If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Jeżeli jesteś za filtrem sieci web, prosimy, upewnij się, że domeny *.kastatic.org i *.kasandbox.org są odblokowane.

Główna zawartość

Fotooddychanie

Fotoddychanie jest nieekonomiczną ścieżką, która konkuruje z cyklem Calvina. Zaczyna się, kiedy rubisco łączy się z tlenem zamiast z dwutlenkiem węgla. Tłumaczenie na język polski zrealizowane przez Fundację Edukacja dla Przyszłości dzięki wsparciu Fundacji „HASCO-LEK".

Wprowadzenie

Czy masz przyjaciół, którzy są niesamowitymi ludźmi, ale też tymi, którzy mają jakiś zły nawyk? Może odkładają sprawy na później, zapominają o urodzinach lub nawet nigdy nie pamiętają umyć zębów. Nie przestaniesz być ich przyjaciółmi z tych powodów, ale jeszcze od czasu do czasu możesz marzyć, że poprawią swoje zachowanie.
Karboksylaza rybulozo-1,5-bisfosforanu (rubisco), kluczowy enzym fotosyntezy, jest molekularnym odpowiednikiem dobrego przyjaciela ze złym nawykiem. W procesie asymilacji węgla, rubisco włącza dwutlenek węgla (CO2) do cząsteczki organicznej podczas pierwszego etapu cyklu Calvina. Rubisco jest tak ważny dla roślin, ponieważ wytwarza 30% a nawet więcej rozpuszczalnych białek w typowym liściu1. Ale rubisco ma także główną wadę: zamiast zawsze wykorzystywać CO2 jako substrat, czasami korzysta zamiast tego z O2.
Ta reakcja uboczna rozpoczyna ścieżkę nazywaną fotooddychaniem, która, zamiast asymilować węgiel, w rzeczywistości prowadzi do utraty dopiero co zasymilowanego węgla w postaci CO2. Fotooddychanie marnuje energię i zmniejsza syntezę cukru, więc kiedy rubisco rozpoczyna tą ścieżkę, popełnia molekularne faux pas.
W tym artykule zbadamy dlaczego fotooddychanie ma miejsce, kiedy jest najbardziej prawdopodobne, że zajdzie (wskazówka: pomyśl o warunkach gorących i suchych) i jak ono w rzeczywistości działa.

Rubisco wiąże się z CO2 lub O2

Jak zobaczyliśmy we wstępie, enzym rubisco może wykorzystywać albo CO2 albo O2 jako substrat. Rubisco wykorzystuje jakąkolwiek cząsteczkę, która połączy się z pięciowęglową cząsteczką nazywaną rybulozo-1,5-bisfosforanem. Reakcja, która zużywa CO2 jest pierwszym etapem cyklu Calvina i prowadzi do syntezy cukru. Reakcja, która wykorzystuje O2 jest pierwszym etapem fotooddychania, które marnuje energię i "odwraca" działanie cyklu Calvina2.
Rubisco może dołączać się do dwutlenku węgla i tlenu w zależności od warunków środowiska. Przyłączenie dwutlenku węgla i rozpoczęcie cyklu Calvina jest preferowane w niskich temperaturach i przy wysokim stosunku dwutlenku węgla do tlenu. Przyłączenie tlenu i inicjacja fotooddychania jest procesem uprzywilejowanym w wysokich temperaturach i przy niskim stosunku dwutlenku węgla do tlenu.
Co warunkuje to, jak często zostaje "wybrany" każdy z substratów? Dwoma kluczowymi czynnikami są względne stężenie O2 i CO2, oraz temperatura.
Kiedy roślina ma swoje aparaty szparkowe lub pory w liściach otwarte - CO2 dyfunduje do liścia a para woda dyfunduje z nich i fotooddychanie jest ograniczane. Jednakże kiedy roślina zamyka swoje aparaty szparkowe - np. aby zmniejszyć utratę wody przez parowanie—O2 z fotosyntezy nagromadza się w liściu. W tych warunkach, fotooddychanie zwiększa się z powodu wyższego stosunku O2 do CO2.
Ponadto rubisco ma większe powinowactwo do O2, kiedy temperatura wzrasta. W średnich temperaturach, powinowactwo rubisco (skłonność do przyłączania) CO2 jest około 80 razy większa niż jego powinowactwo do O2.3 W wysokich temperaturach, rubisco jest jednak mniej zdolne do rozróżniania cząsteczek i wychwytuje tlen częściej4.
Rezultat tego jest taki, że gorące, suche warunki wydają się powodować wzrost fotooddychania—chyba że rośliny mają specjalne cechy, które mogą zminimalizować ten problem. Możesz dowiedzieć się więcej o roślinnnych "obejściach" tego problemu w filmach o roślinach C4 i roślinach CAM.

Fotooddychanie marnuje energię i zabiera węgiel

Fotooddychanie rozpoczyna się w chloroplastach, kiedy rubisco przyłącza się do rybulozo-1,5-bisfosforanu w reakcji utleniania. Wytwarzane są dwie cząsteczki: związek trójwęglowy, 3-fosfoglicerynian i związek dwuwęglowy, fosfoglikolan. 3-fosfoglicerynian jest zwykłym produktem pośrednim w cyklu Calvina, natomiast fosfoglikolan nie może wejść do cyklu, więc dwa węgle zostają usunięte lub "ukradzione" z cyklu5.
Aby odzyskać część utraconego węgla, rośliny przeprowadzają fosfoglikolan przez serię reakcji, które wymagają przemieszczania się pomiędzy różnymi organellami. Trzy czwarte węgla, który jest wprowadzany na tą ścieżkę jako fosfoglikolan jest odzyskiwana, podczas gdy jedna czwarta jest tracona jako CO2.5
Na poniższym diagramie możesz zobaczyć porównanie fotooddychania ze zwykłym cyklem Calvina, pokazujące ile jest uzyskiwane zasymilowanego węgla lub tracone, kiedy 6 CO2 lub 6 O2 jest przyłączanych do rubisco. Fotooddychanie powoduje utratę 3 zasymilowanych atomów węgla w takich warunkach a cykl Calvina skutkuje zyskiem 6 atomów zasymilowanego węgla.
Porównanie cyklu Calvina i ścieżki fotooddychania.
W cyklu Calvina, 6 cząsteczek CO2 łączy się z 6 cząsteczkami rybulozo-1,5-bisfosforanu (akceptor), tworząc 12 cząsteczek 3-fosfoglicerynianu. Te są przekształcane do 12 cząsteczek aldehydu 3-fosfoglicerynowego. 2 opuszczają cykl, aby utworzyć 1 glukozę, podczas gdy 10 jest odzyskiwanych do syntezy 6 cząsteczek rybulozo-1,5-bisfosforanu. Cykl może się rozpocząć od nowa.
Na ścieżce fotooddychania, 6 cząsteczek O2 łączy się z 6 cząsteczkami rybulozo-1,5-bisfosforanu (akceptor), tworząc 6 czasteczek 3-fosfoglicerynianu i 6 cząsteczek fosfoglikolanu. 6 cząsteczek fosfoglikolanu jest włączanych do reakcji Salvage (synteza puryn i pirymidyn), która przekształca je w 3 cząsteczki 3-fosfoglicerynianu i uwalnia 3 węgle w postaci CO2. To daje łącznie 9 cząsteczek 3-fosfoglicerynianu. Mogą one być przekształcone w 9 cząsteczek aldehydu 3-fosfoglicerynowego. To jeszcze nie wszystko, aby mogły opuściś cykl jako glukoza. W rzeczywistości jest to nawet niewystarczające do regeneracji 6 cząsteczek akceptora rybulozo-1,5-bisfosforanu. Natomiast tylko 5 cząsteczek rybulozo-1,5-bisfosforanu może ulec regeneracji z 2 pozostałymi atomami węgla. 3 węgle są uwalniane w postaci CO2 jako CO2 "kradziony" z cyklu.
Fotooddychanie z pewnością nie jest zwycięstwem z punktu widzenia asymilacji węgla. Jednak może ono mieć inne korzyści dla roślin. Są dowody na to, że fotooddychanie może mieć efekty ochronne (przeciwdziałając uszkodzeniom powodowanym przez światło w w cząsteczkach zaangażowanych w fotosyntezę), pomagać w utrzymywaniu równowagi redox w komórce i wspierać reakcje odpornościowe roślin8.

Chcesz dołączyć do dyskusji?

  • Awatar blobby green style dla użytkownika Agata Kon
    Czy nie ma do tłumaczenia artykułów osób lepiej znających język polski? W tym tłumaczeniu roi się od niezręczności zmniejszających czytelność tekstu. Jeśli cel takiego tłumaczenia jest edukacyjny, powinna to robić osoba odpowiednio wyedukowana. Nie musimy być humanistami, by poprawnie pisać i mówić po polsku!
    (1 głos)
    Awatar Default Khan Academy avatar dla użytkownika
Rozumiesz angielski? Kliknij tutaj, aby zobaczyć więcej dyskusji na angielskiej wersji strony Khan Academy.