If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Jeżeli jesteś za filtrem sieci web, prosimy, upewnij się, że domeny *.kastatic.org i *.kasandbox.org są odblokowane.

Główna zawartość

Niewydolność oddechowa - artykuł i film z polskimi napisami

Pozycja w przodopochyleniu z rękami opartymi na udach (ang. tripod position) - niewydolność oddechowa
Niewydolność oddechowa to stan, w którym ciało potrzebuje więcej tlenu (jak po intensywnym biegu/ wyścigu). Jest łatwa do zdiagnozowania, jeśli ma się na uwadze kilka wskazówek:
  • Przyspieszony oddech (z łac. tachypnoe): zwiększona liczba oddechów (do 40-50 oddechów na minutę) oznacza doprowadzanie do organizmu większej ilości tlenu w jednostce czasu.
  • Głębokie oddychanie: Głębokie oddychanie pozwala na nabranie w każdym wdechu większej ilości tlenu.
  • Pozycja w przodopochyleniu z rękami opartymi na udach (ang. tripod position): Osoba podświadomie umieszcza ręce na kolanach i pochyla się do przodu, aby używać mięśni "podgnykowych" szyi. Ta pozycja dostarcza mechanicznej korzyści, ułatwiając wciąganie większej ilości powietrza!
Filmy wideo na Khan Academy
Te oznaki nie są problemem jeśli fizycznie się przeforsujesz, ale jeśli zobaczysz te oznaki u osoby, która jest w stanie spoczynku, wtedy mogą one świadczyć o chorobie oddechowej. Check out our video on inhaling and exhaling to refresh your memory on the basics of breathing.
Innymi wskazówkami pomagającymi w rozpoznaniu niewydolności oddechowej mogą być:
Przymusowa pozycja siedząca: Orthopnea to uczucie duszności, podczas gdy leży się płasko na plecach (np. w czasie snu). Często pacjenci podkładają sobie poduszki w łóżku, tak by podtrzymywały ich w pozycji zbliżonej do siedzącej, żeby ułatwić sobie oddychanie.
Przymusowa pozycja siedząca (orthopnoe) - niewydolność oddechowa
Osoby z przewlekłymi chorobami serca lub płuc często mają duszność w pozycji leżącej, ponieważ mają nadmiar płynu w płucach, który zbiera się, kiedy osoba leży na plecach. Płyn ogranicza wymianę gazową, co prowadzi do uczucia duszności (łac. dyspnea).
Posłuchaj, jak mówią: Czy widziałeś kiedyś dziennikarza prowadzącego wywiad z atletą, który co dopiero zakończył udział w zawodach? Sportowiec jest zazwyczaj zdyszany, jeśli sport, który uprawia wymaga od niego natężonego wysiłku fizycznego. Zwróć uwagę, czy atleta bierze dodatkowe oddechy podczas mówienia. Brak tchu w trakcie mówienia jest normalny podczas wysiłku fizycznego, ale jest bardzo nietypowy w stanie spoczynku i może być objawem niewydolności oddechowej.
Zwróć uwagę na zmiany zabarwienia skóry: Czy spotkałeś się kiedyś ze stwierdzeniem, że zrobiłeś się niebieski po wstrzymaniu oddechu? To nie do końca prawda, jednakże niski poziom tlenu we krwi (stan zwany hipoksemią) może powodować zasinienie skóry dłoni czy stóp; symptom ten nosi nazwę sinicy (łac. cyanosis). Sinica może wyglądać naprawdę różnie w zależności od kolorytu skóry danej osoby. Ludzie o jasnym kolorze skóry mogą mieć niebieskawą barwę łożysk paznokci, dłoni/podeszew stóp, warg, płatków usznych, podczas gdy ludzie o ciemnym kolorze skóry mogą mieć szarą lub popielatą barwę ich łożysk paznokci. Gdy patrzysz na paznokcie, szukaj także pałeczkowatości palców, która jest wtedy, gdy paznokcie okrywają czubki palców i czubki palców zaczynają wyglądać jak pałeczka, czy udko kurczaka.
Sinica - niewydolność oddechowa
Zwróć uwagę oddychanie brzuszne: Wyobraź sobie, że patrzysz z boku na kogoś leżącego na plecach. Kiedy bierze oddech, jego klatka piersiowa i brzuch podnosi się, natomiast podczas wydechu opada. Oddech paradoksalny występuje, gdy klatka piersiowa i brzuch poruszają się przeciwstawnie. Przy wdechu klatka piersiowa będzie się unosić, a brzuch będzie opadać, natomiast przy wydechu klatka piersiowa będzie opadać, a brzuch będzie się unosić.
Oddech opaczny - niewydolność oddechowa
Oddech paradoksalny występuje, gdy część ściany klatki piersiowej jest uszkodzona i stała się ruchoma. Podczas wdechu klatka piersiowa porusza się do góry, czemu towarzyszy zmniejszenie ciśnienia wewnątrz niej, ale z racji tego, że ściana klatki piersiowej nie jest tak wytrzymała, zostaje ona wciągnięta w stronę jamy klatki piersiowej. Podobnie, gdy klatka piersiowa opada w czasie wydechu, ciśnienie w klatce piersiowej wzrasta, a podatna ściana klatki piersiowej zostaje wypchnięta na zewnątrz. Oddech paradoksalny jest obserwowany u pacjentów z urazami klatki piersiowej, często z wypadków komunikacyjnych.
Przyjrzyj się ruchom oddechowym ściany klatki piersiowej: Udawaj, że masz butelkę napoju gazowanego z balonem w środku. Koniec balonu jest otwarty w stronę powietrza na zewnątrz (jak pokazano na poniższej animacji). Odpiłowałeś koniec butelki i przykryłeś go dużym arkuszem gumy. Wyobraź sobie, że butelka napoju gazowanego jest ścianą twojej klatki piersiowej, balon jest twoimi płucami i drogami oddechowymi, a zielony arkusz gumy jest twoją przeponą. Jeśli naciągniesz arkusz gumy, stworzysz niskie ciśnienie wewnątrz butelki poprzez zwiększenie objętości butelki. Powietrze na zewnątrz butelki szybko wpłynie do balonu, aby wyrównać ciśnienie. Tak działa wdech! Twoja przepona zwiększa wielkość jamy klatki piersiowej i powietrze wpada do twoich płuc aby wyrównać ciśnienie poprzez rozdęcie twoich płuc.
Analogia oddychania - niewydolność oddechowa
Jeśli puścisz arkusz gumy, objętość butelki zmniejszy się. Stwarza to wysokie ciśnienie w jamie klatki piersiowej. Powietrze wypłynie z balonu, aby ponownie wyrównać ciśnienie. Tak działa wydech. Twoja przepona rozkurcza się, twoja klatka piersiowa kurczy się, a powietrze zostaje wypchnięte z twoich płuc.
Co by się stało, gdyby w szyjce balonu była przeszkoda? Gdy naciągamy arkusz gumy i zmniejszymy ciśnienie w butelce, niewiele powietrza może wpaść do środka, albo w ogóle nie może! Ciśnienie w butelce będzie spadać i ostatecznie może stać się tak niskie, że ścianki butelki mogą zacząć się zapadać do wewnątrz. Zapadanie się ścianek butelki jest jak retrakcje ściany klatki piersiowej pacjenta. Ciśnienie w klatce piersiowej staje się tak niskie, że tkanki miękkie ściany klatki piersiowej zostają wciągnięte!
Analogia retrakcji - niewydolność oddechowa
Retrakcje są sklasyfikowane ze względu na ich położenie w organizmie.
  • Retrakcje podżebrowe: Ruchy oddechowe brzucha, zaraz poniżej klatki piersiowej (czasem określane, jako oddychanie brzuszne).
  • Retrakcje podmostkowe: Ruchy oddechowe brzucha, zaraz poniżej mostka.
  • Retrakcje międzyżebrowe: Ruchy oddechowe skóry między poszczególnymi żebrami
  • Retrakcje nadmostkowe (objaw Olivera, pociąganie krtani): Ruchy oddechowe skóry na środku szyi, nad mostkiem.
Lokalizacja retrakcji - niewydolność oddechowa
Retrakcje nadobojczykowe: ruchy oddechowe skóry szyi nad obojczykiem.
Ciekawy fakt! Lokalizacja retrakcji pacjenta może mniej więcej wskazać gdzie w drogach oddechowych jest przeszkoda. Jeśli przeszkoda jest w górnych drogach oddechowych, będą widoczne retrakcje nadmostkowe i nadobojczykowe. Jeśli przeszkoda jest w dolnych drogach oddechowych, widoczne będą retrakcje podżebrowe i podmostkowe.
Retrakcje są zazwyczaj widoczne u niemowląt i dzieci (ponieważ ich klatki piersiowe są bardziej podatne niż u dorosłych) z chorobami takimi jak, zapalenie oskrzelików i krup, ale pacjenci z astmą, anafilaksją, zapaleniem płuc, czy zapaleniem nagłośni mogą mieć retrakcje w każdym wieku. Zaobserwowanie retrakcji u pacjenta oznacza zazwyczaj coś poważnego. Retrakcje wskazują na to, że pacjent wykonuje duży wysiłek oddechowy i możliwe, że wkrótce zacznie być zbyt zmęczony, aby kontynuować oddychanie!
Słuchaj dźwięków o wysokim tonie: Pacjenci z ograniczonym przepływem powietrza do płuc czasem wydają wysokie dźwięki zwane świstami. Dźwięk ten jest wynikiem turbulentnego przepływu powietrza przez drogi oddechowe (podobnie powstają szmery sercowe na skutek przepływu krwi) na skutek ich zwężenia wynikającego ze stanu zapalnego tkanek. Słyszenie świstów jest ważnym sygnałem mówiącym o tym, że pacjent ma niewydolność oddechową lub przepływ powietrza przez jego drogi oddechowe może być utrudniony.
Obserwuj gwiazdy rocka: Kołysanie głową jest spowodowane tym, że kurczą się mięśnie pochyłe i mostkowo-obojczykowo-sutkowe, aby pomóc pacjentowi wziąć głębsze oddechy. Jest to widoczne tylko u niemowląt, ponieważ ich mięśnie prostowniki szyi nie są wystarczająco rozwinięte, aby ustabilizować głowę. Zauważenie u dziecka kołysania głowy jest wskazówką, że pacjent jest w poważnej niewydolności oddechowej. Tutaj jest video kołysania głowy u pacjenta.
Obserwuj nos: Spójrz na swoje nozdrza w lustrze i weź duży, głęboki oddech. Czy widzisz, że nieco się rozszerzają? Tak wyglądają rozszerzone nozdrza. Rozszerzanie się nozdrzy przy każdym oddechu jest objawem niewydolności oddechowej i najczęściej można je zaobserwować u niemowląt i małych dzieci.

Chcesz dołączyć do dyskusji?

Na razie brak głosów w dyskusji
Rozumiesz angielski? Kliknij tutaj, aby zobaczyć więcej dyskusji na angielskiej wersji strony Khan Academy.