Główna zawartość
Kurs: Historia świata - kurs rozszerzony > Rozdział 2
Lekcja 14: Handel transregionalny: Jedwabny SzlakJedwabny Szlak
Streszczenie
- Jedwabny Szlak był szeroką siecią handlową łączącą Eurazję i Afrykę Północną poprzez ląd i morze.
- Jedwabny Szlak wziął swoją nazwę od chińskiego jedwabiu, wysoko cenionego towaru, który kupcy transportowali tymi szlakami handlowymi.
- Postęp technologiczny i zwiększona stabilność społeczna spowodowały wzrost handlu. Z kolei otworzenie większej ilości szlaków handlowych spowodowało, że podróżni zaczęli wymieniać się wieloma rzeczami: zwierzętami, przyprawami, ideami i chorobami.
W I w. n. e., podczas rządów cesarza Tyberiusza, jedwab stał się wielkim problemem. Luksusowa tkanina, importowana wielkimi kosztami z Chin, stała się symbolem dekadencji i zbytku wśród Rzymian. Aby zwiększyć ilość sprzedawanego jedwabiu, kupcy rozwijali bele jedwabiu i przędli je ponownie w cieńsze tkaniny. Ta praktyka miała efekt uboczny - nowe tkaniny były prawie przezroczyste.
Seneka Młodszy, pisarz i doradca cesarski, narzekał na ludzi odziewających się w jedwab:
"Widzę jedwabne ubrania, jeśli w ogóle materiał, który nie zakrywa ciała lub części intymnych może zostać nazwany ubraniem. ... Nieszczęsne dzieło pracy służącej, utkane tak, aby kobieta mogła być widzianą poprzez cienką suknię, tak, aby jej mąż znał jej ciało nie lepiej niż jakiś cudzoziemiec."
W 14 r. n. e., rzymski historyk Tacyt odnotował, że Senat zdelegalizował możliwość noszenia jedwabiu przez mężczyzn, twierdząc, że "jedwabne tkaniny ze Wschodu nie powinny więcej uwłaczać płci męskiej."
Zakaz jedwabiu nie utrzymał się. Popyt na ten surowiec wciąż napędzał handel pomiędzy Imperium Rzymskim, Chinami, Indiami i wieloma miejscami pomiędzy. Aby zrozumieć co spowodowało ten handel jedwabiem, musimy spojrzeć na to, jak chiński jedwab w ogóle dotarł do Rzymu.
Przekonajmy się zatem.
Władza państwowa i Jedwabny Szlak
Jedną z przyczyn rozwinięcia się handlu był wzrost władzy imperialnej. Pod koniec II w. p. n. e. Cesarz Wu z dynastii Han zorganizował wiele kampanii wojennych przeciwko nomadom Xiongnu. Jeźdźcy Xiongnu od wielu lat napadali na chińskie zabudowy przy północnej granicy. Cesarz Wu szukał nowego sposobu na zdobycie koni dla swojej kawalerii, aby odeprzeć zagrożenie ze strony Xiongnu.
Cesarz Wu wysłał emisariusza (Zhang Qian), w celu pozyskania sojuszników w walce z Xiongnu. Zhang powrócił do Chin z ekscytującymi opowieściami o Ferganie (współczesny Uzbekistan). Obok ryżu, pszenicy i winogron, region oferował "niebiańskie" konie.
Wkrótce konie z Fergany stały się wysoce pożądanym towarem w Chinach. Chińczycy importowali tyle koni, że ludność zamieszkująca dolinę Fergany odmówili sprzedaży większej ilości koni! To doprowadziło do trzyletniego konfliktu, znanego jako Wojna Niebiańskich Koni, w wyniku której już w 101 r. p. n. e. dolina Fergany należała do Chin. Kontrola tego terytorium otworzyła także drogę na Zachód.
Wraz z nowym źródeł koni, Chiny zaplanowały swoją dominację militarną w Azji. Ekspansja Chin doprowadziła do pierwszego Pax Sinica - z łac. pokoju chińskiego. Podczas tego okresu, standard życia w Chinach wzrósł, a miasta rozrastały się. Wzrost ekonomiczny i stabilność polityczna doprowadziły do zwiększonego popytu na dobra luksusowe z odległych miejsc.
Zatrzymaj się i zastanów: dlaczego wzrost ekonomiczny i stabilność polityczna powodowały wzrost handlu?
Imperium rzymskie również się rozrastało w tym czasie. Zwycięstwo w wojnach punickich pozwoliło Rzymianom na kontrolę nad zachodnią częścią basenu Morza Śródziemnego. W kolejnych stuleciach Rzym kontrolował już cały basen tego morza.
W pierwszym stuleciu naszej ery powstał Pax Romana - pokój rzymski. Pax Romana trwał około 200 lat i w tym okresie było relatywnie mało wojen. Tak samo jak w Chinach, również w Rzymie stabilność polityczna zaowocowała wzrostem handlu. Rzym zdobył dostęp do zamorskich szlaków handlowych do Indii poprzez Egipt i zaczął handlować regularnie.
Chociaż Rzym i Chiny dynastii Han bardzo się rozprzestrzeniły, wciąż pozostawał duży dystans między tymi dwoma krajami. Azja Środkowa jest usiana górami, pustyniami i rozległymi stepami. Kupcy zapewniali konieczne połączenie pomiędzy tymi dwoma imperiami.
Podróże na Jedwabnym Szlaku
Kupcy musieli znaleźć szlaki, aby transportować towary z większą wydajnością. Do transportu lądowego najczęściej używane były wielbłądy. Nomadzi w Azji Środkowej zaczęli oswajać wielbłądy już w drugim tysiącleciu przed naszą erą. Na przykład w Chinach wielbłądy schwytane w potyczkach z Xiongnu były używane do przewożenia zapasów militarnych. Wielbłądy mogły wytrzymać trudne pustynne warunki i przenosić ładunek ważący 225 kilogramów! Zwierzęta transportowe - szczególnie wielbłądy - sprawiły, że transport towarów Jedwabnym Szlakiem stał się opłacalny.
Kupcy i żeglarze używali również dróg wodnych do transportu. Żeglarze potrzebowali dobrej znajomości wzorców wiatrów i systemów burz, aby z powodzeniem nawigować poprzez ocean. Na przykład na Oceanie Indyjskim wiatry monsunowe w zimie wieją z północnego wschodu zimą i południowego zachodu latem. Podróżując z południowo-zachodnim wiatrem pchającym statki na wschód, kupcy mogli podróżować z Morza Czerwonego pomiędzy Egiptem a Arabią do Indii latem i wracać z powrotem na Morze Czerwone zimą. Ta informacja była wymieniana wśród żeglarzy i trafiła poza Ocean Indyjski.
Zatrzymaj się i zastanów: w jaki sposób czynniki środowiskowe wpływały na strukturę handlu wzdłuż Jedwabnego Szlaku?
Skutki wymiany
Jednym z oczywistych skutków handlu wzdłuż Jedwabnego Szlaku była większa ilość i dostępność towarów w większej ilości miejsc. Jedwab, zawdzięczając to swojej miękkiej fakturze i przyciągającemu blaskowi stał się tak bardzo pożądany, że był używany jako waluta w Azji Centralnej. Mimo to, proces hodowania jedwabników i tworzenia tkaniny z ich kokonów pozostał chińską tajemnicą aż do VI w. n. e. Fakt, że Chiny pozostały jedynym producentem jedwabiu znaczył, że handel poprzez Azję był kontynuowany, a to wymagało wielu nakładów ludzkich i miejsc w sieci handlowej Jedwabnego Szlaku.
Przyprawy z Indii Wschodnich, szklane koraliki z Rzymu, jedwab, imbir i wyroby z laki z Chin, futra z kaukaskich stepów oraz niewolnicy z wielu miejsc - wszystko to było transportowane Jedwabnym Szlakiem.
Niektóre skutki były kulturowe. Na przykład podczas rządów dynastii Tang w Chinach rzeźby wielbłądów z karawan, które często bywały w Chinach były umieszczane na nagrobkach. Najwyraźniej te zwierzęta zrobiły duże wrażenie!
Jedwabnym Szlakiem rozprzestrzeniały się również idee i choroby. Pierwsze i drugie miały ogromny wpływ na miejsca, do których docierały. Pod koniec II w. n. e. w Imperium rzymskim wybuchła plaga, zabijając 10% populacji. Historycy sądzą, że przed dotarciem na Bliski Wschód, gdzie walczyły rzymskie legiony, plaga po raz pierwszy pojawiła się w Chinach.
Z kolei jeśli chodzi o wymianę idei, buddyzm dotarł do Chin poprzez handel z Indiami. Mieszkańcy Sogdiany przetłumaczyli również sutry napisane w sanskrycie na chiński i rozprzestrzeniali buddyzm wraz z handlem.Inne wiary, takie jak zaratusztrianizm, manicheizm i chrześcijaństwo również podróżowały poprzez wodne i lądowe szlaki. Te religie rozwinęły się i zmieniły tak, aby pasować do miejsca, w którym sie znalazły.
Zatrzymaj się i zastanów: jakie skutki miał handel poza rozprzestrzenianiem towarów?
Chiński jedwab w Rzymie
Teraz mamy już wiedzę o ekonomicznych i politycznych warunkach, które pozwoliły chińskiemu jedwabiowi na podbój rzymskiego rynku. Zarówno Chiny dynastii Han, jak i Imperium rzymskie kontrolowały rozległe terytoria i utrzymywały je w stanie względnego pokoju. Chiny podbiły Azję Środkową, Stamtąd koczowniczy kupcy przewozili towary dalej na zachód lub południe. Handel przyniósł nowe wiary, idee i znajomość nowych miejsc.
Chcesz dołączyć do dyskusji?
Na razie brak głosów w dyskusji