Realny i nominalny PKB

Rozpatrujemy bardzo mały, uproszczony kraj, który sprzedaje tylko… sprzedaje tylko jabłka. I mierzymy PKB w pierwszym roku. W pierwszym roku. Ten PKB wynosi 1000$. Cała ta kwota pochodzi z jabłek. Wiemy też, że cena jabłek w roku 1. wynosiła 50 centów za funt. Zapiszę: 50 centów… za funt. Powiedzmy, że… Pierwszy rok minął, a nawet drugi, więc zmierzyliśmy PKB w roku drugim. PKB w drugim roku jest równy 1200$, a cena jabłek wynosi wtedy, powiedzmy, 55 centów za funt. 55 centów za funt. 55 za funt. Zastanówcie się nad czymś. Obliczanie PKB służy mierzeniu wartości produkcji dóbr i usług w danym kraju. Obliczamy PKB w dolarach, ale nie tylko to jest ważne. Liczy się, czy wzrosła produkcja całkowita kraju, a jeśli tak, to w jakim stopniu. Spójrzmy na wartości PKB tutaj. 1000$, a tu 1200$. Daje to pewne pojęcie… Spójrzmy na liczby. Od razu widać że 1200 jest o 20% większe niż 1000. Po tych wartościach sądząc, powiedzielibyśmy, że PKB wzrósł o 20%. Ale czy jest to rzetelny obraz produkcji całkowitej kraju? Czy kraj wytworzył o 20% więcej dóbr? Ważną wskazówką jest ta cena. Bo PKB częściowo mógł wzrosnąć z powodu ceny. A to nie zwiększa wielkości produkcji. Całkowita produkcja rośnie z powodu dodatkowej ilości dóbr, którą wytwarza kraj. Można o tym myśleć tak… Nakreślę diagram. Rysuję wykres. Na tej osi mamy ilość, a na tej zaznaczę cenę. P1 - cena w okresie pierwszym… chcę wyliczyć PKB w pierwszym roku, więc zaznaczam cenę jabłek w pierwszym roku. Dla uproszczenia, to jedyne wytwarzane dobro. Razy ilość jabłek w roku 1., i ten obszar, ten zielony prostokąt, to PKB w roku pierwszym. PKB w roku pierwszym. PKB w roku 2. to cena z roku 2… wzrasta z 50 do 55 centów… razy ilość w drugim roku. Przyjmijmy, że był przyrost. Razy ilość w drugim roku. PKB w drugim roku to powierzchnia tego prostokąta. Gdybyśmy chcieli wyznaczyć różnicę między PKB w roku drugim i pierwszym, to byłaby to różnica pól powierzchni. Czyli to, co zaznaczam na niebiesko. Na podstawie wartości, które mamy tutaj, zaznaczam na niebiesko obszar… Różnica między PKB w roku drugim a PKB w roku pierwszym, czyli niebieski obszar, wyniesie 200$. Taki przyrost. Ten obszar - to właśnie te 200$. Zobaczymy tutaj, że część tych 200$ wynika ze wzrostu ilości… część wynika ze wzrostu ilości, ale w dużej mierze jest to również skutek wzrostu ceny. Gdybyśmy chcieli precyzyjnie określić, jak wzrosła wielkość produkcji kraju, a chcemy mierzyć PKB w dolarach, to moglibyśmy wziąć miarę PKB w roku 2. w cenach z roku 1. Gdybyśmy więc pomnożyli… Mnożąc ilość z roku 2. przez ceny z roku 1., uzyskalibyśmy ten prostokąt. Właśnie ten prostokąt. Różnica między tym a rokiem 1. da nam wzrost PKB wyrażony w cenach z roku 1., zależnie od ilości. I o to chodzi. O całkowitą produkcję. Interesuje nas, o ile wzrosła produkcja kraju. Podstawmy te liczby. Właśnie te. Ilość z roku 2. wyliczymy, dzieląc PKB przez cenę. Dzielimy pole tego niebieskiego prostokąta przez cenę, aby uzyskać ilość. Jeśli podzielimy 1200$ przez 55 centów… Wyświetlę kalkulator. Jeśli więc… jeśli podzielę 1200$ przez 55 centów, to uzyskam ilość jabłek w funtach, w roku drugim. Zaokrąglę. 2182 funty. Tu mamy 2182. Ilość w roku drugim wynosi 2182 funty. 2182. Tyle to właśnie jest. Pomnożę to przez cenę. Tę ilość, 2182 funty, pomnożę przez cenę w roku pierwszym. Pomnożę to przez cenę pierwszą, czyli przez 50 centów za funt. 50 centów za funt. Czyli… znów posłużę się kalkulatorem, chociaż powinienem obliczyć w pamięci. Uzyskuję… zaokrąglam do 1091. Wartość jest równa 1091. Ciekawa liczba. Można ją widzieć jako PKB w roku drugim… PKB w roku drugim… PKB. Tylko jest to PKB realny… zapiszę. Wyrażony w cenach z okresu bazowego. Nieuwzględniający wzrostu cen. Inaczej - w cenie z roku 1. W cenie z roku pierwszego. Praktyczne jest to, że… Pomyślcie: gdyby cena pozostała niezmienna, taki byłby nasz PKB. Gdyby ceny nie wzrosły, PKB wynosiłby 1091. To ten różowy obszar. Gdyby więc ceny były niezmienne, przyrost PKB… przyrost PKB wynosiłby 91$, nie 200$. Ten obszar. Zmienię kolor na pomarańczowy. Ten obszar. Przyrost, gdyby ceny były niezmienne, wyniósłby 91$. Przeszlibyśmy od PKB w kwocie 1000$ do 1091$. Ten obszar tutaj to 91$. Możemy go nazwać przyrostem realnym. Przyrost realny. Prawdziwa miara wzrostu wielkości produkcji. To podsuwam nam ciekawe tematy do rozważań. Można mierzyć PKB w dolarach z danego roku. To był PKB zmierzony w dolarach z roku 2. PKB roku 2. w dolarach z roku 2. I ceny z roku 2. Możemy go nazwać nominalnym PKB z roku 2. PKB nominalny. Nominalny - czyli „w nominale”. To jest PKB nominalny, w cenach z tego roku. A ten obszar to PKB z roku 2. wyrażony w cenach z jakiegoś roku bazowego. Mamy prawdziwe porównanie; możemy stwierdzić, jak wzrosła produkcja. Wzrosła ona o 9. Wytworzyliśmy o 9% więcej jabłek. Nazywamy to PKB realnym. PKB realny jest miarą realnego wzrostu produkcji. Stara się uwzględnić realną podwyżkę cen. Później zobaczycie, że w praktyce trudno jest zmierzyć… Tu rozpatrywaliśmy prostą gospodarkę, tylko z jednym dobrem. Gdybyśmy jednak mieli mnóstwo dóbr, w prawdziwej gospodarce, ze zmianami cen i ilości… Niełatwo jest przeliczyć PKB, by uwzględniał ceny. Ale specjaliści prowadzący krajowe rachunki dochodu próbują to robić, aby oszacować, jaki był jego rzeczywisty wzrost.