Główna zawartość
Kurs: Makroekonomia > Rozdział 2
Lekcja 1: Produkt Krajowy Brutto (PKB)- Okrężny przepływ wpływów i wydatków
- Analizy produktu krajowego brutto
- Więcej na temat tego, co bezpośrednio i pośrednio składa się na PKB
- Inwestycja i konsumpcja
- Przychodowe i wydatkowe spojrzenie na PKB
- Składniki PKB
- Przykłady rozliczania PKB
- Pomiar wielkości gospodarki: produkt krajowy brutto
- Podsumowanie wiadomości na temat okrężnego przepływu wpływów i wydatków i PKB
- Model okrężnego przepływy wpływów i wydatków i PKB
© 2024 Khan AcademyWarunki użytkowaniapolitykę prywatnościInformacja o plikach cookie
Pomiar wielkości gospodarki: produkt krajowy brutto
Poczytaj o PKB i w jaki sposób go mierzymy.
Kluczowe pojęcia
- Wielkość narodowej gospodarki jest powszechnie określana przez swój produkt krajowy brutto, lub PKB, która mierzy wartość wszystkich dóbr oraz usług wytworzonych przez państwo w ciągu roku.
*PKB mierzone jest poprzez pomnożenie wszystkich wyprodukowanych finalnych dóbr oraz usług sprzedanych na rynkach, przez ich obecne ceny i zsumowanie całości.
- PKB może być mierzone zarówno przez zsumowanie tego co zostało w gospodarce zakupione używając metody wydatkowej, albo metodą dochodową sumującą wszystkie przychody z produkcji.
- Metoda wydatkowa reprezentuje łączny popyt (popyt na wszelkie dobra i usługi w gospodarce) i może on być podzielony na konsumpcję, inwestycje, rządowe wydatki, eksport oraz import. Natomiast to co jest produkowane w gospodarce może być podzielone na dobra trwałe, dobra nietrwałe, usługi, struktury i stan zapasów.
- Aby uniknąć podwójnego naliczenia — dodania wartości produkcji do PKB więcej niż raz — PKB liczy tylko finalną produkcję dóbr i usług, a nie produkcję towarów pośrednich lub wartość pracy w łańcuchu produkcji.
- Różnica między eksportami, a importami nazywany jest bilansem handlowym. Jeśli importy danego kraju przewyższają jego eksporty, mówimy wtedy o deficycie handlowym. Jeżeli eksporty państwa, są większe niż jego importy, to mówi się o nadwyżce handlowej.
Wprowadzenie
Aby zrozumieć makroekonomię, musimy najpierw zmierzyć gospodarkę. Jak tego dokonać ? Zacznijmy najpierw od przyjrzenia się gospodarce Stanów Zjednoczonych.
Rozmiar ogólnej gospodarki danego państwa, zazwyczaj mierzony jest przez jego produkt krajowy brutto, lub PKB, który jest wartością wszystkich końcowych produktów i usług wyprodukowanych przez kraj w danym roku. Pomiar PKB polega na zliczeniu produkcji milionów różnych dóbr i usług—smartfony, samochody, pobierane utwory muzyczne, komputery, stal, banany, szkolnictwo wyższe i wszystkie inne nowe dobra i usługi wyprodukowane w bieżącym roku— i zsumowanie ich do całkowitej wartości, mierzonej zwyczajowo w dolarach.
Liczby, są duże, lecz zadanie nie jest trudne:
Krok 1: Weź wszystko, co zostało wyprodukowane.
Krok 2: Pomnóż to przez cenę, za którą każdy produkt jest sprzedawany.
Krok 3: Dodaj wszytko razem.
W 2014, PKB Stanów Zjednoczonych wynosiło $ 17,4 trylionów, największe PKB na świecie.
Warto pamiętać iż każde z transakcji rynkowych, które wchodzą w skład PKB muszą angażować zarówno nabywcę, jak i sprzedawcę. PKB gospodarki może być mierzona przez całkowitą wartość dokonywanych zakupów w gospodarce, mierzoną w dolarach, albo całkowitą wartość tego, co zostało przez daną gospodarkę wyprodukowane, także mierzoną w dolarach.
Zrozumienie metody pomiaru PKB jest ważne w przypadku analizy powiązań w makro ekonomii i rozważań na temat narzędzi polityki makroekonomicznej.
PKB mierzone według składników popytu
$17.4 trylionów to bardzo dużo pieniędzy! Kto kupuje tę produkcję ? Rozłóżmy to na czynniki pierwsze przez podzielenie popytu na cztery główne części:
- Wydatki konsumentów lub konsumpcja
- Wydatki biznesowe, lub inwestycje
- Wydatki rządowe na dobra i usługi
- Wydatki związane z eksportem netto.
Poniższa tabela ukazuje, to jak cztery powyższe składaowe dodają się, tworząc razem PKB Stanów Zjednoczonych w 2014. Warto przeanalizować na jak dużą część PKB składa się każda z tych składowych. Możesz zanalizować ich procentowy wkłąd, posługując się poniższą tabelą, albo wykresem kołowym.
| Komponenty PKB z perspektywy popytu w trylionach dolarów | Procent całości | |
|---|---|---|
| Konsumpcja | $11,9 | 68,4% |
| Inwestycje | $2,9 | 16,7% |
| Rząd | $3,2 | 18,4% |
| Eksport | $2,3 | 13,2% |
| Import | –$2,9 | –16,7% |
| Całkowite PKB | $17,4 | 100% |
Warto zwrócić uwagę, na kilka rysujących się tu zależności. Wydatki konsumenckie gospodarstw domowych, były największą składową PKB Stanów Zjednoczonych w 2014. W rzeczywistości konsumpcja każdego roku obejmuje dwie trzecie całego PKB. To oznacza, że decyzje konsumenckie, są główną siłą napędową gospodarki. Jednak wydatki konsumenckie są jak małpy w zoo—im dłużej się im przyglądasz, tym mniej skaczą.
Z perspektywy całego PKB Stanów Zjednoczonych, popyt inwestycyjny odpowiada za znacznie mniejszy odsetek w porównaniu z popytem konsumpcyjnym, bo za jedynie 15-18 %. Inwestycja może posiadać wiele znaczeń, lecz w tym przypadku nakłady inwestycyjne odnoszą się do zakupu instalacji i sprzętu, głównie przez przedsiębiorstwa. Na przykład jeśli Starbucks, zbuduje nową kawiarnię lub Amazon kupi roboty, wydatki te będą liczone jako inwestycje biznesowe.
Popyt inwestycyjny jest bardzo ważny dla gospodarki, ponieważ dzięki niemu tworzone, są nowe miejsca pracy, lecz w przeciwieństwie do konsumpcji, ma on większą skłonność do wahań. Inwestycje biznesowe cechuje niestabilność. Nowa technologia lub produkt może zachęcić do inwestycji biznesowych, aby później zostałać szybko wycofana przez inwestora, który stracił do niej przekonanie.
Jak z pewnością zauważyłeś, projekty infrastrukturalne—takie jak budowa dróg—w twojej gminie lub państwie, widziałeś jak ważne wydatki rządowe, mogą być dla gospodarki. Wydatki publiczne stanowią około 20% PKB Stanów Zjednoczonych, w skład czego wchodzą wydatki rządów federalnych, stanowych i administracji lokalnej.
Należy pamiętać, że znaczna część budżetów rządowych przeznaczana jest na świadczenia socjalne—jak zasiłek dla bezrobotnych, świadczenia dla weteranów i świadczenia emerytalne—które nie są uwzględnione w PKB, ponieważ rząd nie otrzymuje w zamian nowych dóbr ani usług. Jedyną częścią rządowych wydatków zaliczanych do popytu są rządowe zakupy dóbr lub usług wyprodukowanych w gospodarce—przykładem może być zakup nowego odrzutowca dla Sił Powietrznych (wydatki rządu federalnego), lub zbudowanie nowego budynku szkolnego (wydatki administracji lokalnej).
Na koniec musimy wziąć po uwagę eksport i import, kiedy myślimy o popycie na krajowe produkty w gospodarce globalnej. Najpierw obliczamy wydatki na eksport—towary produkowane w kraju, które sprzedawane są za granicą, Potem odejmujemy wydatki na import—towary produkowane w innych krajach, które są nabywane przez mieszkańców tego kraju.
Eksport netto jako składnik PKB jest równy wartości eksportu, liczonej w dolarach,
Równość eksportu i importu, sprawia iż handel zagraniczny traci swój wpływ na całkowite PKB. Jednak, pomimo ogólnego zbilansowania, handel zagraniczny wciąż może mieć silnie oddziaływać na niektóre gałęzie przemysłu i ich pracowników. W rezultacie, społeczeństwa cześto przenoszą robotników oraz kapitał rzeczowy z jednej branży do drugiej, inwestując w branżę dającą większe dochody.
Opierając się na czterech składowych omawianego wyżej popytu—konsumpcja,
PKB mierzone na podstawie produkowanych dóbr
Zakup wszelkich dóbr, musi być poprzedzony ich produkcją. Zamiast próbować myśleć o każdym pojedynczym produkcie, podzielmy je na pięć kategorii: dobra trwałe, dobra nietrwałe, usługi, struktury, zmiany w stanach zapasów. Możecie zobaczyć na poniższej tabeli oraz wykresie kołowym, jaki wkład procentowy każdy z tych elementów wnosi do całego PKB.
Zanim przyjrzymy się tym kategoriom bardziej szczegółowo, spójrz na tabelę niżej i zauważ, jak całkowite PKB mierzone według tego co jest produkowane, jest dokładnie takie samo jak powyższe PKB mierzone z perspektywy pięciu składników popytu.
Ponieważ każda transakcja rynkowa musi posiadać zarówno kupca jak i sprzedawcę, PKB musi być takie samo niezależnie od tego czy jest ono mierzone według tego na co jest popyt, albo co jest produkowane.
| Komponenty PKB ze strony podażowej w trylionach dolarów | Procent całości | |
|---|---|---|
| Dobra | ||
| Dobra trwałe | $2.9 | 16.7% |
| Dobra nietrwałe | $2.3 | 13.2% |
| Usługi | $10.8 | 62.1% |
| Struktury | $1.3 | 7.4% |
| Zmiany w stanach zapasów | $0.1 | 0.6% |
| Całkowite PKB | $17.4 | 100% |
Rzućmy okiem na powyższy wykres, ukazujący pięć składowych produkowanych dóbr, wyrażone jako procent PKB, od 1960 roku. Myśląc o tym, co jest produkowane w gospodarce, wielu laików natychmiast skupia się na długotrwałych rzecznych materialnych—jak samochody czy komputery. Jednak zdecydowanie największą część PKB stanowią usługi. Ponadto, udział usług w PKB ciągle rośnie z biegiem czasu.
Prawdopodobnie znasz już niektóre z wiodących przemysłów usługowych, jak opieka zdrowotna, oświata, usługi prawne i usługi finansowe. Minęły dekady, od kiedy większość gospodarki Stanów Zjednoczonych wiązała się z własnoręczną produkcją trwałych przedmiotów. Obecnie najczęściej wykonywane zawody w nowoczesnej gospodarce Stanów Zjednoczonych wymagają od pracownika patrzenia na kartki papieru lub ekran komputera; spotykania się ze współpracownikami, klientami lub dostawcami, albo wykonywaniem połączeń telefonicznych.
Nawet jeśli spojrzymy tylko na produkty materialne, trwałe dobra jak auta i lodówki, posiadają mniej więcej taki sam udział w gospodarce, co nietrwałe dobra jak jedzenie czy ubranie.
Kategoria struktur obejmuje wszystko, od domów, aż po biurowce, centra handlowe i fabryki.
Stan zapasów, jest niewielką kategorią odnoszącą się do dóbr, które zostały wyprodukowane przez firmę, ale nie zostały jeszcze sprzedane konsumentom i wciąż leżą w magazynach i na półkach sklepowych. Jeśli przedsiębiorstwo radzi sobie powyżej oczekiwań, to wielkość zapasów zazwyczaj ulegnie zmniejszeniu, a gdy poniżej oczekiwań, ilość magazynowanych dóbr ulega zwiększeniu.
Problem podwójnego naliczania
PKB jest definiowane jako wartość bieżąca wszystkich finalnych dóbr i usług wyprodukowanych w kraju, w przeciągu roku. Czym są finalne dobra? Są to wszystkie dobra, znajdujące się na najdalszym etapie procesu produkcji pod koniec roku.
Statystycy, którzy obliczą PKB muszą unikać błędu podwójnego naliczenia— liczenia produktu więcej niż raz podczas podróży przez etapy produkcji. Na przykład, wyobraź sobie co było gdyby rządowi statystycy najpierw liczyli wartość opon wyprodukowanych przez producenta, a potem policzyli wartość nowego samochodu ciężarowego sprzedanego przez producenta samochodów, który posiada te same opony. Zostałaby by one policzone dwukrotnie, ponieważ ich wartość wliczona jest w cenę ciężarówki!
Aby uniknąć tego problemu—który znacznie zawyżałby rozmiar gospodarki—rządowi statystycy liczą jedynie wartość finalnych dóbr i usług w łańcuchu produkcyjnym, które są sprzedawane w celach konsumpcyjnych, inwestycyjnych, rządowych i handlowych. Dobra pośrednie, są używane podczas produkcji innych dóbr finalnych, dlatego nie są uwzględnione w obliczeniach PKB. Oznacza to, że w powyższym przykładzie tylko cena ciężarówki, zostałaby policzona. Wartość tego co jedne przedsiębiorstwa dostarczają innym firmom jest wyłapywana w finalnych produktach, na końcu łańcucha produkcji.
| Co jest wliczone w PKB | Czego PKB niuwzględnia |
|---|---|
| Konsumpcja | Produkty pośrednie |
| Inwestycje biznesowe | Transfer płatności i czynności nierynkowe |
| Wydatki rządowe na dobra i usługi | Dobra używane |
| Eksporty netto | Nielegalne produkty |
Spójrz na powyższą tabelę pokazującą, jakie elementy liczą się podczas obliczania PKB, a które nie. Sprzedaż używanych dóbr, nie jest uwzględniona ponieważ, zostały one wyprodukowane w poprzednim roku i są częścią PKB tego roku.
Cała nielegalna gospodarka usług wypłacanych "pod stołem" i nielegalna sprzedaż powinna zostać uwzględniona—ale nie jest —ponieważ wyśledzenie transakcji sprzedaży jest niemożliwa. Według niedawno przeprowadzonych badań przez Friedricha Schneidera, na temat "szarych stref", wartość nielegalnej części gospodarki w Stanach Zjednoczonych oszacowano tylko w 2013 r. na 6.6% PKB, czyli blisko $2 tryliony dolarów.
Płatności przelewem, takie jak płatności dokonywane przez rząd do pojedynczych osób, nie są uwzględnione, ponieważ nie stanowią one części procesu produkcji. Również wytwarzanie niektórych produktów— takich jak produkcja domowa, kiedy przygotowujesz swoje śniadanie— nie liczy się, ponieważ ta produkcja nie jest sprzedawana na rynku.
Podsumowanie
- Wielkość narodowej gospodarki jest powszechnie określana przez swój *produkt krajowy brutto**, lub PKB, która mierzy wartość wszystkich dóbr oraz usług wytworzonych przez państwo w ciągu roku.
- PKB mierzone jest przez pomnożenie wszystkich wytworzonych dóbr i usług przez ich wzajemne ceny i końcowe zsumowanie całości.
- PKB może być mierzone zarówno pod kątem sumy wydatków gospodarczych, jak i tego co jest produkowane.
- Popyt dzieli się na konsumpcję, inwestycję,rząd, eksporty i importy. Produkty powstające w gospodarce można podzielić na dobra trwałe, dobra nietrwałe, usługi, struktury, oraz inwentarze.
- Aby uniknąć podwójnego naliczenia—dodania wartości produkcji do PKB więcej niż raz—PKB liczy tylko finalną produkcję dóbr i usług, a nie produkcję towarów pośrednich lub wartości pracy w łańcuchu produkcji.
- Różnica między eksportem, a importem nazywana jest bilansem handlowym. Jeśli import danego kraju przewyższa jego eksport, mówimy o deficycie handlowym. Jeżeli eksport państwa jest większy niż jego import, to mówi się o nadwyżce handlowej.
Pytania do samodzielnego sprawdzenia swojej wiedzy
Kraj A posiada sprzedaż eksportową o wartości $20 mld, wydatki rządowe wynoszące $1000 mld, inwestycje biznesowe mające wartość $50 mld, import wynoszący $40 mld i wydatki konsumpcyjne o wartości $2000 mld. Jaka jest całkowita wartość PKB w dolarach?
Które z poniższych elementów, są uwzględnione w PKB, a które nie ?
- Koszty pobytów w szpitalu
- Wzrost średniej długości życia
- Opieka dziecięca zapewniana przez licencjonowany żłobek
- Opieka nad dziećmi zapewniana przez babcię
- Sprzedaż używanego auta
- Sprzedaż nowego samochodu
- Większa różnorodność serów dostępnych w supermarketach
- Żelazo użyte do produkcji stali, która jest używana do produkcji lodówki kupionej przez konsumenta
Pytania do powtórzenia
- Jakie są główne składniki pomiaru PKB ze strony popytowej?
- Jakie są główne składniki pomiaru PKB ze strony podażowej?
- Czy PKB mierzone według popytu zazwyczaj, będzie większe od PKB mierzonego na podstawie produkowanych dóbr, czy odwrotnie ?
- Dlaczego podczas pomiaru PKB należy unikać podwójnego naliczania?
Zadanie
W ubiegłym roku małe państwo, z bujnymi lasami wycięło $200 w drzewach. $100 z wartości drzew, została potem przerobiona na $150 tarcicy. $100 z wartości tarcicy została zużyta do wyprodukowania $250 w regałach. Zakładając, że kraj ten nie produkuje żadnych innych dóbr i nie ma żadnych innych wkładów podczas produkcji drzew, tarcicy i regałów, ile wynosi PKB tego państwa?
Innymi słowy, jaka jest wartość wyprodukowanych dóbr końcowych włączając w to drzewa, tarcicę i regały?
Chcesz dołączyć do dyskusji?
prawie cały tekst nieprzetłumaczony, ktoś tu chyba zdefraudował państwowe pieniądze z PKO, może napisać do nich?(2 głosy)
tekst przetłumaczony, ale jakim kosztem :( niech ktoś poprawi literówki i interpunkcję!(1 głos)
Czy ten artykuł dostępny jest w wersji tłumaczonej na język polski?(1 głos)