Butelka i zabawka: przedmioty codziennego użytku

Malowidła ścienne z kaplicy w grobowcu Nebamuna prezentują dosyć wyidealizowaną wizję codziennego życia w Starożytnym Egipcie.  Niewiele bowiem wiadomo o tym jak żyła większość społeczeństwa. Czasami jedyną drogą aby odkryć jak żyli zwykli Egipcjanie są badania ludzkich szczątek znalezionych na cmentarzach dla biednych. Wszelkie znalezione przedmioty należały w większości do członków klasy bogatej, a przetrwały tylko dlatego, że zostały pochowane razem z nimi we wnętrzach grobowców. To dzięki nim posiadamy dziś wiedzę o rozrzutnym styl życia ówczesnych ludzi.

Szklane naczynia pierwotnie pełniły częściej funkcję użytkową niż dekoracyjną - służyły głównie jako pojemniki na środki kosmetyczne lub cenne oleje. Postać ryby, może jednak sugerować coś więcej. Jej piękno miało podkreślać, że właściciele przedmiotu należy do elity.

Naczynie przedstawia Tilapię - zamieszkującą nil rybę, znaną z tego, że opiekuje się potomstwem trzymając je w pysku. Fakt, że Tilapię widziano gdy wypuszczała swoje młode z pyska sprawił, że jej wizerunek stał się symbolem odrodzenia i odnowy, będąc przy tym często noszonym jako amulet.

Znaleziona butelka to jeden z najwspanialszych przykładów naczyń w kształcie ryby z tego okresu, które przetrwały do dziś. Znaleziono ją pod podłogą domu w Amarnie, gdzie prawdopodobnie została zakopana przez swojego właściciela.

Szklane naczynia z epoki Nowego Państwa (1550-1070 r.p.n.e.) cechuje przede wszystkim bogata kolorystyka. Szkło było wszechstronnym materiałem, który często miał zastąpić drogie kamienie półszlachetne. Butelkę wykonano otaczając roztopionym szkłem gliniane wypełnienie. Następnie do całości dołączano elementy kolorowego szkła, kształtując ją w postać ryby. Naczynie następnie wygładzano, dodawano oczy i płetwy oraz pozbywano się glinianego środka.

###
Kot-zabawka z drewna

Koty już w czwartym tysiącleciu przed naszą erą służyły za zwierzęta domowe. W Egipcie żyły dwa dzikie gatunki kota. Były to Chaus i dziki Kot Afrykański. Przez koniec pierwszego tysiąclecia p.n.e.  koty były hodowane na skalę przemysłową w kulcie bogini Bastet.

Od czasu XII Dynastii koty stały się stałym elementem dekoracji grobowców. Ukazywano je siedzące pod krzesłem zmarłego lub towarzyszące mu podczas łowów na wrzosowiskach. Przykładem takiej sceny jest malowidło z grobowca Nebamuna przedstawiające rudego kota łapiącego ptaka pazurami i zębami jednocześnie. Podobne sceny polowań często uważane są za symbol walki ucywilizowanego człowieka z siłami chaosu przedstawionymi w postaci ptaka.

Kot był równie ważny dla bogów. W pewnym pogrzebowym tekście - Litanii Słonecznej, bóg Słońca Re występuje jako kot walczący z wężem Apohisem. Żmija, symbol chaosu, atakuje w nim słoneczną łódź płynącą po nocnym niebie. Bóg pokonuje jednak Apophisa przecinając jego ciało na dwie części - dzięki niemu słońce może kontynuować swoją podróż i odrodzić się o świcie.

R.M. and J.J. Janssen, Growing up in Ancient Egypt (Londyn, The Rubicon Press, 1990).

M. Stead, Egyptian life (Londyn, The British Museum Press, 1986).

I. Shaw and P. Nicholson (eds.), British Museum dictionary of Ancient Egypt(Londyn, The British Museum Press, 1995).

A.P. Kozloff i B.M. Bryan, Oślepiające słońce Egiptu: Amenhotep III i jego świat (Egypts dazzling sun: Amenhotep III and History World) (Muzeum Sztuki w Cleveland, 1992)

E.R. Russmann, Wieczny Egipt: dzieła sztuki starożytnej w zbiorach Muzeum Brytyjskiego (Eternal Egypt: masterworks of Ancient Art from the British Museum) (University of California Press, 2001).

J.D. Cooney, Catalogue of Egyptian antiqu-3 (Londyn, The British Museum Press, 1976).

S. Quirke and A.J. Spencer, The British Museum Book of Ancient Egypt (Londyn, The British Museum Press, 1992).

© Rada Powiernicza Muzeum Brytyjskiego