Grzbiecie Śródatlantyckim. Przewińmy to. Połączmy je znowu razem. Wiemy, że Indie uderzają teraz w płytę euroazjatycką powodując że Himalaje stają się coraz wyższe. Co jeśli byśmy to cofnęli? Przywróćmy Indie bliżej Antarktyki. To samo z Australią. Mamy nową płytę pomiędzy Australią a Antarktyką, to sprawia, że kontynenty się oddalają. Połączmy je znowu. Cofnijmy zegar. Nawet Ameryka Północna - nie jest to oczywiste na tym diagramie ale jeśli spojrzymy na dane z GPS, jest to całkiem oczywiste że Ameryka Północna porusza się teraz odwrotnie do ruchów wskazówek zegara. Więc cofnijmy to. Poruszając się zgodnie ze wskazówkami zegara. Euroazja nie będzie się oddalać od Ameryki Północnej niech się połączą. Więc to co sobie możemy wyobrazić w rzeczywistości gdzie Indie i Australia uderzają w Antarktykę, Ameryka Południowa i Afryka zderzyły się ze sobą, Ameryka Północna tutaj a Eurazja też tutaj. Więc to wygląda tak jakby się wszystkie razem połączyły jeśli cofniemy się o kilka setek milionów lat. i bazując na tym eksperymencie możemy sobie wyobrazić, że w pewnym momencie, wszystkie kontynenty były połączone w jeden superkontynent. I ten superkontynent nazwany jest Pangeą. Pan- dla całości i gea pochodzi z "Gaja" od "świata". I okazuje się, że wszystkie dowody które widzieliśmy sprawiają, że wierzymy że był superkontynent nazwany cóż nazywamy to Pangeą teraz, oczywiście nie było rzeczy na naszej planecie które by to tak nazywały wtedy, cóż, były, ale nie takie które próbowałyby nazywać kontynenty które znamy, ale wszystkie dowody mówią nam że, Pangea istniała jakieś 200-300 milionów lat temu może jakieś 250 milionów lat temu. I chcę to powiedzieć wyraźnie, to nie był pierwszy superkontynent. w dużym stopniu, to był ostatni kontynent łatwiej jest nam to odtworzyć ponieważ to był najmniej odległy kontynent, ale wierzymy, że były inne superkontynenty przed nim. jeśli cofniemy się jeszcze bardziej, musielibyśmy rozerwać Pangeę i to by się znowu uformowało ale na razie cofamy się w czasie. Ale było kilka superkontynentów w przeszłości które się rozerwały, uformowały ponownie, rozerwały, uformowały ponownie i ostatnim razem kiedy mieliśmy superkontynent to była Pangea, jakieś 250 milionów lat temu. A teraz jest ona rozerwana na obecne kontynenty. Teraz, nie chcę się zagłębiać we wszystkie szczegóły czemu uważam że Pangea była 250 milionów lat temu, albo ten diagram mówi nam, jakieś 225 milionów lat temu, mniej więcej. Ale pokażę wam pewien interesujący dowód. Na bardzo wysokim poziomie, mamy dużo podobieństw w skałach pomiędzy rzeczami, które połączyły się podczas Pangei. I prawdopodobnie najbardziej interesującym jest dowód ze skamielin. Jest wiele skamielin, a tutaj mamy przykład. Z gatunków które mieliśmy 200-300 milionów lat temu. I ich skamieliny można znaleźć w bardzo specyficznym miejscu. To zwierzę tutaj, Cynognat - mam nadzieję że dobrze to wymawiam- Cynognat, skamieliny tego zwierzęcia można znaleźć tylko w tych obszarach Ameryki Południowej, i tej części Afryki. Więc nie tylko Ameryka Południowa pasuje bardzo do Afryki, ale te dowody ze skamielin również wskazują na to, że był obszar gdzie to zwierzę żyło i gdzie znlaleźliśmy skamieliny. Naprawdę wydaje się, że były połączone, przynajmniej wtedy kiedy to zwierzę żyło. Może jakieś 250milionów lat temu. Ten gatunek tutaj, jego szczątki można znaleźć w tym obszarze. Pozwólcie, że zrobię to w innym kolorze który się bardziej wyróżnia na tym obszarze tutaj. Ta roślina, jej szczątki teraz wiele kropek między kontynentami się łączy jej skamieliny można znaleźć na tym całym obszarze, wzdłuż Ameryki Południowej, Afryki, Antarktyki, Indii i Australii. Więc to nie tylko wygląda tak jakby kontynenty do siebie pasowały jak puzle, nie tylko składamy je do takiej konfiguracji, jeśli cofniemy ruch który teraz widzimy ale dowody ze skamielin to potwierdzają że pasowały do siebie w ten sposób. To zwierze tutaj, znajdujemy jego skamieliny na tym pasie który idzie od Afryki przez Indie aż do Antarktyki. To daje nam dowody na Południową Półkulę Pangei. Ale jest inny dowód. Znajdujemy kontynuujące się łańcuchy górskie między Ameryką Północną a Europą. Znajdujemy dowody ze skał gdzie sposób w jaki te skamieliny tworzą linię, widzimy tą samą skałę która tworzy linię między Ameryką Południową a Afryką i innymi kontynentami które kiedyś były połączone. Więc te wszystkie dowody sprawiają, że uważamay że kiedyś Pangea istniała. I z tego co wiemy, wszystkie kontynenty będą się poruszać i może, za kilka setek milionów lat, znowu będziemy mieć superkontynent. Kto wie.