Rodzaje demokracji

Kiedy powstały Stany Zjednoczone, Założyciele utworzyli republikę demokratyczną, system rządów, w którym władza pochodzi od ludzi, a wybieralni przedstawiciele reprezentują ich interesy. Taki system pozwala amerykańskim obywatelom na uczestnictwo w rządach na wiele sposobów.

Stany Zjednoczone oferują swoim obywatelom dostęp do wielu poziomów czy dziedzin rządzenia. Uważa się powszechnie, że jest to dowód na to, że amerykańscy obywatele, zwłaszcza poprzez reprezentację przez konkurujące ze sobą grupy, mogą wpływać na działania rządu. Jednak niektórzy politolodzy twierdzą, że nie jest to do końca prawda. Te różne opinie wyrastają z trzech popularnych modeli demokracji: partycypacyjnej, pluralistycznej i elitarnej.

Każdy z tych modeli demokracji możemy odnaleźć we współczesnym systemie rządów Ameryki. W niniejszym artykule zdefiniowane zostaną pojęcia demokracji partycypacyjnej, pluralistycznej i elitarnej oraz zostaną opisane przykłady każdej z nich.

Demokracja partycypacyjna to model demokracji, w którym obywatele mają możliwość wpływania na polityczne decyzje. W demokracji uczestniczącej kładzie się nacisk na szeroki udział ludzi w polityce.

Jednakże, nie jest to demokracja bezpośrednia, w której obywatele są bezpośrednio odpowiedzialni za podejmowane politycznych decyzji. W demokracji uczestniczącej/partycypacyjnej obywatele mogą wpływać na decyzje polityczne, ale nie podejmować ich. Wciąż to politycy są odpowiedzialni za realizację tych politycznych decyzji. Stany Zjednoczone nie posiadają czystej wersji demokracji uczestniczącej, ale na pewnych szczeblach rządowych możemy dostrzec jej przykłady.

Przykład demokracji partycypacyjnej można łatwo dostrzec na samorządowym (lokalnym) i stanowym poziomie władzy, gdzie obywatele mają możliwość dostępu do decydentów i wpływania na podejmowane przez nich decyzje.Spotkania rady miasta dają sposobność lokalnym politykom do spotkań z wyborcami i wysłuchania ich opinii na interesujące ich tematy czy dyskusji na temat planowanych zmian w prawie.

Inicjatywa ustawodawcza oraz referendum to dwa rozwiązania, w których władza lokalna lub stanowa umożliwia obywatelom wpływ na decyzje polityczne. Inicjatywa ustawodawcza to proces, który pozwala obywatelom ominąć stanowy proces legislacyjny i zaproponować przepis, który zostanie poddany pod głosowanie odpowiedniego organu. Niektóre stany umożliwiają nawet swoim obywatelom na proponowanie poprawek do konstytucji, które zostają następnie poddane pod głosowanie.

Tylko 24 stany posiadają możliwość wniesienia przez obywateli inicjatywy ustawodawczej. Nevada jest właśnie jednym z takich stanów i dzięki tej inicjatywie w 2016 roku odbyło się tam głosowanie nad Nevada Background Checks for Gun Purchases (wytyczne dotyczące możliwości sprawdzenia przeszłości osoby, która chce nabyć broń). Pytanie 1 dotyczyło tego, czy osoby, które chcą nabyć broń od kogoś, kto nie posiada licencji na broń palną, powinny przejść kontrolę historii życia.

Referendum powszechne, z drugiej strony, pozwala głosującym zatwierdzić lub uchylić akt prawa stanowego. Podobnie jak w przypadku inicjatywy ustawodawczej, wyborcy podpisują petycję by mieć wpływ na treść kolejnych wyborów, jednakże referendum różni się tym, że poddany pod powszechne głosowanie przepis przeszedł już całą stanową procedurę legislacyjną. W 2016 w stanie Main odbyło się referendum dotyczące zakazu polowania na niedźwiedzie z użyciem przynęty w postaci pączków. Ponieważ jednak pączki stanowią bardzo popularny środek kontrolowania populacji niedźwiedzi, wyborcy opowiedzieli się przeciwko takiemu rozwiązaniu.

Zarówno inicjatywa ustawodawcza, jak i referendum są przykładem na to, w jaki sposób lokalne i stanowe władze pozwalają na szeroki udział wyborców w kształtowaniu polityki. Wybrani przedstawiciele są wówczas odpowiedzialni za wcielanie w życie decyzji swoich wyborców.

Demokracja pluralistyczna to model demokracji, w którym żadna grupa nie dominuje nad innymi, ponieważ w tym modelu zorganizowane grupy polityczne rywalizują ze sobą o wpływy polityczne. Przykłady pluralizmu można dostrzec zarówno na poziomie władzy lokalnej (samorządowej), stanowej jak i federalnej. Podobnie jak w przypadku demokracji partycypacyjnej, każdy może uczestniczyć we wpływaniu na decyzje polityczne, jednakże w demokracji pluralistycznej jednostki mogą to robić poprzez formowanie się w grupy, które łączy wspólna sprawa. Teoretycy, którzy popierają demokrację pluralistyczną, twierdzą, że umożliwia ona obywatelom samodzielny wybór tego, jakiej sprawie chcą poświęcać swój czas i popierać tę grupę, która na rzecz tej sprawy działa. Grupy takie konkurują następnie o uzyskanie wsparcia od znanych polityków, którzy będą reprezentować ich interesy.

Teoretycy popierający demokrację pluralistyczną, twierdzą, że ludzie sami wybierają, na które sprawy chcą poświęcać swój czas, a później wspierają te grupy. Następnie grupy te rywalizują o uzyskanie poparcia znanych polityków, którzy będą reprezentować ich interesy.

W amerykańskim systemie politycznym najbardziej godnym uwagi przykładem demokracji pluralistycznej jest rola, jaką grupy interesu odgrywają podczas podejmowania decyzji politycznych. Grupy interesu to grupy ludzi, którzy próbują wpływać na decydentów politycznych w taki sposób, by ci poparli ich stanowisko w określonej sprawie.

W dalszej części kursu zajmiemy się grupami interesu bardziej szczegółowo. Na razie musicie tylko wiedzieć, że grupy takie jak NRA (National Rifle Organisation, która działa na rzecz propagowania prawa do posiadania broni palnej) oraz NOW (National Organization for Women – Narodowa Organizacja Kobiet) wpływają na decydentów politycznych na wiele sposobów; m.in. poprzez darowizny pieniężne, lobbing oraz udział w debatach w Kongresie.

Grupy interesu są przykładem demokracji pluralistycznej, ponieważ ludzie dołączają do grup zajmujących się ważnymi dla nich kwestiami.

Demokracja elitarna to model demokracji, w którym niewielka liczba ludzi – zwykle zamożnych lub dobrze wykształconych – wpływa na podejmowanie decyzji politycznych. Według modelu demokracji elitarnej, którego zwolennikiem był m.in. Alexander Hamilton, uczestnictwo w polityce powinno być ograniczone do niewielkiej grupy bardzo dobrze poinformowanych jednostek, które są w stanie podejmować najlepsze dla obywateli decyzje.

Możemy dostrzec wpływy demokracji elitarnej w strukturze Kolegium Elektorów. Mimo, że ludzie mogą w sposób powszechny wybrać kandydata na prezydenta, Kolegium Elektorów służy jako kontrola dla potencjalnej tyranii większości. W historii USA były trzy przypadki wyborów prezydenckich, w których obywatele powszechnie wybrali jednego kandydata na prezydenta, a Kolegium Elektorów innego i to ten drugi został prezydentem.

Kolegium Elektorów jest przykładem demokracji elitarnej, ponieważ czyni małą grupę ludzi odpowiedzialną za podjęcie politycznych decyzji, nawet jeśli te decyzje stoją w sprzeczności z wolą obywateli.

Marty dowiaduje się, że burmistrz jego miasta planuje wymienić zabytkową wieżę zegarową. Nie zgadza się z planami burmistrza, organizuje grupę mieszkańców i organizuje inicjatywę pod hasłem "Ratujmy wieżę zegarową”. Który model demokracji najlepiej oddaje działania Marty'ego?