Ateńska Agora i demokratyczny eksperyment - film z polskimi napisami

(muzyka jazzowa) [Beth] Patrzymy na Agorę, najważniejsze miejsce publiczne w Atenach w V wieku p.n.e. [Steven] Na szczycie Akropolu znajdowały się święte miejsca Aten, tu u podnóża góry odbywały się publicznye dyskusje, biło tu serce ateńskiego eksperymentu demokracji. [Beth] W V wieku p.n.e. zauważamy początek udziału ogółu obywateli w rządach. Ale Ateny nie były tym rodzajem demokracji, o której myślimy na Zachodzie. Obywatele Aten nie głosowali na swoich reprezentantów w rządzie, ale brali w nim udział bezpośrednio. Każdy, kto był wielkim mówcą, lub ktoś wyjątkowo bogaty, mógł osiągnąć władzę polityczną, a urzędy były obejmowane rotacyjnie, a nie poprzez wybory. [Steven] Było mało stanowisk obsadzanych przez wybór. To były stanowiska, których objęcie wymagało specjalnych zdolności. Na przykład, Perykles został wybrany na generała około 15 razy. [Beth] Był właściwie przywódcą czy przewodnikiem Aten przez okres około 30 lat. Ale musimy pamiętać, co rozumiemy przez idee demokracji, które tu się zrodziły i zostały sformułowane. [Steven] Tak naprawdę, te idee były bardzo ograniczone. Aby móc brać udział w życiu publicznym, brać udział w podejmowaniu decyzji w rządzie, trzeba było być obywatelem, a żeby być obywatelem, trzeba było być mężczyzną i być Ateńczykiem. Tak właściwie, Perykles, wielki ateński generał, zaostrzył te zasady, a zatem oboje czyichś rodziców musiało być Ateńczykami, aby ten ktoś mógł uczestniczyć w życiu publicznym. [Beth] Tu, w muzeum widzimy przykłady narzędzi demokracji ateńskiej. Mamy tu prymitywne maszyny do wybierania sędziów w trybunałach. [Steven] Widzimy także inskrypcje na małych kawałkach ceramiki, których używano do głosowania, aby skazać na ostracyzm przywódców, których uznawano za skorumpowanych. [Beth] Zatem jeśli jakiś obywatel uzurpował sobie władzę, inni obywatele mogli skazać go na ostracyzm i musiał on opuścić Ateny. To przypomina, że istniało wiele narzędzi kontroli osób zyskujących zbyt dużą władzę polityczną. [Steven] Ale co ważne, to właśnie w V wieku p.n.e. rozwinięto filozofię, na której opierały się rządy demokratyczne. Chyba najsłynniejszym podsumowaniem idei demokracji jest dzieło Tukidydesa, który opisał Wojnę Peloponeską, to znaczy wojnę między Ateńczykami i Spartanami. Tukidydes przytacza w swojej historii mowę pogrzebową, którą wygłosił Perykles w początkowym etapie wojny ze Spartą. [Beth] "W sporach prywatnych każdy obywatel jest równy w obliczu prawa. Jeśli zaś chodzi o znaczenie, to jednostkę ceni się nie ze względu na jej przynależność do pewnej grupy, lecz ze względu na talent osobisty jakim się wyróżnia. Nikomu też, kto jest zdolny służyć ojczyźnie ubóstwo albo nieznane pochodzenie nie przeszkadza w osiągnięciu zaszczytów" [tłum. K. Kumianiecki]. [Steven] Więc to, co Perykles wyjaśnia dzięki Tukidydesowi to pojęcie merytokracji, które oznacza, że żaden talent zdolnej osoby nie będzie stracony tylko dlatego, że urodziła się biedna. [Beth] To i idea równości wobec prawa to fundamentalne zasady zachodnich idei demokracji. Nie dziwię się, że spoglądamy na Ateńczyków z V wieku p.n.e. i wychwalamy ich może trochę za bardzo. [Steven] Szczególnie jeśli dostrzeżemy jak krucha była ta demokracja, jak ograniczona i jak krótka. [Beth] Zatem to jest miejsce, które początkowo było rynkiem, miejscem gdzie kupowano i sprzedawano i stopniowo w okresie archaicznym i klasycznym stało się ono siedzibą rządu z budynkami administracyjnymi i również świętymi, chociaż najważniejszym świętym miejscem był oczywiście Akropol. [Steven] W V wieku p.n.e. zbudowano na Agorze ważne budowle i jedna z najważniejszych nazywa się Stoa. Ludzie prowadzili tu interesy. Również miały tu miejsce wszelkiego rodzaju dyskusje polityczne i dotyczące spraw obywatelskich. Raz w roku, przez Agorę wędrowała wielka procesja na świętą górę. [Beth] To główne religijne wydarzenie w Atenach, poświęcone Atenie, bogini, która była opiekunką miasta. Patrząc na Agorę możemy sobie wyobrazić procesję Ateńczyków idących w górę do Partenonu. [Steven] Uwielbiam patrzeć na Agorę i wyobrażać sobie wielkiego filozofa Sokratesa, który tu spacerował, burzył spokój, zadawał pytania. [Beth] Zadawał niewygodne pytania, które ostatecznie uczyniły go wrogiem państwa ateńskiego. [Steven] I doprowadziły do jego skazania na śmierć. (muzyka jazzowa)