Mojżesz (marmurowa rzeźba)

Grobowiec Papieża Juliusza II

Kiedy Michał Anioł skończył rzeźbić Dawida, stało się jasne, że była to prawdopodobnie najdoskonalsza postać jaką kiedykolwiek stworzono - przyćmiewająca swym pięknem nawet starożytne rzeźby greckie i rzymskie. Wieści o Dawidzie dotarły do papieża Juliusza II. Ten poprosił Michała Anioła aby przyjechał do Rzymu dla niego pracować. Pierwszym dziełem zleconym przez Juliusza II Michałowi Aniołowi był przyszły grobowiec papieża.

To może dziś wydawać się nam nieco dziwne, ale wielcy władcy w przeszłości często planowali dla siebie wspaniałe grobowce, gdy jeszcze żyli. Mieli nadzieję, że zostaną zapamiętani na zawsze.

Kiedy Michał Anioł rozpoczął prace nad grobowcem papieża Juliusza II, jego pomysły były dość ambitne. Zaplanował dwupiętrową strukturę ozdobioną ponad dwudziestoma rzeźbami. Każda z nich miała być naturalnych rozmiarów. To było więcej niż jedna osoba mogła wykonać w ciągu swojego życia.

Papież Juliusz II poprosił Michała Anioła, aby przerwał prace nad grobowcem i pomalował sufit Kaplicy Sykstyńskiej. Artysta nigdy nie zrealizował swojego projektu grobowca. Po kłopotach ze spadkobiercami Juliusza II, Michał Anioł ostatecznie ukończył projekt w znacznie mniejszej wersji, która została umieszczona w Bazylice św. Piotra w Okowach a nie w Bazylice Świętego Piotra, jak planowano.

Mojżesz

Mojżesz jest imponującą postacią. Mierzy prawie dwa i pół metra w pozycji siedzącej! Ma ogromne muskularne ramiona i gniewny, przenikliwy. Pod pachą trzyma tablice prawa - kamienie z wykutymi Dziesięcioma Przykazaniami, które właśnie otrzymał od Boga na Górze Synaj. Można podziwiać rogi Mojżesza. Ich pojawienie sie jest wynikiem błędnego tłumaczenia hebrajskiego słowa opisującego Mojżesza jako postać z promieniami światła wychodzącymi z głowy.

W tej historii ze Starotestamentowej Księgi Wyjścia, Mojżesz opuścił Izraelitów, których właśnie wyzwolił z niewoli w Egipcie, aby udać się na szczyt Góry Synaj. Po powrocie odkrył, że Izraelici zbudowali złotego cielca, aby oddawać mu cześć i składać ofiary. Innymi słowy, zachowywali się jak Egipcjanie i wielbili pogańskiego bożka.

Jedno z przykazań, które otrzymał Mojżesz, brzmiało: „Nie będziesz czynił żadnej rzeźby ani żadnego obrazu tego, co jest na niebie wysoko, ani tego, co jest na ziemi nisko, ani tego, co jest w wodach pod ziemią!" (Księga Wyjścia 20: 4; Biblia Tysiąclecia), więc kiedy Mojżesz zobaczył Izraelitów czczących bożka i zdradzających jedynego Boga, który właśnie uwolnił ich z niewoli, rzucił tablice i je rozbił. Oto fragment hebrajskiej Biblii:

Mojżesz zaś zszedł z góry z dwiema tablicami Świadectwa w swym ręku, a tablice były zapisane na obu stronach, zapisane na jednej i na drugiej stronie. Tablice te były dziełem Bożym, a pismo na nich było pismem Boga, wyrytym na tablicach. A Jozue, usłyszawszy odgłos okrzyków ludu, powiedział do Mojżesza: "W obozie rozlegają się okrzyki wojenne". On zaś odpowiedział: "To nie głos pieśni zwycięstwa ani głos pieśni klęski, lecz słyszę pieśni dwóch chórów". A Mojżesz zbliżył się do obozu i ujrzał cielca i tańce. Rozpalił się wówczas gniew Mojżesza i rzucił z rąk swoich tablice i potłukł je u podnóża góry. (Księga Wyjścia 32: 15-19; Biblia Tysiąclecia)

Można tu dostrzec stłumioną energię postaci. Cała postać jest naładowana myślą i energią. Nie jest do końca jasne, który moment historii pokazuje nam Michał Anioł. Mojżesz siedzi trzymając tablice z Dziesięcioma Przykazaniami pod swoim prawym ramieniem. Czy zaraz się rozgniewa, widząc Izraelitów czczących złotego cielca?

Mojżesz nie siedzi tak zwyczajnie. Jego lewa noga jest cofnięta, jakby miał się za chwilę podnieść. A ponieważ ta noga się cofa, jego biodra również skierowane są w lewo. Michał Anioł, aby stworzyć interesującą, energiczną postać, w której ciele pulsują siły życia, skierował tułów w przeciwnym kierunku. Zatem tors Mojżesza jest skierowany w prawo. A ponieważ tułów jest skierowany w prawo, postać obraca głowę w lewo, a następnie kieruje brodę w prawo.

Michał Anioł zdołał stworzyć pełna napiecia, naenergetyzowaną postać, mimo że Mojżesz siedzi. Podczas gdy sam marmur jest nieruchomy, wydaje się, że broda Mojżesza porusza się i faluje, a jego muskularne ramiona i tułów wkrótce się poruszą.

Porównując Mojżesza Michała Anioła do rzeźby wczesnego renesansu autorstwa Donatello, łatwo dostrzec różnicę między ideałami wczesnego i wysokiego renesansu. Stworzonej przez Donatella rozluźnionej postaci Św. Jana naprawdę brakuje siły i życia rzeźby Michała Anioła. Pomyśl o tym, jak teraz siedzisz przy komputerze. Być może masz skrzyżowane nogi, tak jak moje, kiedy to piszę. Co jeśli nie byłbyś przy komputerze? A co zrobić z rękami? Widać, że może to być dość nieciekawa poza. Jednak Michał Anioł dał całej postaci energię i ruch, nawet w pozycji siedzącej.

W dynamicznej postaci Mojżesza Michała Anioła, wyraźnie widzimy proroka i jego obowiązek spełniania bożych życzeń. Mojżesz nie jest postacią bierną z odległej biblijnej przeszłości, ale żywą, oddychającą, obecną postacią, która odzwierciedla wolę i moc Stwórcy.

Dodatkowe źródła (w języku angielskim):

Another drawing for the Tomb of Pope Julius II in the British Museum

Another drawing for the Tomb of Pope Julius II in The Metropolitan Museum of Art

Chcesz dołączyć do dyskusji?

Zaloguj się

Sortuj według

Na razie brak głosów w dyskusji

Rozumiesz angielski? Kliknij tutaj, aby zobaczyć więcej dyskusji na angielskiej wersji strony Khan Academy.